Việc có tiền mà không tiêu đúng kế hoạch nghe cứ ngỡ vô lý, nhưng nó thể hiện tài quản trị của lãnh đạo bộ ngành và địa phương.
Nếu so với năm ngoái, giải ngân đầu tư công cả nước tới đầu tháng 12 có tích cực hơn, nhưng vẫn còn khoảng cách khá xa so với kỳ vọng (đạt 100%), so với sự “thần tốc” của Chính phủ trong nhiều việc. Ai cũng biết, đầu tư công có vai trò thúc đẩy, như “vốn mồi” kích thích và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Chắc hẳn con số hơn 60% tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của cả nước khiến Thủ tướng sốt ruột. Trong vòng hơn nửa tháng (kết thúc năm), để giải ngân xong số vốn còn lại không phải câu chuyện đơn giản. Điều này đòi hỏi bộ máy 22 bộ ngành và 12 địa phương (bị Thủ tướng phê bình chậm giải ngân dưới mức bình quân của cả nước) phải vận hành hết công suất: “Làm ngày không đủ, tranh thủ làm đêm”.
Chiều tối 11/12, với tư cách nhà báo, tôi thử bốc máy liên hệ một số lãnh đạo tỉnh có tiến độ giải ngân bị nêu tên, như Lâm Đồng, Đắk Lắk… Tầm gần 18 giờ, nhưng hầu hết đều đang trong cuộc họp. Họ cho biết, nhiều tháng nay không có khái niệm “giờ hành chính”. Hai tỉnh nói trên vừa sáp nhập với các tỉnh khác đã gặp phải thiên tai khắc nghiệt nên số lượng công việc vô cùng lớn. Tuy nhiên, nhìn trên bình diện chung, không phải năm nay “sáp nhập”, mà nhiều năm trước, “căn bệnh” có tiền không tiêu đúng tiến độ để đạt hiệu quả tối ưu đã diễn ra triền miên và có thể gọi là trầm kha. Thậm chí, có nhiều hạng mục đầu tư công không đúng mục đích, chậm tiến độ cả thập kỷ gây lãng phí trầm trọng vừa thiệt hại vật chất (thất thoát, mất chi phí cơ hội…), vừa mất cán bộ lãnh đạo cấp cao (bị kỷ luật hoặc vào tù).
Các công trình Bệnh viện Việt Đức 2, Bạch Mai 2 hay hàng loạt công trình giao thông chậm tiến độ, đội vốn…nhức nhối nhiều năm, trở thành biểu tượng của việc lãng phí.
Có thể nói, trong giai đoạn này, tiến độ giải ngân đầu tư công và xử lý vấn đề môi trường là thước đo năng lực quản trị của cán bộ. Năng lực đó không chỉ bằng sự nhiệt tình, mà còn là trình độ áp dụng công nghệ (như trí tuệ nhân tạo chẳng hạn) để đạt hiệu quả công việc. Sẽ không còn đất sống cho thói rề rà, quan liêu nữa. Trong tốp 3 địa phương giải ngân đầu tư công vượt 100%, có người nói rằng, phải chăng do có đợt thanh lọc cán bộ lớn nên Thanh Hóa đã thay đổi. Tỉnh này mở hẳn cao điểm thực hiện chiến dịch 90 ngày đêm đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công. Ninh Bình sau sáp nhập là tỉnh lớn, nhưng kết quả giải ngân cũng xuất sắc. Thiên tai khó lường không nói, chứ cán bộ không dám quyết, ngại khó và sợ trách nhiệm có lẽ nên sớm nhường sân cho người có tâm huyết, hoài bão lớn thay thế, mới kỳ vọng đưa đất nước tiến lên.