Theo Wall Street Journal, Thủ tướng Abe coi hành động Bắc Kinh đơn phương kéo giàn khoan vào vùng biển của Việt Nam gây căng thẳng trong khu vực. “Chúng tôi sẽ không bao giờ dung thứ cho mưu toan thay đổi hiện trạng”, ông Abe tuyên bố. Đây không phải lần đầu Thủ tướng Nhật Bản có những phát biểu cứng rắn như vậy liên quan tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong cuộc gặp tại Tokyo hôm 22/5. Ảnh: Kyodo
Báo Japan Times của Nhật Bản cho biết, Thủ tướng Abe chỉ đạo Bộ trưởng Quốc phòng Itsunori Onodera tiếp tục tổ chức các hoạt động trinh sát và phản đối Trung Quốc qua các kênh ngoại giao.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản Akitaka Saiki đã triệu Đại sứ Trung Quốc tại Nhật Cheng Yonghua tới, yêu cầu Bắc Kinh ngăn ngừa các tình huống tương tự tái diễn. Ông Saiki cũng hối thúc Trung Quốc trả lời đề xuất của Nhật Bản về việc thiết lập một cơ chế liên lạc song phương về hàng hải nhằm phòng ngừa các diễn biến bất ngờ.
Bộ trưởng Quốc phòng Onodera cho biết, Tokyo sẽ làm rõ quan điểm của mình tại Diễn đàn An ninh châu Á Shangri-La ở Singapore khai mạc ngày 30/5 tới. Chính phủ Nhật Bản đang khẩn trương xây dựng cơ chế phòng vệ tập thể, cho phép Nhật Bản đưa quân tham chiến ở nước ngoài ngay trong năm nay.
Trước đó, tiếp Phó Thủ tướng Việt Nam Vũ Đức Đam ngày 22/5 tại Tokyo, Thủ tướng Abe tuyên bố “quan ngại về tình hình căng thẳng trong khu vực do hoạt động khoan dầu đơn phương của Trung Quốc”.
Kyodo dẫn nguồn tin chính phủ Nhật Bản cho biết, dự kiến, Ngoại trưởng Fumio Kishida thăm Việt Nam trong tháng 6 nhằm thúc đẩy hợp tác trong việc bảo đảm an ninh hàng hải trong vùng biển Hoa Đông và biển Đông, tăng tốc độ tham vấn về việc Nhật Bản cung cấp tàu tuần tra cho Việt Nam.
Việc Nhật Bản tiếp tục lên tiếng ủng hộ mạnh mẽ Việt Nam khiến Trung Quốc chỉ trích Nhật Bản một cách gay gắt. Trong buổi họp báo thường kỳ, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi cảnh cáo Nhật Bản “không nên xen vào cuộc tranh chấp giữa Trung Quốc và các nước Đông Nam Á tại khu vực biển Đông”.
Trung Quốc cho rằng, các tuyên bố của Nhật Bản phản đối hành vi của Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam là “không phù hợp với thực tế và lẫn lộn giữa các sự kiện”, rồi vu cho Nhật Bản rằng “xuất phát từ động cơ chính trị muốn can thiệp vào tình hình biển Đông”.
