Đổi mới tổ chức bộ máy: Cần 'bàn tay sắt' như chống tham nhũng

Không khoan nhượng

Ngày 30/10, Quốc hội dành cả ngày thảo luận việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2016. Đánh giá về chất lượng công chức hiện nay, nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) có cùng nhận định, hàng năm ngân sách nhà nước phải chi lượng tiền rất lớn, nhưng hiệu quả làm việc của bộ máy chưa cao, chủ trương tinh giản biên chế không đạt mục tiêu đề ra.

Trước thực trạng bộ máy cồng kềnh hiện nay, ĐB Nguyễn Minh Sơn (Tiền Giang) cho biết, trước đây, nhiều ĐBQH so sánh ngân sách nhà nước như cái bánh, chia kiểu nào cũng không đủ. “Từ khi Đảng chủ trương đổi mới việc gì nhà nước ôm không nổi thì nên để xã hội chung lo. Tuy nhiên, sau 40 năm thống nhất đất nước, hơn 30 năm đổi mới toàn diện nhưng cái bánh ngân sách dù cho có trở thành nồi cơm của Thạch Sanh cũng khó có thể bao bọc nổi nền hành chính cồng kềnh như hiện nay”, ĐB Sơn lo ngại. Ông đề nghị rà soát, tính toán một cách tổng thể để tinh giản biên chế, thu gọn bộ máy với tinh thần “không khoan nhượng”.

Theo ĐB Phạm Văn Hoà (Đồng Tháp), tinh giản biên chế là đụng đến con người nên rất khó khăn, dễ bị phản ứng, do vậy, cần bắt đầu bằng thiết kế lại hệ thống chính trị, đối với các nhiệm vụ nhà nước không cần thiết phải thực hiện thì đẩy mạnh xã hội hóa. Đáng lưu ý, ĐB Hòa đề xuất nghiên cứu hợp nhất một số bộ, ngành, cũng như các tỉnh ít đơn vị hành chính, quy mô dân số thấp. “Việt Nam có 63 tỉnh, thành như hiện nay là quá nhiều, khiến các bộ, ngành quản lý rất vất vả. Cần nghiên cứu hợp nhất một số tỉnh cũng như một số bộ, ngành có điểm tương đồng về chức năng, nhiệm vụ”, ông Hòa nêu.

Nhắc đến thực tế cồng kềnh của bộ máy, ĐB Nguyễn Hữu Cầu, Giám đốc Công an Nghệ An cho rằng, đoàn giám sát nhiều lần đề cập đến “tầng nấc trung gian”, tình trạng “bộ trong bộ”, tuy nhiên đó là cấp nào, bộ nào lại chưa được chỉ rõ. “Số lượng tổng cục hiện nay của 17 bộ là 40, dưới tổng cục có các cục, vụ, văn phòng, phòng, chi cục. Trong bộ máy của các bộ này vừa có văn phòng bộ, vừa có văn phòng tổng cục mà văn phòng thì rõ ràng là phục vụ”, ĐB Nguyễn Hữu Cầu chỉ rõ. Đã đến lúc QH phải mạnh dạn chỉ ra các cấp trung gian trong các bộ, ngành trung ương chính là cấp tổng cục và cấp phòng trong các vụ, cục, cần phải giảm.

ĐBQH Phạm Trọng Nhân thảo luận tại Quốc hội. Ảnh: Như Ý.

Siết kỷ luật cán bộ, công chức

Đánh giá về việc cải cách tổ chức bộ máy, ĐB Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) cho rằng, kết quả mang lại vẫn chưa thực sự vững chắc, còn tình trạng cấp trên ôm đồm, cấp dưới đẩy việc, dẫn đến quá tải. Đã vậy, đạo đức công vụ của một bộ phận công chức rất kém, chưa ý thức rằng mình là công bộc của dân. Bà Thúy đề xuất, quan chức chính trị cần được dân trực tiếp bầu hoặc phải được giới thiệu từ cơ sở. Cùng với đó, cần xây dựng phương pháp đánh giá công chức trên cơ sở sự hài lòng của người dân. Nghĩa là dân bầu cán bộ và chấm điểm công chức.

Lấy ví dụ từ điểm sáng Quảng Ninh, ĐB Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) đề nghị cần có giải pháp mạnh mẽ, coi việc để biên chế phình to là một loại tham nhũng để quyết tâm ngăn chặn, điều chỉnh. “Cải cách bộ máy hành chính nhà nước tưởng dễ hóa ra lại quá khó, cái khó ở đây chủ yếu là lòng người. Nếu lợi ích cục bộ và lợi ích nhóm vẫn còn quá lớn, lấn áp cả nhận thức và tư duy cũ kỹ lạc hậu thì cần thiết phải có một bàn tay sắt, đủ cứng rắn như Đảng đã và đang làm trong phòng, chống tham nhũng hiện nay. Chỉ khi nào chúng ta coi việc tăng biên chế, phình bộ máy là một dạng tham nhũng thì đến lúc đó chúng ta mới có đủ quyết tâm xử lý và thực hiện hiệu quả”, ĐB Phạm Trọng Nhân quả quyết.

ĐB Nguyễn Hồng Vân (Phú Yên) đề nghị đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân sai phạm trong việc đề bạt, bổ nhiệm cán bộ không đúng quy định, thực hiện kỷ luật hành chính chưa nghiêm, tránh tình trạng xử lý kỷ luật kiểu “nhẹ trên, nặng dưới”.

Hợp nhất một số bộ, khắc phục chồng chéo

Báo cáo Quốc hội, Đoàn giám sát cho rằng, việc tổ chức bộ máy của Chính phủ vẫn chậm được điều chỉnh theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả, còn tồn tại nhiều tổ chức phối hợp liên ngành. Nguyên tắc một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính chưa được phát huy mạnh mẽ nên vẫn phải hội họp nhiều, thủ tục hành chính còn rườm rà, quy trình xử lý công việc còn chậm.

Cùng với đó, mô hình tổ chức tổng cục, cục, vụ không thống nhất, vẫn duy trì nhiều phòng trong các vụ tham mưu. Thống kê cho thấy, ngoài Bộ Nội vụ và Bộ GD&ĐT không tổ chức phòng trong vụ, vẫn có 16 bộ, cơ quan duy trì phòng trong vụ, với tổng số phòng là 320. Ngoài ra, vẫn còn 11 địa phương sử dụng vượt quá số biên chế được giao. Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tuy đã được nâng lên một bước nhưng chưa đáp ứng yêu cầu, cơ cấu chưa hợp lý, còn mất cân đối giữa người giữ chức danh lãnh đạo, quản lý với số công chức tham mưu…

Đoàn giám sát đề nghị các bộ, ngành, địa phương rà soát, khắc phục những hạn chế, vướng mắc, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức bộ máy và biên chế. Nghiên cứu hợp nhất một số bộ có chức năng, đối tượng và phạm vi lĩnh vực quản lý gần nhau, khắc phục tình trạng cắt khúc, chồng chéo hoặc bỏ trống trong quản lý nhà nước.

Đoàn giám sát cũng đề nghị sắp xếp, kiện toàn cơ cấu tổ chức bên trong bộ, cơ quan ngang bộ tinh gọn, giảm cấp trung gian, giảm số lượng đầu mối, giảm biên chế và cấp phó; không duy trì phòng trong vụ, trừ một số ít trường hợp đặc biệt thì phải có tiêu chí cụ thể do Chính phủ quy định. Các quyết định thành lập đơn vị, bổ nhiệm cán bộ không đúng tiêu chí phải bị thu hồi, hủy bỏ.