Khi sự độc quyền máy bay không người lái trên phạm vi toàn cầu bị phá vỡ như các cuộc xung đột gần đây đã cho thấy, các nước lớn đang tìm cách phát triển chúng thành thứ vũ khí quyết định phát triển thành siêu cường, đồng thời người ta cũng lo ngại UAV sẽ trở thành một loại vũ khí nguy hiểm phổ biến, không thể kiểm soát.
Máy bay không người lái là vật thể bay dẫn đường bằng sóng vô tuyến, được điều khiển từ xa bằng các thiết bị đơn giản hoặc hệ thống tích hợp được lập trình sẵn, có thể được phóng từ mặt đất, tàu thủy hoặc thả từ máy bay khác, bay theo các hướng và độ cao khác nhau, có thể điều chỉnh trong suốt chuyến bay, được điều khiển quay trở lại nơi phóng hoặc đến bất cứ nơi nào sau khi hoàn thành nhiệm vụ, cũng có một số loại chỉ được sử dụng một lần.
Các UAV khác nhau về hình dạng, kích thước và chức năng, được sử dụng cho nhiều nhiệm vụ quân sự; có loại trọng tải không quá vài kilogram, tốc độ tương đối chậm; cũng có những UAV lớn gần bằng máy bay chiến đấu, nặng hơn 20 tấn, mang theo hàng tấn vũ khí và thiết bị, đạt tốc độ hơn 1.000 km/h; lại có một số loại của Mỹ và Nga có khả năng tàng hình. Nói chung, UAV được sử dụng rộng rãi, dùng để trinh sát, chụp ảnh, giám sát và chiến đấu, được hàng chục công ty trên thế giới sản xuất, bán với giá rẻ.
Có thể nói, sự ra đời của UAV đánh dấu chiến tranh bước vào một giai đoạn mới, cũng giống như các loại xe tăng, xe bọc thép, lựu đạn, súng trường tự động, máy bay chiến đấu và tên lửa trước đây, dẫn đến sự đột phá trong kế hoạch quân sự, hành động tác chiến và kết quả.
Với sự ra đời của UAV, quân đội không còn cần các trinh sát và đội ngũ để khám phá tiền tuyến, diễn biến của trận chiến và chiến tuyến, do đó có nguy cơ mất quân.
UAV có thể khảo sát tất cả các chiến tuyến mà không cần hy sinh nhân sự, liên tục gửi thông tin về điểm tập kết quân, đơn vị tác chiến và tọa độ để chỉ huy nắm được đầy đủ, chính xác diễn biến tác chiến.
 |
Máy bay không người lái Iran trong căn cứ ngầm dưới lòng đất |
Do khó bắn hạ chúng bằng hệ thống phòng không, UAV giúp quân đội thâm nhập và thực hiện các cuộc tấn công chính xác và bất ngờ trực tiếp vào tiền tuyến và hậu phương kẻ thù. Do bay thấp, kích thước nhỏ và tốc độ bổ nhào nhanh nếu một số lượng lớn UAV tấn công kiểu bầy đàn - đặc biệt là trong các cuộc tấn công liều chết, có thể có tác động rất lớn đến diễn biến của trận chiến.
Theo báo cáo của Iran và phương Tây, Iran có nhiều loại và loại máy bay không người lái khác nhau, đáng chú ý nhất là Shaheed-129, Shaheed -136, cũng như Mohajer-6… Từ góc độ quân sự và công nghệ, với sự tích lũy kinh nghiệm quân sự, Nga, với tư cách là một cường quốc quân sự đã sản xuất máy bay chiến đấu tiên tiến và vũ khí siêu thanh chính xác cao dường như không phải không có khả năng sản xuất UAV hiệu quả cao.
Nga đang thiếu chip trong việc chế tạo số lượng lớn máy bay không người lái và không đủ tiêu chuẩn để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của cuộc chiến Ukraine. Nga vẫn cần một số loại UAV, bao gồm một số lượng lớn UAV nhỏ tấn công tự sát tương xứng với quy mô của các mục tiêu quân sự Ukraine và việc mất một số lượng lớn máy bay không người lái khiến nước này quay sang nhờ Iran trợ giúp.
 |
Máy bay không người lái Shaheed-129 của Iran được Nga sử dụng tấn công tự sát ở Ukraine |
Do sự hiện diện UAV của Thổ Nhĩ Kỳ trong quân đội Ukraine và việc Ukraine hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ trong việc sản xuất một số bộ phận và linh kiện cho máy bay không người lái, Nga đã không quay sang yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp UAV; tương tự vì Israel cũng làm như vậy, Nga đã không sử dụng máy bay không người lái của Israel mà họ đã mua.
Israel là một trong những nhà sản xuất và xuất khẩu máy bay không người lái hàng đầu thế giới, Không quân Israel có các máy bay không người lái với nhiều kích cỡ và khả năng khác nhau. Máy bay không người lái nổi tiếng nhất của Israel là Heron Machatz-1, loại máy bay không người lái này có thể bay liên tục trong 52 giờ, với tầm bay khoảng 3.000 km.
Mỹ là nước đi đầu trong việc sản xuất và sử dụng các máy bay không người lái chiến tranh, các UAV quan trọng nhất trong Quân đội Mỹ bao gồm: M25 STINGRAY, XQ 58 VALKYRIE, MQ 9 Reaper, PREDATOR C AVENGER, X47B và RQ4 GLOBAL HAWK...
Trung Quốc cũng có nhiều loại UAV khác nhau, trong đó quan trọng nhất bao gồm: UAV dòng Wing Loong, UAV CH-5, UAV CASC Rainbow CH-4, UAV WZ-7 Soaring Dragon và Hongdu GJ-11 và các loại máy bay không người lái khác. Trung Quốc cũng như Mỹ, đang phát triển các máy bay không người lái hạng nặng, tàng hình với các nhiệm vụ tương tự như máy bay chiến đấu tiên tiến như máy bay không người lái CH-7.
Với việc các nước lớn tìm cách phát triển máy bay không người lái sang một chiều không gian khác, trở thành máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không và máy bay ném bom tầm xa không người lái với những lợi thế công nghệ vượt trội, thì ngày càng có nhiều lo ngại về sự lây lan nhanh chóng của “bom lảng vảng” – UAV cỡ nhỏ tấn công tự sát bởi vì với công nghệ thông dụng, bất kỳ ai cũng có thể sản xuất máy bay không người lái tấn công với giá rẻ và tung ra thị trường mà không có sự ngăn cản về mặt đạo đức hoặc pháp luật. Đó là một thứ vũ khí đáng sợ có thể thay đổi bộ mặt chiến tranh.
