Vì sao khó phát triển cao tốc ở ĐBSCL?

Phát biểu tại hội thảo “Xóa trắng cao tốc, phát huy lợi thế Đồng bằng sông Cửu Long” tổ chức tại TPHCM ngày 31/5, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm cho biết, Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng kinh tế vùng chưa cao, đời sống người dân còn khó khăn. Tính kết nối nội vùng, giữa vùng với TPHCM và khu vực Đông Nam bộ còn hạn chế.

ĐBSCL có nền địa chất yếu nên việc xây dựng đường cao tốc tốn rất nhiều thời gian, tăng tổng mức đầu tư. Ảnh: M.H

“Một trong những nguyên nhân quan trọng là hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông còn hạn chế, đặc biệt là hệ thống đường bộ cao tốc chưa đáp ứng được nhu cầu vận tải với khối lượng lớn, tốc độ nhanh, an toàn. Đến nay, toàn vùng mới hoàn thành khoảng 91 km đường bộ cao tốc (đoạn TPHCM-Trung Lương-Mỹ Thuận) trên tổng số 1.239 km của cả nước, chiếm 7%”, ông Lâm nói.

Theo lãnh đạo Bộ GTVT, do điều kiện địa hình bị chia cắt, nền địa chất yếu, ảnh hưởng nghiêm trọng bởi biến đổi khí hậu, nước biển dâng nên suất đầu tư xây dựng lớn. Theo tính toán, suất đầu tư đường bộ cao tốc tại khu vực ĐBSCL cao hơn 1,3-1,5 lần so với các khu vực khác, đây cũng là một phần lý do khiến số lượng công trình được đầu tư chưa được nhiều, đồng thời khả năng kêu gọi nguồn lực từ xã hội bị hạn chế.

Ở góc độ nhà đầu tư, ông Nguyễn Tấn Đông, Phó chủ tịch HĐQT Tập đoàn Đèo Cả cho biết, khó khăn lớn nhất khi đầu tư cao tốc ĐBSCL là địa chất nền đất yếu. Mỗi năm vùng ĐBSCL lún trung bình 1 cm, cá biệt một số khu vực lún tới 5-7 cm/năm. Xây dựng công trình qua nền địa chất yếu tốn rất nhiều thời gian, tăng tổng mức đầu tư, kém hiệu quả.

Khó khăn nữa là tình trạng khan hiếm vật liệu như cát, đất đá. Ngoài ra, hạn mặn xâm nhập gây khó khăn, các địa phương phải xây dựng đập ngăn mặn cũng ảnh hưởng tới vận chuyển vật liệu, kéo dài dự án. Hệ thống kênh rạch chằng chịt của ĐBSCL dù là lợi thế của vùng, nhưng lại là hạn chế với xây dựng công trình do phải vận chuyển vật liệu từ tàu lớn sang tàu nhỏ, ảnh hưởng tiến độ.

Ông Đỗ Văn Kiên, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Trung Nam cho rằng, kết nối hạ tầng ở ĐBSCL còn yếu nên nhà đầu tư rất khó để xây dựng phương tài chính khi quyết định đầu tư cao tốc.

Quy hoạch đường bộ cao tốc đã hoạch định đến năm 2050 toàn vùng ĐBSCL có khoảng 1.180 km/9.014 km của cả nước, trong đó đến năm 2030 có khoảng 760 km và sau năm 2030 tiếp tục đầu tư thêm khoảng 420 km. Nhu cầu vốn để hoàn thành hệ thống cao tốc giai đoạn 2026-2030 là rất lớn.