Từ nhiều năm trước, những trạm thu phí phương tiện thu hồi vốn cho các dự án BOT chưa đặt đúng vị trí đã rậm rịch bị phản đối, nay chỗ này, mai chỗ khác. Nhưng tất cả chỉ lẻ tẻ, chuyện của một vài người, cho tới khi trạm BOT Cai Lậy (Tiền Giang) nổ ra. Cũng từ Cai Lậy, hàng loạt trạm thu phí BOT đường bộ không hợp lý khác trở thành điểm nóng để người tham gia giao thông phản đối, đó là trạm BOT Tân Đệ (Thái Bình), Mỹ Lộc (Nam Định), và nay tới BOT Bắc Thăng Long – Nội Bài…
Nguyên tắc của mỗi dự án BOT phải đảm bảo hài hòa lợi ích của 3 bên, gồm nhà nước – nhà đầu tư – và người dân (người sử dụng). Nhưng bấy lâu nay, vế cuối bị xem nhẹ, thậm chí bỏ qua khi làm dự án. Người dân chỉ đơn giản là người qua đường, không biết, không bàn, không làm, không kiểm tra, chỉ đi qua và móc ví trả tiền.
Đó là những dự án BOT giao thông hình thành trên những con đường sẵn có, giờ nhà đầu tư tới, mượn tiền ngân hàng (vốn cũng huy động từ dân) trải thêm lớp nhựa đường, mở rộng thêm chút xíu, và rào lại thu phí, tính lời, trả nợ.
Thậm chí, có những đoạn đường làm một nơi, thu phí một nẻo. Tất cả những dự án BOT này chỉ là câu chuyện giữa nhà nước (đại diện trực tiếp là Bộ GTVT) và các nhà đầu tư. Khi nói tới vai trò người dân, Bộ GTVT chỉ dẫn được là đã lấy ý kiến của UBND, HĐND, đoàn Đại biểu Quốc hội...
Với cách làm đó, cùng những mập mờ như hợp đồng BOT đóng dấu mật, tổng vốn đầu tư vượt thực tế, hay thời gian thu phí quá dài (như kết luận của kiểm toán)… đã tăng nhiệt sự phản đối của người sử dụng đường lên cao. Trực tiếp ở đây là các lái xe ngày ngày phải trả tiền thay cho những đoạn đường đã lỡ xây dựng…
Trong câu chuyện BOT, rõ ràng, lợi ích của nó góp cho nền kinh tế trong bối cảnh ngân sách nhà nước khó khăn không ai bàn cãi, rất đáng ghi nhận. Tuy nhiên, nay sự đã rồi, làm sao giải quyết thỏa đáng, hài hòa lợi ích 3 bên như nêu trên là đòi hỏi cần làm sớm, để sự việc không bị kéo đi quá xa.
Đó là đưa trạm thu phí về đúng nơi nó cần phải tồn tại. Để từ đây, những dự án BOT về sau, vai trò của người sử dụng đường phải được ghi nhận, lắng nghe và quan trọng là được tiếp thu. Chỉ có 3 bên đi chung một đường lợi ích thì những bất ổn BOT mới không tái diễn.
