Quả chuối dán băng keo trên tường, nói về trị giá vật chất ở xứ vốn trồng nhiều chuối như Việt Nam, thì cả chuối lẫn keo khoảng 6,2 ngàn đồng. Nhưng ở Mỹ nó vừa được bán với giá hơn 6,2 triệu USD, tức 158 tỷ đồng! Cõi nhân sinh ngày càng gần với trò đùa. Và những trò đùa ngày càng điên rồ hơn. Đủ kiểu.
Tác phẩm mang tên Comedian (Diễn viên hài) vừa được nhà Sotheby’s bán đấu giá tại New York Mỹ hôm 20/11 mới đây với giá 6,24 triệu USD. Một quả chuối chín vàng bình thường dán lên tường bằng một mẩu băng keo màu xám. Tác giả là nghệ sĩ người Ý Maurizio Cattelan, người chuyên chơi khăm nhân loại bằng những cuộc trình diễn sắp đặt đầy hài hước, châm biếm.
Xung quanh quả chuối này cũng lắm chuyện ngơ ngác. Cuối năm 2019, quả chuối dán băng keo trên tường ấy ra đời, phiên bản của nó từng ba lần được bán với giá từ 120-150 ngàn USD. Còn quả chuối ở triển lãm sau bị một nghệ sĩ trình diễn khác tháo xuống “lủm” mất, biến cảnh tượng đang ăn chuối thành một tác phẩm nghệ thuật trình diễn có tên “Nghệ sĩ đói”. Quả chuối thay thế sau đó cũng bị người xem chén mất. Và từ khi tác phẩm ra đời đến nay, theo thời gian tất nhiên nó đã liên tục chín rữa và được thay thế bởi hàng ngàn quả khác. Chắc những người coi sóc các triển lãm cũng không bỏ lỡ cơ hội được thay phiên nhau “xơi” tác phẩm nghệ thuật này.
Người bỏ hơn 6 triệu đô để mua tác phẩm ấy là doanh nhân mảng tiền điện tử 34 tuổi người Trung Quốc, được nhận một quả chuối, cuộn băng keo, giấy chứng nhận và hướng dẫn sắp đặt thay thế mỗi khi quả chuối bị hỏng.
Tính chất phù du của nghệ thuật, cũng là của cõi nhân sinh này. Như cha đẻ của quả chuối dán băng keo Maurizio Cattelan từng thừa nhận “sự hài hước và mỉa mai bao gồm cả bi kịch, như là hai mặt của một đồng xu”.
Bi kịch có lẽ chưa xảy đến, nhưng đã báo hiệu rằng nhân loại đến lúc phải chấp nhận và sống chung với mọi thứ phi truyền thống, và điên rồ nhất. Tất cả mọi ý niệm kinh điển vốn tạo nên một loài người như hiện nay đến lúc nào đó sẽ bị xóa bỏ? Các giá trị liệu sẽ chỉ còn là những câu chuyện được tô vẽ và cường điệu giữa cơn lốc truyền thông xã hội? Như cách người trẻ đổ xô đi mua những túi mù, hộp mù (blind bag, blind box) để được mở ra, đập ra xem những thứ bất định bên trong và livestream lên mạng. Nó trở thành cơn nghiện, xé và đập hết túi này đến hộp khác.
Đúng ngày này của 165 năm về trước, Chales Darwin công bố cuốn sách Nguồn gốc các loài, để thế giới lần đầu tiên biết rằng nguồn gốc các loài trong đó có loài người do quá trình chọn lọc tự nhiên mà có. Nói cách khác, những loài còn tồn tại đến hôm nay thuộc những chủng ưu thế đã chiến thắng qua cuộc đấu tranh sinh tồn dữ dội suốt vạn năm.
Quả chuối cũng là một trong số chủng ưu tú đó. Nhưng chắc nó sẽ không bao giờ biết được rằng có ngày một quả chuối cũng có giá bằng cả một dinh thự khổng lồ và lộng lẫy.
