Ngày 20/11, phiến quân Al-Mourabitoun tuyên bố đã phối hợp cùng với tổ chức khủng bố al-Qaeda ở vùng Maghreb Hồi giáo (AQIM) thực hiện vụ tấn công vào khách sạn hạng sang Radisson Blu ở Mali, khiến ít nhất 27 người thiệt mạng trong cuộc giao tranh kéo dài nhiều giờ đồng hồ với lực lượng đặc nhiệm.
Các chuyên gia chống khủng bố và phân tích an ninh trên thế giới cho rằng vụ tấn công vào khách sạn có nhiều nhà ngoại giao phương Tây và nhân viên Liên Hợp Quốc này đánh dấu sự tái xuất của Mokhtar Belmokhtar, tên thủ lĩnh chột mặt khét tiếng của Al-Mourabitoun, từng được cho là đã bị chiến đấu cơ Mỹ tiêu diệt cách đây vài tháng, theo Reuters.
Belmokhtar là trùm khủng bố gốc Algeria, chỉ huy tổ chức Al-Mourabitoun hoạt động ở khu vực Bắc Phi. Y được coi là thủ lĩnh jihad cuối cùng còn sống ở khu vực này, và thường được thuộc hạ gọi là "Hoàng tử". Ngoài ra, Belmokhtar còn được gọi là "thủ lĩnh chột mắt", vì hắn bị mất một mắt trong cuộc chiến với Hồng quân Liên Xô thập niêm 1980 ở Afghanistan.
Belmokhtar bắt đầu được chú ý từ trong cuộc nội chiến ở Algeria những năm 1990. Y tham gia một nhóm chiến binh ở Algeria và tiến hành các hoạt động buôn lậu và bắt cóc đòi tiền chuộc. Một vụ tấn công khủng bố mà y thực hiện là vụ bắt cóc một nhà ngoại giao người Canada vào cuối năm 2008.
Belmokhtar dần trở thành một trong 4 thủ lĩnh của Al-Mourabitoun, và leo lên vị trí cao nhất sau khi các thủ lĩnh khác bị tiêu diệt trong các cuộc không kích của Pháp. Trong khi các tổ chức phiến quân khác trong khu vực lần lượt thề trung thành với nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS), Belmokhtar vẫn gắn bó với al-Qaeda.
Tháng giêng năm 2013, Belmokhtar chỉ huy một cuộc tấn công vào nhà máy khai thác khí đốt ở Algeria làm chết 38 người trong đó có ba người Mỹ. 4 tháng sau đó, nhóm của y phối hợp với một tổ chức khủng bố có tên gọi Phong trào thống nhất và Jihad ở Tây Phi để thực hiện một cuộc tấn công ở Niger, làm chết 20 người.
Tháng 6/2015, nhà chức trách Libya tuyên bố chiến đấu cơ của Mỹ đã thực hiện một cuộc không kích chính xác sau khi thu thập được thông tin tình báo, tiêu diệt "thủ lĩnh chột mắt" Belmokhtar. Lầu Năm Góc xác nhận họ đã thực hiện cuộc không kích này, nhưng tỏ ra thận trọng trước thông tin Belmokhtar đã chết.
Chỉ 4 ngày sau đó, Al-Mourabitoun ra tuyên bố bác bỏ thông báo của chính phủ Libya và khẳng định rằng Belmokhtar vẫn sống khỏe mạnh. Al-Mourabitoun khẳng định trên Twitter hôm 19/7: "Thủ lĩnh Belmokhtar vẫn đang đi lại trên vùng đất của thánh Allah, hỗ trợ các đồng minh và khiến kẻ thù tức tối".
 |
Lực lượng an ninh Mali giải cứu các con tin trong khách sạn. Ảnh: BBC.
Tái xuất
Phát biểu trên kênh truyền hình TF1 của Pháp, Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean-Yves Le Drian cho biết Belmokhtar "chắc chắn là kẻ đứng đằng sau" vụ tấn công vào khách sạn Radisson Blu, dù hắn ta từng bị nhiều nước truy nã gắt gao trong thời gian dài.
"Phiến quân Al-Mourabitoun là sự kết hợp giữa những phần tử cực đoan và những kẻ man rợ, kiếm tiền từ hoạt động buôn bán vũ khí và thuốc phiện", ông Drian nói. Chính phủ Mỹ cũng tin rằng Al-Mourabitoun và AQIM đã phối hợp để thực hiện vụ tấn công trên, một nguồn tin chính phủ cho hay.
Reuters dẫn một nguồn tin an ninh cho hay vụ tấn công này có thể khiến giới an ninh các nước tập trung sự chú ý của mình vào phiến quân al-Qaeda, sau khi IS trỗi dậy và thực hiện hàng loạt vụ tấn công đẫm máu ở phương Tây.
Theo giáo sư Gregory Mann sử học Tây Phi tại Đại học Columbia ở New York, Al-Mouabitoun là "một nhánh của al-Qaeda", và chiến lược hoạt động của nhóm này là gây ra những vụ tấn công quy mô lớn để gây dựng thanh thế, chẳng hạn như vụ bắt cóc con tin ở khách sạn Radisson Blu.
Belmokhtar và các thủ lĩnh khác của Al-Mourabitoun đến từ Algeria và Mauritania, nhưng nhóm phiến quân này chủ yếu hoạt động ở Mali và thu hút rất nhiều tay súng đến từ các quốc gia Tây Phi như Togo, Burkina Faso và Ghana, ông Mann nói.
Giáo sư Mann cho rằng vụ tấn công vào khách sạn Radisson Blu có kịch bản rất giống với những vụ tấn công, bắt con tin và sát hại người phương Tây trước đây của Al-Mourabitoun dưới sự lãnh đạo của "thủ lĩnh chột mắt". Hồi tháng ba, nhóm này nhận trách nhiệm tấn công vào một nhà hàng ở Bamaki, sát hại 5 người, trong đó có một công dân Pháp và một sĩ quan an ninh Bỉ.
Đây không phải là lần đầu tiên Belmokhtar tái xuất sau khi có thông tin hắn đã bị tiêu diệt. Sau vụ tấn công vào một nhà máy khai thác dầu mỏ ở sa mạc Sahara hồi tháng 1/2013, quân đội Pháp đã mở một chiến dịch quy mô lớn để truy quét phiến quân. Belmokhtar được cho là đã chết trong một trận giao tranh với các binh sĩ Pháp ở Mali.
