Sắp tới ngày Nhà giáo Việt Nam, cô giáo Đỗ Sông Hương gửi tới bài viết 'Thư gửi chồng nhân ngày 20/11' như một món quà cho những đồng nghiệp thân yêu của cô.
"Ngày xưa chồng quyết lấy cho được vợ vì chồng vốn mê phụ nữ có cái mác nhà giáo, bất chấp ngoài cái mác nhà giáo đó ra thì vợ chả có gì đặc sắc, lại còn mắc cái tính ngang ngạnh ẩm ương, dở tương dở mắm.
Chồng nghĩ giáo viên nhàn hạ, ngày vài tiết ở trường thôi, nhiều thời gian lắm đây. Vợ sẽ chu toàn tề gia nội trợ, hầu nội hầu ngoại. Chồng tha hồ thảnh thơi bù khú bạn bè. Nhưng chồng đã nhầm to. Vợ hết giờ lên lớp lại tất bật với sổ điểm, báo giảng, kính thưa các kiểu họp, kính thưa các kiểu sổ sách, hồ sơ chuyên môn.
Về đến nhà, vợ lại sấp ngửa soạn giáo án, chấm bài, mấy trăm bài vừa hòm hòm, chưa kịp ngồi rung đùi thì ngoảnh đi ngoảnh lại đã đến kỳ kiểm tra, vào điểm mới. Vợ lại vốn ham tiền, hở tí thời gian rảnh rỗi nào là lại ù té đi dạy thêm, đi dịch. Mà không muốn ù cũng không được, mai đến kỳ nộp các kiểu thuế đời rồi. Chồng lo nấu cơm, rửa bát, giặt giũ, đưa đón con, ngược xuôi nội ngoại nhé. Đàn ông phải đeo tạp dề làm việc nhà, hậm hực thì cũng cố mà chịu nhé. Mục đích hôn nhân thứ nhất của chồng đã không đạt được.
Chồng nghĩ giáo viên dạy con học thì chuẩn không cần chỉnh rồi, nhiệm vụ khó chịu này chắc chắn thoát đây. Chồng tha hồ thảnh thơi thể thao thể dục, bia bọt tay vịn về muộn. Nhưng chồng đã vỡ mộng. Vợ ngày nào cũng nói liên mồm, thậm chí hét khản cổ, về đến nhà, mặt vợ nhàu như tàu lá héo, thở hắt như bệnh nhân hen phế quản cấp, sức đâu, hứng thú đâu dạy con học nữa. Chồng tự lo kiểm tra bài vở, học cùng con, dạy con nhé. Trái chuyên môn thì cũng cố mà phấn đấu nhé. Mục đích hôn nhân thứ hai của chồng đã đổ bể.
Chồng nghĩ giáo viên tính nết nhẫn nhịn dịu dàng, nhà cửa sẽ êm ấm lắm đây. Chồng tha hồ thảnh thơi nhẹ nhõm cái tâm hồn. Nhưng chồng đã sốc tâm lý nặng. Một lớp vợ dạy có hơn 50 em, bao nhiêu là lớp nhân lên. Vợ chỉ có hai con mắt, lườm được góc này để chúng nó ngồi im, thì góc khác đứa đánh đấm giật tóc nhau, đứa nhảy dựng lên ghế, đứa ném sách phi vở, chưa kể vô số điều kinh khủng hơn thế…
Điên tiết lắm nhưng vợ vẫn phải nhịn, vẫn phải dịu dàng và nhẹ nhàng, cố mà nghĩ "là trẻ con mà, đáng yêu đấy chứ", "cô giáo phải như mẹ hiền chứ". (Gớm, ở nhà có mỗi một đứa con, không hiếm khi con hư, vợ gầm gào dữ tợn). Nhưng ở trường, vợ phải giữ hình tượng, rèn luyện bản lĩnh và cốt cách nhà giáo. Chỉ một chút thiếu kiên nhẫn thôi là viên phấn trong tay sẽ bay thẳng vào cái đám đang nhốn nháo như cào cào kia, hoặc tệ hại hơn là một cái bạt tai thích đáng cho sự hỗn láo vô lễ nào đó.
Nhưng vợ tỉnh lắm, vợ biết chúng không phải con mình, vợ hiểu luật giáo dục lắm, thời buổi này mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh tiến bộ và dân chủ kinh lên được. Giáo viên thậm chí còn không dám nặng lời, huống chi nặng chân nặng tay. Thông tin thì rất nhanh, sự thật dễ bị bóp méo, tai nạn nghề nghiệp sẽ cực nghiêm trọng nếu một phụ huynh chuẩn mực nào đó đưa hành động phản sư phạm của vợ lên báo, vợ sẽ nổi tiếng và sự nghiệp cao quý của vợ coi như tiêu.
Thế nên khi về nhà vợ khao khát được hiện rõ nguyên hình là người bình thường với mọi ái ố hỷ nộ. Đừng hy vọng hay đòi hỏi vợ nhẫn nhịn dịu dàng nếu chồng hư, con láo. Vợ mà cố nhịn nữa thì ngay ngày mai vợ đi nhà thương điên đấy. Lỡ vợ có nổi khùng phát vào đít con, gân cổ cãi chồng, hay phi cả mâm cơm ra đường thì chồng cố bịt tai bịt mắt bịt mồm lại nhé, thương vợ thì cho vợ xả lũ tí. Mục đích hôn nhân thứ ba của chồng đã phá sản.
Chồng nghĩ giáo viên một năm được ăn chơi ở không 3 tháng hè. Chồng chẳng biết thế nào là ốm nghén, chẳng biết thế nào là mang nặng đẻ đau, chồng chỉ thích nhiều con, 3-4 đứa càng tốt. Giáo viên có những 3 tháng hè, tha hồ tầm bổ, đẻ con bú mớm... Nhưng chồng đã hết hy vọng. 3 tháng hè của vợ còn bận hơn trong năm. Hết luyện thi, trông thi, chấm thi chính, chấm phúc khảo, rồi lại tập huấn, trại hè…, ngoảnh đi ngoảnh lại, chưa có lúc nào cùng chồng con đi nghỉ thì hè đã hết vèo. Chưa kể vợ mà làm chủ nhiệm thì sự hy sinh còn lớn hơn nhiều. Chồng có buồn thì cũng tỉnh giấc mộng nhiều con đi nhé. Mục đích hôn nhân thứ tư của chồng đã thất bại.
Chồng nghĩ giáo viên là người nhà nước, lương bổng yên tâm, chế độ ổn định. Chồng tha hồ thảnh thơi bỏ nhà nước, yên tâm ra làm ngoài, nuôi chí kiếm bội tiền, đổi danh phận cho vợ thành vợ đại gia. Trong lúc chưa đâu vào đâu hoặc lỡ gặp rủi ro, ít nhiều đã có lương nhà nước của vợ. Chồng đừng tưởng ngon ăn thế. Lương vợ được nhà nước ưu ái trả ngót 3 triệu đồng một tháng. Đấy là vợ tốt nghiệp chính quy một trường đại học sư phạm danh tiếng trong nước, rồi được đào tạo chính quy tại một trường sư phạm danh tiếng ở nước ngoài, cộng mười mấy năm kinh nghiệm đứng lớp.
Vợ còn chưa dám kể nếu không có biên chế thì 3 tháng nghỉ hè, nửa tháng nghỉ Tết được hưởng lương 100 phần trăm theo hệ số 0x0, vợ còn chưa dám kể nếu chẳng may thi trượt kỳ thi công chức thì tất cả bằng cấp hay kinh nghiệm lẫn tâm huyết đều nối đuôi nhau lên đường ra trận để hy sinh. Mà thi công chức thời buổi này như thể nào thì chồng biết rõ rồi đấy. Sức vợ chắc không đua nổi. Thế nên lỡ chồng làm ăn lụi bại, vợ không thể là chỗ dựa kinh tế cho chồng lo sự nghiệp dài hơi được đâu. Chồng tự nghĩ cách lo nồi cơm hàng ngày cho cả nhà nhé. Để con đói và thất học là tội của chồng đấy. Mục đích hôn nhân thứ năm của chồng đã bất thành.
Chồng nghĩ giáo viên sống bằng dạy thêm là chính, nên lương có thấp một chút cũng chả sao. Chồng đừng tưởng đơn giản thế. Ngay cả dạy thêm - một công việc làm ngoài giờ, chính đáng và lương thiện, vợ cũng lo ngay ngáy nay bị cấm, mai bị soi, ngày kia bị cắt giảm thù lao. Học thêm - do nhu cầu thực sự khiến học sinh hoặc phụ huynh tự tìm đến năn nỉ, vợ đã đuổi quầy quậy, mà vẫn lo ngay ngáy mang tiếng o ép mời chào học sinh đến nhà cô học. Vợ đọc ở đâu đó trên báo có đồng nghiệp bị bắt quả tang dạy thêm và bị phạt 10 triệu đồng. Vợ muốn đứt dây thần kinh luôn. Đời đã có đủ loại tặc, lâm tặc, tin tặc, hải tắc, cẩu tặc, giờ có cả giáo tặc nữa. Nghĩ mà đau ứa nước mắt chồng ạ.
Chẳng phải vì sợ mà vì ngẫm cái nghề giáo này bạc quá, tội quá. Vợ thấy bất công lắm. Thiết nghĩ nghề nào cũng có quyền mưu sinh và làm giàu bằng nghề, nhưng nghề nào làm giàu thì được, chứ nghề giáo thì phải cống hiến, phải hy sinh, phải thanh bạch bần hàn. Giàu một tí là bị thiên hạ lên án liền, dạy thêm một tí là bị thiên hạ ném đá liền. Mà vợ cũng đã giàu đâu, dạy thêm cũng đã cố gắng hạn chế tối đa rồi. Ôi chao, nghề giáo khó sống quá, khó chiều thiên hạ quá.
Ở đất nước mình, thói đời giàu thì bị ghen ghét, nghèo thì bị coi khinh, trung bình thì dở sống dở chết. Vợ đang tận hưởng cuộc sống ở mức trung bình. Lương thì thấp lè tè như vậy (thiếu khoảng 500 nghìn nữa mới đủ trả lương ôsin), chế độ thì bấp bênh, lớp thì đông, chất lượng học sinh thì lổn nhổn, thời lượng giờ giảng thì tí tẹo, sách giáo khoa thì sơ đẳng, thi cử thì khó khăn, quy chế đường lối thì thay đổi đột ngột và liên tục, áp lực điểm số, thành tích, chỉ tiêu thi đỗ thì lớn, kỳ vọng của phụ huynh thì vĩ đại, đòi hỏi chuẩn mực xã hội thì cao chót vót…, bảo vợ nên làm sao cho phải, cho cân bằng và đúng mực cả nghiệp và đời.
Vợ chả kêu ca, so bì, trách móc gì khi mà cái cơ chế này nó thế. Vợ sẽ cố gắng hoàn thành tốt vai diễn chính trong tấn bi hài kịch “Nghiệp và đời” này. Vợ chỉ thấy ái ngại cho chồng, cứ tưởng hay cho lắm vào cái nghề của vợ. Chồng phải tìm cách an ủi động viên vợ nhé. Vợ mà nản bỏ nghề thì mục đích hôn nhân thứ sáu của chồng sẽ tan thành mây khói.
Chồng nghĩ giáo viên đời vinh quang, có hậu lắm. Quen biết bao thế hệ phụ huynh mà, đào tạo bao thế hệ học trò mà. Chồng ơi, nhân gian luôn có trước có sau vậy sao? Vợ chỉ được xem như người đưa đò thôi, đò qua sông thì xuôi ra biển lớn. Đời rộng thế, dài thế, trăm mối thế, chẳng mấy ai ngoái lại bến xưa để ơn cô nghĩa thầy đâu. Nên vợ cũng không đòi hỏi bao thế hệ học trò phải nhớ mãi đến mình, vì bản thân vợ cũng chẳng có điều kiện để thăm thầy cô cũ của mình và của con.
Nhưng vợ nghiệm ra hình như có rất ít người hiểu nỗi thâm sâu của câu: "Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”. Và cũng có không ít người trưởng thành về thể xác, có thể cũng đạt đỉnh cao về kiến thức, nhưng lại chẳng thực sự thành nhân. Nên chồng đừng động vào nỗi niềm riêng của vợ rằng, đứa này đứa nọ, ngày xưa vợ thương yêu chúng như thế, hết lòng giúp chúng như thế, hy sinh thời gian, sức lực và tiền bạc cho chúng như thế, nay chúng xem cô như người không quen, hoặc nếu có dịp nói đến cô, thì cũng coi cô như một bà già hết thời…
Chồng ạ, ai cũng có những chặng thời gian buộc phải đi qua. Và chẳng lâu đâu, chúng cũng sẽ giật mình vì thời trẻ vụt qua rồi. Nếu chúng là người rộng lượng, nhân hậu và hiểu biết, thì sẽ thấy vui vẻ hạnh phúc trước những thành đạt của thế hệ sau, sẽ bình yên thanh thản lui về phía mùa đông của cuộc đời, mỉm cười nhìn những nỗ lực thời thanh xuân của mình đã đơm hoa kết trái... Vợ đủ tuổi, đủ trải nghiệm để bình thản và rộng lượng với tất cả những điều không mãn tâm.
Chồng cũng nghĩ giáo viên được xã hội trọng vọng kính nể lắm. Giá mà được như thế. Cướp giết hiếp giờ nhản nhản khắp nơi, và vị quan tòa đời luôn đanh thép phán rằng nguyên nhân đạo đức xuống cấp là do giáo dục nhà trường chưa tốt. Lạ thật, ở trường vợ chỉ dạy kiến thức, dạy điều hay lẽ phải thôi, vợ mong mỏi hơn ai hết học trò thành người. Có đốt đuốc cả ngày lẫn đêm cũng không thể tìm được thầy cô nào đủ tầm tàn bạo để soạn nổi một giáo án "cướp giết hiếp". Tủi ghê chồng ạ. Gia đình và xã hội đi đâu mất tiêu? Trách nhiệm nặng như quả tạ đặt lên đôi vai sắp sụn của nghề giáo.
Lại sắp 20 tháng 11 nữa chồng ạ. Nói thật là ngày này vợ chỉ muốn trốn đi đâu đó thật xa. Vợ chả thích gặp phụ huynh, chả cần phong bì phong bao quà cáp. Miệng thế gian độc địa. Người ta bảo những người làm nghề giống vợ chỉ mong đến ngày này để nhận phong bì. Người ta chả cần biết bao nhiêu ngày còn lại, những người làm nghề giống vợ vất vả, cực nhọc triền miên đến thế nào. Người ta dúi vội cho cái phong bì, trước mặt cười cười nói nói cảm ơn như đúng rồi, nhưng sau lưng, vợ biết thừa, hẳn là ngàn vạn lời đàm tiếu. Có bao nhiêu tình cảm thực sự trong sự cho đi đó? Vợ tin là có, nhưng chắc là rất ít. Mà thôi, cái ít mới là cái quý chồng nhỉ, và vợ trân trọng lắm.
Nếu chồng có hỏi vợ ước gì trong ngày này. Vợ ước gì ư? Tính vợ từ thời trẻ đã dở hơi, toàn ước điều không thể. Vợ ước lương giáo viên của vợ được khoảng 45 ngàn đôla/năm như ở Singapore, vợ ước lớp vợ dạy có khoảng 25 đứa như ở Nhật, vợ ước vợ thực sự được quan tâm, tạo điều kiện để có chế độ ổn định như hứa hẹn ở nhiều cuộc họp cấp bộ, cấp sở suốt cả chục năm nay... Đấy, vợ cứ ước cái điều trên mây đó đấy. Ai phạt, ai đánh thuế đâu. Chắc cũng chả ai nỡ ghét bỏ, trù dập vợ vì những điều ước chính đáng đó.
Vợ thề, nếu điều ước thành hiện thực, vợ sẽ là một cô giáo cực chuẩn, ở trường vợ thực sự dịu hiền, tâm huyết và trách nhiệm (chứ không phải gồng mình lên cố gắng, nhiều khi đến mức giả dối). Vợ thề, nếu điều ước thành hiện thực, 8 giờ hành chính, ngoài tiết dạy, vợ cống hiến trọn vẹn cho học sinh (tự nguyện, chứ không phải để cần một đồng thù lao). Vợ thề, nếu điều ước thành hiện thực, vợ không bị chi phối tâm và sức cho các cua dạy thêm, dịch thêm nữa (khỏi cần cấm, khỏi cần soi, khỏi cần này nọ, đố ai thuyết phục vợ nhận lớp dạy thêm, dịch thêm đấy). Vợ thề, nếu điều ước thành hiện thực, về nhà vợ vô cùng đảm đang, chu toàn, và dịu dàng âu yếm.
Nghề của vợ là như vậy đó. Chồng có ân hận khi đã chọn vợ không? Còn vợ, vợ không ân hận khi chọn nghề, hay nói đúng hơn, nghề đã chọn vợ và vợ sẽ gắn bó trọn đời với nghề cho đến khi nào nghề bỏ vợ.
Đỗ Sông Hương
