Hôm thứ Ba (giờ Mỹ), ông Esper phát biểu tại một sự kiện của Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế có trụ sở ở Mỹ rằng Trung Quốc “tiếp tục tham gia các hoạt động phá vỡ quy tắc có hệ thống, ép buộc và các hoạt động hung hăng khác, và đáng quan ngại nhất đối với tôi, là quân đội Trung Quốc tiếp tục các hành vi hung hăng ở biển Hoa Đông và Biển Đông”.
“Chúng tôi hy vọng [Trung Quốc] sẽ thay đổi, nhưng chúng tôi phải chuẩn bị cho phương án thay thế”, ông nói thêm, theo tường thuật của Business Insider. “Chúng ta phải duy trì hệ thống tự do và cởi mở, bảo đảm hòa bình và thịnh vượng cho hàng triệu người và bảo vệ các nguyên tắc làm nền tảng cho điều đó.”
Bộ trưởng Esper nói rằng quân đội Mỹ đang triển khai các lực lượng để chống lại hành vi của Trung Quốc và hỗ trợ các chính sách của Mỹ, rằng Mỹ đã tiến hành các hoạt động tự do hàng hải thách thức các hạn chế đi lại bất hợp pháp và yêu sách quá mức của Trung Quốc trong năm 2019 nhiều hơn so với bất kỳ năm nào trong bốn thập kỷ qua. “Chúng tôi sẽ duy trì tốc độ này trong năm nay,” ông nói.
Thứ Ba tuần trước, tàu khu trục USS Ralph Johnson của hải quân Mỹ đã tiến hành chuyến đi “tự do hàng hải” (FONOP) lần thứ sáu trong năm nay tại biển Đông. Và, hai lần trong tháng này, ông Esper lưu ý, Hải quân Mỹ đã vận hành hai nhóm tàu sân bay tấn công cùng lúc.
Trung Quốc tỏ ra nổi giận với sự hiện diện của các tàu sân bay của hải quân Mỹ ở biển Đông. Thời báo Hoàn Cầu của Trung Quốc viết hồi đầu tháng này rằng “biển Đông hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của quân đội Trung Quốc (PLA)” và “bất kỳ hoạt động nào của tàu sân bay Mỹ trong khu vực đều nằm trong ý đồ của PLA”. Hải quân Mỹ cho biết tại thời điểm đó họ không hề “bị đe dọa”.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nói ông “không biết người Trung Quốc có ý gì khi tuyên bố rỗng tuếch về việc các tàu sân bay Mỹ ở đó là ý muốn của PLA hay gì đó”.
“Tàu sân bay Mỹ đã ở biển Đông, ở Ấn Độ-Thái Bình Dương kể từ Thế chiến II và sẽ tiếp tục ở đó, và chúng tôi sẽ không bị ai ngăn chặn”, ông Esper nói.
“Chúng tôi sẽ di chuyển trên biển, bay trên trời và hoạt động ở những nơi luật pháp quốc tế cho phép”, ông Esper nói, "và chúng tôi làm điều đó, một lần nữa, để khẳng định luật pháp và quyền quốc tế, để bảo lưu chủ quyền của bạn bè và đối tác của chúng tôi, đảm bảo với họ rằng chúng tôi sẽ ở đó để bảo vệ”.
Nhận xét của ông Esper về biển Đông xuất hiện sau tuyên bố của ngoại trưởng Mike Pompeo hôm thứ Hai tuần trước bác bỏ “hầu hết” yêu sách biển của Trung Quốc.
“Thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh coi biển Đông là đế chế hàng hải của mình”, ông Pompeo tuyên bố.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc gọi tuyên bố của Mỹ về biển Đông là “vô trách nhiệm”.
“Nó vi phạm và bóp méo luật pháp quốc tế, cố tình châm ngòi các tranh chấp lãnh thổ và hàng hải, và làm suy yếu hòa bình và ổn định khu vực", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên tuyên bố hôm thứ Ba tuần trước.
Bất chấp những lời lẽ cứng rắn về Trung Quốc, ông Esper nói dự định đến thăm Trung Quốc trước cuối năm nay để "thiết lập các hệ thống truyền thông cần thiết trong trường hợp có khủng hoảng”.
Mỹ đã yêu cầu lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston đóng cửa trong ba ngày với lý do bảo vệ sở hữu trí tuệ và thông tin của người Mỹ, theo tin của Reuters. Bắc Kinh lên án động thái này và đe dọa sẽ trả đũa. Một nguồn tin nói Trung Quốc đang cân nhắc việc yêu cầu đóng cửa lãnh sự quán Mỹ ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc.
