Bộ NN&PTNT báo cáo, những năm qua, diễn biến bất thường thời tiết, áp lực của gia tăng dân số, biến đổi khí hậu, khai thác cát, suy thoái rừng ngập mặn, xói lở bờ biển đang diễn biến rất phức tạp, gia tăng cả về phạm vi và quy mô sạt lở. Tại nhiều khu vực ĐBSCL, xói lở uy hiếp trực tiếp các khu dân cư, công trình phòng chống thiên tai, cơ sở hạ tầng và mất dần rừng phòng hộ ven biển, tác động nghiêm trọng đến môi trường - sinh kế người dân.
Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng làm việc với lãnh đạo các tỉnh vùng ĐBSCL Bờ biển các tỉnh ven biển vùng ĐBSCL khoảng 774km, có đến 24 khu vực thường xuyên bị xói lở với tổng chiều dài khoảng 147km, tốc độ xói lở từ 5 - 45 m/năm. Bình quân, mỗi năm ĐBSCL mất đi khoảng 500ha đất do xói lở. Trong đó, sạt lở nghiêm trọng xảy ra ở các khu vực ven biển, như: Gò Công Đông (Tiền Giang), Bình Đại (Bến Tre), Vĩnh Châu (Sóc Trăng) Nhà Mát, Gành Hào (Bạc Liêu); Vàm Xoáy, cửa Rạch Rốc (huyện Ngọc Hiển) và nhiều điểm xung yếu ven bờ Biển Tây (Cà Mau).
Thực trạng mất đất, mất rừng phòng hộ do xói lở đã làm hư hại, làm suy giảm đai rừng phòng hộ ven biển, giảm khả năng chống đỡ với triều cường, nước biển dâng đang diễn ra rất nhanh tại Cà Mau, Bạc Liêu và Kiên Giang. Từ năm 2011- 2016, rừng ngập mặn toàn vùng giảm gần 10% (từ 194.723 ha năm 2011 nay chỉ còn 179.384 ha năm 2016) tương đương 15.339ha.
Tại Cà Mau có ba bề giáp biển, chịu tác động của biến đổi khí hậu, triều cường, sóng dữ gây xói lở bờ biển. Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Nguyễn Tiến Hải nói: “Cà Mau hiện tại có khoảng 2/3 diện tích bờ biển bị sạt lở. Chỉ tính từ năm 2007 tới nay, ven biển đã bị mất là hơn 4.000ha, đe dọa nhiều khu dân cư ven biển, cần di dân kết hợp tái định cư vùng nguy hiểm đến nơi an toàn, hoặc có giải pháp công trình khẩn cấp để ứng phó để bảo vệ đất đai, tài sản của người dân cùng và các công trình hạ tầng quan trọng khác”.
Đại diện các tỉnh, thành ven biển vùng ĐBSCL nêu lên bức tranh u ám do sạt lở gây ra và đề xuất Chính phủ cần có gói hỗ trợ riêng biệt cho chương trình chống sạt lở toàn vùng ĐBSCL. Riêng Cà Mau kiến nghị Chính phủ và các Bộ, ngành TƯ bổ sung và tăng vốn hỗ trợ thực hiện các công trình, dự án chống sạt lở ven biển kết hợp trồng rừng, cũng như các dự án di dân, sắp xếp định cư ven biển, áp dụng cơ chế ngân sách TƯ cấp phát toàn bộ vốn ODA để đầu tư cho các dự án xây dựng kè, đê biển chống sạt lở. Tỉnh Cà Mau xin được tăng hạn mức huy động vốn, cũng như cơ chế đặc thù để huy động vốn từ doanh nghiệp đầu tư các công trình, dự án chống sạt lở ven biển kết hợp với khai thác du lịch…
Sạt lở làm mất rừng phòng hộ, mất khả năng chống đỡ. Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng xác định nguyên nhân gây nên sạt lở, xoáy lở nghiêm trọng ở vùng ĐBSCL là do mất cân bằng bùn cát, lượng phù sa, thay đổi dòng chảy và tác động sóng biển. Tình trạng chặt phá rừng ngập mặn ven biển, khai thác quá mức nước ngầm, sụt lún đất, xây dựng nhà ở và các công trình hạ tầng ven biển...
Từ nguyên nhân đó, Phó thủ tướng đề nghị chính quyền các tỉnh ven biển ĐBSCL thực hiện nhiều nhiệm vụ trước mắt và lâu dài. Trong đó, các địa phương theo dõi chặt diễn biến sạt lở, xoáy lở để chủ động ứng phó, bảo vệ tính mạng, tài sản cư dân ven biển.
Về việc nhiều địa phương xin được áp dụng cơ chế ngân sách TƯ cấp phát toàn bộ vốn ODA để đầu tư cho các dự án xây dựng kè, đê biển chống sạt lở, Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng sẽ trình Thủ tướng xem xét, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương. Trước mắt, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính cần ưu tiên bố trí nguồn vốn dự phòng cho những địa phương xử lý chống sạt lở ở những điểm khẩn cấp, cấp vốn để các địa phương ven biển ĐBSCL xây dựng những công trình chống xoáy lở trước mắt và trung hạn.
