Thành phố mới Clark, dự án đơn lẻ lớn nhất của Trung Quốc tại Philippines, là một trong những minh chứng cho thấy Tổng thống Rodrigo Duterte đang dần rời xa vòng tay của đồng minh lâu năm là Mỹ để thúc đẩy một mối quan hệ đối tác mới với Bắc Kinh.
Vivencio Dizon, chủ tịch Cơ quan Phát triển và chuyển đổi Căn cứ quân sự, chịu trách nhiệm về việc phát triển dự án Clark, nói thỏa thuận thể hiện quan hệ giữa Philippines và Trung Quốc đang được cải thiện.
“Trung Quốc rất quan trọng đối với tăng trưởng của Philippines không chỉ về đầu tư hay thương mại mà còn về nguồn khách du lịch”, SCMP trích lời ông Dizon nói tại Manila hôm thứ Ba.
Bảy tháng đầu năm 2018, khách du lịch Trung Quốc đến Philippines đứng thứ hai với 764.000, chỉ sau khách Hàn Quốc. Năm ngoái, hơn 968.000 khách Trung Quốc tới thăm Philippines, tăng tới 43% so với năm 2016.
Quan hệ Philippines-Trung Quốc ngày càng trở nên nồng ấm dưới thời ông Duterte, người mới nhậm chức từ năm 2016 theo lời ông Dizon, người chịu trách nhiệm biến các căn cứ quân sự cũ thành nguồn lực phát triển kinh tế.
Trong thời gian người tiền nhiệm của ông Duterte là Benigno “Noynoy” Aquino III nắm quyền, Philippines và Trung Quốc nhiều lần đối đầu căng thẳng trên biển Đông mà đáng kể nhất là các sự kiện ở bãi cạn Scarborough năm 2012, nơi cả hai bên đều tuyên bố chủ quyền. Năm 2013, chính phủ Philippines nộp đơn kiện Trung Quốc ra tòa án trọng tài quốc tế. Năm 2016, tòa án bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh, phán quyết nó thiếu cơ sở pháp lý. Nhưng khi ông Duterte lên cầm quyền, ông nói sẽ gạt phán quyết này qua một bên.
Về chuyện này, ông Dizon nói: “Trên mặt trận chính trị, tổng thống (Duterte) đã nói rõ, Trung Quốc là bạn. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng tôi nhân nhượng về chuyện chủ quyền trên biển Tây Philippines (cách người Philippines gọi biển Đông-PV). Chúng ta có thể cùng chung sống hòa bình, tôn trọng lẫn nhau”.
Căn cứ không quân Clark, nơi quân đội Mỹ từng trú đóng, nay trong cảnh hoang tàn Anh: Wikimapia
Những nhận xét của ông Dizon xuất hiện ngay sau thời điểm ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị vừa kết thúc chuyến thăm hai ngày tới thành phố Davao, quê của tổng thống Duterte, hôm thứ Hai, nơi ông dự lễ khánh thành lãnh sự quán mới của Trung Quốc tại đây.
Theo lời ông Dizon, Trung Quốc sẽ bơm vài tỷ USD vào dự án thành phố mới Clark, nơi cách thủ đô Manila khoảng 120km. Giai đoạn đầu của dự án sẽ hoàn tất trong vòng bốn năm tới. Các công ty Trung Quốc được cho là sẽ đầu tư vào đây. Tổ hợp đô thị-công nghiệp này được nói là nơi thu hút các công ty công nghệ, công nghiệp nhẹ, ví dụ sản xuất thiết bị bán dẫn. Theo CNN, thành phố mới Clark được các quan chức Philippines xem là thủ đô “dự phòng” trong trường hợp Manila bị thiên tai tàn phá nghiêm trọng, ở một đất nước thường xuyên phải chịu trận trước các cơn bão mạnh, động đất hay núi lửa.
Bộ Tài chính Philippines hôm thứ Hai nói ít nhất 5 thỏa thuận kinh tế sẽ được ký kết trong chuyến thăm của chủ tịch Tập, bao gồm các khoản vay, bảo đảm tín dụng, hợp tác kinh tế và kỹ thuật, hỗ trợ nghiên cứu khả thi các dự án hạ tầng…
Ông Dizon, từng là giảng viên kinh tế của đại học De La Salle, nói trong hai năm ông Duterte lên nắm quyền, Trung Quốc từ vị trí thứ năm nhảy lên vị trí số một trong danh sách đối tác thương mại của Philippines.
Theo tờ BusinessWorld của Philippines, chính phủ nước này hy vọng sẽ ký kết 10 thỏa thuận về các dự án hạ tầng với Trung Quốc mà cụ thể là 10 khoản vay. “Một số dự án đã bắt đầu thực hiện, số còn lại đang đợi được thông qua trong chuyến thăm của chủ tịch Tập Cận Bình”, bộ trưởng Ngân sách và Quản lý Benjamin E. Diokno nói tại một cuộc họp báo hôm 29/10.
Năm 2016, ông Duterte đã giành được một khoản hỗ trợ ODA từ Trung Quốc trị giá 9 tỷ USD sau khi quay lưng với các đối tác truyền thống như Mỹ và Liên minh châu Âu, do họ chỉ trích chiến dịch chống ma túy của Philippines.
