Quan chức trên dẫn các nghiên cứu quân sự và giám sát lãnh thổ, cảnh báo Trung Quốc đang tiến rất gần tới việc giành quyền kiểm soát toàn bộ khu vực. Trung Quốc sẽ tuyên bố thiết lập ADIZ sau khi hoàn thành các dự án xây dựng trái phép căn cứ hải quân, không quân trên 4 bãi đá Gạc Ma, Châu Viên, Gaven, Kennan.
Theo dữ liệu giám sát hàng không, nhiều hoạt động xây dựng đang diễn ra tấp nập trên các bãi đá do Trung Quốc chiếm giữ. Một số công trình du lịch như khách sạn, bể bơi cũng đang được gấp rút xây dựng nhằm phục vụ ngành du lịch của Trung Quốc trong tương lai.
Tháng 11/2013, Mỹ và Nhật Bản không công nhận ADIZ do Trung Quốc đơn phương thiết lập bao trùm phần lớn biển Hoa Đông, kể cả quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư.
Cục Phó Cục Hàng không dân dụng Philippines John Andrews cảnh báo, trong bối cảnh Trung Quốc hung hăng mở rộng sự hiện diện quân sự trong khu vực, có thể nước này sẽ tuyên bố áp đặt ADIZ tại biển Đông. Một quan chức an ninh Philippines nói rằng, ADIZ này sẽ ảnh hưởng lớn đến hoạt động của quân đội Philippines trên các đảo, cũng như tất cả các nước liên quan.
Quan chức này nói thêm rằng, Trung Quốc đang tăng tốc hoạt động xây dựng bất hợp pháp trên các bãi đá ở Trường Sa, cũng như đẩy nhanh việc triển khai các máy bay chiến đấu và chiến hạm nhằm thiết lập ADIZ.
Tập trận hải quân
Côn Minh, một trong các khu trục hạm mang tên lửa dẫn đường Type 052D đầu tiên của Trung Quốc, sẽ được triển khai tới biển Đông để tham gia cuộc tập trận hải quân Hành động Liên hợp 2014 vào đầu tháng 10.
Được xem là chiến hạm “Aegis Trung Quốc” tối tân nhất của hải quân nước này, khu trục hạm Type 052D được trang bị hệ thống radar tiên tiến và hệ thống tên lửa phòng không tầm xa HQ-9 với 64 tên lửa phóng thẳng đứng và các tên lửa hành trình DH-10. Trung Quốc khoe chiến hạm Type 052D tương đương khu trục hạm lớp Arleigh Burke của hải quân Mỹ.
Cuộc tập trận Hành động Liên hợp 2014 nhằm phô diễn khả năng của hải quân Trung Quốc trong chiến lược chống tiếp cận trong khu vực tranh chấp. Tháp tùng khu trục hạm Côn Minh còn có khu trục hạm Hải Khẩu Type 052C và một tàu hộ vệ Type 054A.
Cuộc tập trận của Trung Quốc được cho là nhằm đáp trả cuộc tập trận Lá chắn Dũng cảm 2014 của Mỹ gần Guam. Lá chắn Dũng cảm 2014 được Mỹ phát động cùng một ngày với cuộc tập trận Hán Quang của Đài Loan. Theo các nhà quan sát, có vẻ Bắc Kinh nhìn nhận hai cuộc tập trận do Mỹ và Đài Bắc tiến hành có kết nối với nhau.
Hiện nay, 5.000 binh sĩ Mỹ và Philippines tập trận song phương thường niên trên đảo Palawan, gần Trường Sa, hãng tin Anh Reuters đưa tin. Cuộc tập trận diễn ra tại phía bắc tỉnh Zambales, cách bãi cạn Scarborough gần 200 km, từ 29/9 đến 10/10, nhằm thắt chặt hợp tác quân sự Mỹ - Philippines.
Cuộc tập trận tập trung vào an ninh hàng hải và chiến dịch bảo vệ lãnh thổ. Báo Trung Quốc Global Times nhận định, rõ ràng Trung Quốc là mục tiêu giả định của cuộc tập trận.
Việt Nam đang theo sát tình hình biển Đông
Trả lời câu hỏi của báo giới đề nghị xác minh thông tin Trung Quốc đang lên kế hoạch triển khai một tàu chế biến cá ra bãi Vành Khăn (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam), Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam tuyên bố trong cuộc họp báo thường kỳ chiều 2/10: “Chúng tôi có biết thông tin này và đang theo dõi chặt chẽ mọi tình hình biển Đông. Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền không tranh cãi ở hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Mọi hoạt động của các bên tại các khu vực này mà không được sự cho phép của Việt Nam đều bất hợp pháp và vô giá trị”.
Gia Tùng
