Dọc làng Goòng có đến hàng trăm cây kơ nia cổ thụ xanh ngắt. Nhà già làng Siu Phyin ở hướng cây kơ nia to nhất.
Dưới gốc cây lộng gió, già làng Siu Phyin nhặt hạt kơ nia, tách vỏ đưa tôi ăn. Bà kể: trước kia xã có đến hàng nghìn cây kơ nia nhưng người dân đã đốn hạ nhiều để đốt than, chỉ có làng Goòng là giữ lại được. Thời chiến tranh, hạt cây kơ nia được ăn thay cơm những năm đói nhất. Vậy nên già đã nhắc thanh niên trong làng không được đốn hạ loài cây tốt này. Đã có nhiều cây kơ nia Tây Nguyên được chuyển ra trồng ở lăng Bác và nhiều khu di tích, trụ sở lớn. Loài cây này không sợ bão táp vì rễ của nó ăn sâu vào lòng đất, dài gấp đôi phần thân. Từ cây kơ nia, chúng tôi đã dạy cho lớp trẻ được nhiều điều!
Dù tuổi đã 65, hết nhiệm kỳ làm Chủ tịch Hội phụ nữ xã Ia Púch nhưng người dân làng Goòng vẫn chưa cho bà Siu Phyin nghỉ ngơi địu cháu, vì chưa ai xứng đáng dẫn đầu làng Goòng hơn. Anh Rơ Mah Hiu từng suýt chết vì chữa bệnh bằng cách của thầy cúng kể lại: mười năm trước mình bị sốt rét, đắp chăn thì lạnh mà không đắp lại nóng, vợ bảo con ma rừng nó muốn bắt mình đi, rồi gọi thầy cúng làng bên về đuổi ma. Thầy cúng mãi, tốn một con gà, hết con heo vẫn không khỏi. Thầy nói do lễ nhỏ, đòi bắt thêm con bò để tế, bệnh càng nặng thêm.
Già Siu Phyin biết chuyện, đến nói mình tới bệnh viện chữa thì con ma mới đi, nếu ma không ra khỏi bụng mình thì già sẽ bỏ làng ra đi. Ba ngày sau mình khỏe mạnh, già Siu Phyin đến, giải thích rằng không có con ma rừng nào cả, đó là khoa học, chữa bệnh bằng thuốc mới khỏi. Từ đó mình biết ơn và nghe già lắm!- Anh Hiu chia sẻ.
Các anh lính biên phòng Đồn 727, đóng quân trên địa bàn xã Ia Púch đều gọi già Siu Phyin là mẹ. Những chuyện khó giải quyết trong buôn làng các anh lại đến nhờ mẹ “ra tay”. Theo các anh, mẹ Siu Phyin luôn đi sâu sát, nắm rõ hoàn cảnh từng người, biết rõ dân làng cần gì, khéo léo uốn nắn tư tưởng người dân trong bản làng theo phương châm “mưa dầm thấm lâu”.
Nói về già làng Siu Phyin, chủ tịch UBND xã Ia Púch Nguyễn Quang Trung cho biết: với những lời đường mật, kẻ xấu dụ dỗ người dân biên giới vượt biên sang Campuchia rồi bảo lãnh qua Mỹ làm việc nhẹ mà vẫn xây được nhà lầu, lái xe hơi về thăm làng cũ, nhiều người ở xã Ia Piơr, xã Ia Mơr... đã bị mắc lừa. Riêng xã Ia Púch chưa có tình trạng vượt biên trái phép, buôn lậu ma túy... là nhờ già làng Siu Phyin.
“Trước nay vị trí già làng thường giao cho nam giới, trường hợp nữ già làng Siu Phyin rất hiếm. Có đối tượng dỗ ngọt, người dân lập tức đến nhà già Siu Phyin xin ý kiến, rồi già lại báo về chính quyền đến giải quyết. Điều này tạo thành bức tường liên kết vững chắc giữa chính quyền và người dân, bảo vệ vùng biên giới”- ông Trung nói.
