Nữ bác sĩ ấy là PGS.TS.BS Tạ Thị Tuyết Mai, 51 tuổi, Trưởng khoa Dinh dưỡng- Bệnh viện Nhân dân Gia Định TPHCM.
Xuất phát từ một chữ “thương”
Là một BS dinh dưỡng, thường ngày tiếp xúc với hàng trăm bệnh nhân (BN), BS Mai đã chứng kiến rất nhiều BN bệnh nặng, nuôi dưỡng không đủ, tiến triển suy kiệt, thời gian điều trị kéo dài có khi đến 1-3 tháng. Biết bao gia đình phải bán nhà, vay tiền, cầm cố ruộng đất để nuôi người bệnh mà vẫn chẳng thể níu giữ người thân yêu ở bên mình.
Theo BS Mai, thị trường có những sản phẩm sữa cao năng lượng đa phần là các thương hiệu của nước ngoài. Những sản phẩm này chỉ phù hợp cho việc bổ sung dinh dưỡng cho người bệnh nhẹ hoặc không bệnh; còn đối với việc nuôi dưỡng BN nặng thì lại không phù hợp do hàm lượng đạm cũng như một số vi chất như sinh tố, khoáng không đáp ứng đủ nhu cầu nuôi dưỡng. Khi nuôi qua ống thông bằng các sản phẩm trên, để cung cấp đủ đạm cho BN, bác sĩ điều trị phải nuôi bổ sung thêm qua đường tĩnh mạch hoặc phải nuôi với thể tích lớn hơn có thể lên đến 2.500 - 3.000ml/ngày, dẫn đến nguy cơ thừa dịch.
Mặt khác, giá thành của các sản phẩm sữa này rất cao, từ 400.000 đồng - 500.000 đồng/ngày; thậm chí những loại sữa dành cho BN ung thư, BN nặng có giá gấp 2 - 3 lần các loại cao năng lượng thông thường. Để tiết kiệm, người nhà thường thuê mướn dụng cụ làm cháo xay rồi cho qua ống xông nuôi BN. Cách làm này không đảm bảo đủ dưỡng chất và vệ sinh.
Thương bệnh nhân, chị tìm các tài liệu nước ngoài để mày mò nghiên cứu, thử nghiệm để có được một công thức sữa giá rẻ. Ban đầu, chị mua những bịch sữa bột nguyên kem có thương hiệu nhưng giá chỉ vài chục ngàn đồng/kg, pha chế với sữa đậu nành và trực khuẩn có lợi cho đường ruột… rồi cho một bệnh nhân bị tai biến, suy dinh dưỡng và phù nặng dùng thử để giải quyết tình huống khẩn cấp.
Sau hai tuần, BN khỏe hẳn, không còn suy dinh dưỡng, hết phù và được xuất viện. Từ thành công này, năm 2013 chị đã được Sở Khoa học và công nghệ TPHCM cấp kinh phí 1 tỷ đồng để nghiên cứu, sản xuất sữa chuẩn dành cho bệnh nhân nghèo.
Sẽ sản xuất đại trà
Sau khi có kinh phí, PGS.TS.BS Tạ Thị Tuyết Mai ngày đêm dồn sức vào công trình: “Hội chứng kém dung nạp lactose ở BN nặng: tỉ lệ mắc, chẩn đoán và hiệu quả nuôi dưỡng của sữa đậu nành bổ sung sữa bột nguyên kem và probiotic”.
Để đảm bảo sữa khi dùng cho người sẽ không có sự cố, chị Mai nuôi chuột và thử nghiệm trên chuột cẩn thận, công phu. Từ 7 – 14 ngày, chuột suy dinh dưỡng được nuôi bằng sữa của bác sĩ Mai sáng chế có chỉ số cải thiện dinh dưỡng tốt hơn các loại sữa chuẩn ngoại nhập, đồng thời còn khỏe hơn nhiều so với chuột không suy dinh dưỡng được nuôi bằng thức ăn dành riêng cho chuột. Và khi thử nghiệm trên người mang gen không sản xuất được đường Lactase, sau 14 ngày, chỉ số cải thiện dinh dưỡng, cải thiện lipid máu của bệnh nhân dùng sữa nghiên cứu tốt hơn nhóm bệnh nhân dùng sữa ngoại.
“Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi cũng lo lắng các loại vi khuẩn có lợi trong sữa có thể di chuyển qua thành mạch vào mạch máu gây nhiễm trùng máu cho BN. Và, cuối cùng chúng tôi đã tạo ra loại sữa giúp BN không dung nạp với lactose vẫn có thể uống được mà không gây tiêu chảy và sữa này hoàn toàn an toàn” - BS Mai bộc bạch.
Ở Việt Nam, đây là sản phẩm có độ đạm cao đầu tiên được nghiên cứu để nuôi BN nặng. Sữa có giá trị sinh học cao, thể tích, năng lượng phù hợp nuôi dưỡng BN nặng với giá thành thấp, phù hợp với người Việt Nam. Ngoài ra, sản phẩm này còn có thể dùng để nuôi ăn bổ sung cho BN chưa nặng nhưng ăn uống kém, hay người già ăn kém với thể tích bổ sung 500 - 750ml/ngày. Đặc biệt, giá thành chỉ bằng 1/4 thậm chí 1/8 (tức ở mức 50.000 đồng - 70.000 đồng/ngày) “ăn đứt” các loại sữa ngoại. Từ tháng 1/2016 đến nay loại sữa chuẩn này nuôi ăn thành công hàng trăm bệnh nhân qua ống thông ở Bệnh viện Nhân dân Gia Định.
Sữa đặc biệt do PGS.TS.BS Tạ Thị Tuyết Mai xây dựng công thức là loại sữa giàu omega 3 và trực khuẩn đường ruột có lợi nên có tính kháng viêm cao, góp phần cải thiện tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân nặng, giảm loại mỡ máu xấu, tăng mỡ máu tốt, giảm nguy cơ bệnh tim mạch. Công trình này đã đăng ký độc quyền bằng sáng chế và được trao giải KOVA lần thứ 14, ngày 17/12 vừa qua. Hiện sữa được áp dụng cho bệnh nhân ở Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TPHCM).
