Mùa hè đến, món chè đậu đen giải nhiệt luôn được nhiều người ưa thích. Chè đậu đen không chỉ có vị thanh ngọt, bùi bùi hấp dẫn mà còn có nhiều công dụng cho sức khỏe. Tuy nhiên, với một số người, ăn chè đậu đen có thể gây hại.
Đậu đen là nguồn thực phẩm ngon miệng và có lợi cho sức khỏe. Khi kết hợp với các loại ngũ cốc như gạo lức… sẽ tạo ra nguồn protein chất lượng cao.
Đậu đen
Theo y học cổ truyền, đậu đen tính hơi ôn, vị ngọt, quy kinh thận, có tác dụng trừ thấp, giải độc, bổ thận, bổ huyết, bồi bổ cơ thể, theo báo Trí thức trẻ.
Nhiều sách cổ viết rằng, ăn đậu đen chữa được chứng thủy thũng, tê thấp, bổ thận, giải độc cơ thể, phụ nữ dùng lâu ngày thì làm đẹp dung nhan.
Nhiều tổ chức y tế công cộng bao gồm cả Hiệp hội Tiểu đường, Hiệp hội Tim mạch, và Hiệp hội Ung thư của Mỹ đều nói về các loại đậu, trong đó có đậu đen, như là một nhóm thực phẩm chính giúp ngăn ngừa bệnh và bảo vệ sức khỏe.
Theo sách dinh dưỡng ghi lại, trong đậu đen có chứa hàm lượng cao protein 24,4 g%, lipid 1,7 g%, glucid 53,3 g% và rất nhiều axit amin thiết yếu. Ngoài ra, đậu đen còn chứa rất nhiều vitamin quan trọng như vitamin A 5mg, B1 0,5mg, B2 0,21mg.
Đỗ đen giúp bổ thận, bổ máu và có tác dụng làm sáng mắt. Đặc biệt chè đỗ đen có tác dụng điều trị đối với thận yếu, lưng eo nhức mỏi, mặt sưng phù, phong thấp tê liệt, thấp khớp hoặc các bệnh lở loét.
Tuy nhiên, đậu đen có tính mát nên không dùng cho người bị hư hàn (loét hành tá tràng, dễ tiêu chảy, tiêu chảy mạn), chân tay lạnh, sợ lạnh.
Những người bị bệnh này nếu ăn nhiều đậu đen sẽ càng làm cho bệnh nặng hơn, khó điều trị dứt điểm.
Một số món thuốc từ đậu đen
Vào những ngày hè oi bức mà được thưởng thức cốc chè đậu đen mát lạnh cảm giác như trút bỏ được bao mệt mỏi, khó chịu trong người. Ngoài chè đậu đen thì xôi đậu đen, cháo đậu đen, bánh rán nhân đậu đen… cũng là những món ăn dân dã nhưng ngon khó cưỡng. Đậu đen còn là vị thuốc quý cho sức khoẻ. Sau đây là một số món ăn thuốc từ đậu đen, theo Sức khỏe & Đời sống.
Đậu đen nấu ba ba: đậu đen 30g, ba ba 1 con 500g hầm nhừ ăn. Công dụng: ích khí điều trung, bổ hư tráng dương.
Đậu đen hầm thịt lợn: đậu đen bỏ vỏ 500g, thịt lợn 100g, muối 10g, mì chính 2g, nước dùng 750g, bột ướt 15g, mỡ lợn 50g. Công dụng: bổ dưỡng, rất tốt cho người suy nhược cơ thể.
Đậu đen nấu gà trống: đậu đen xanh lòng 100g, gà trống tơ đen 1 con, dừa gáo 1 quả, dây tơ hồng vàng 30g, gia vị vừa đủ hầm chín ăn. Công dụng: Bồi bổ tâm và thận, trị tất cả các chứng suy nhược, bổ máu, tê nhức ghẻ lở, mạnh âm lực, tăng dương sự, tỏ mắt, an thai, trị thận âm suy yếu.
Đậu đen tiềm cật heo: đậu đen xanh lòng 50g (ngâm nước sôi với 20g muối), cật heo 2 quả 200g, thăn heo 100g, tuỷ xương sống heo 50g. Gia vị vừa đủ nấu canh ăn. Công dụng: Bổ thận âm, lọc nước tiểu, trị các chứng đau lưng gối mỏi, da khô, khát nước, tai ù, mắt lòa. Trị chứng thận nhiệt nóng.
Thận dê tiềm đậu đen, thuốc bắc: thận dê 2 cái 200g, hạt sen 50 hạt, nhục thung dung 15g (rửa rượu, cắt mỏng), đậu đen xanh lòng 40g, nước gừng tươi 1 thìa canh, gia vị vừa đủ hầm ăn. Công dụng: Bồi bổ chứng thận âm hư, trong tinh dịch không có tinh trùng, hiếm muộn con. Trị đau lưng, mỏi gối, gân xương yếu, tiểu nhiều.
Thịt bò hầm ngũ đậu: thịt bò 150g, đậu xanh hạt 60g, đậu đỏ hạt 60g, đậu ván trắng 60g, đậu nành 60g, đậu đen 60g. Công dụng: Bồi bổ ngũ tạng, trị suy nhược cơ thể, thiếu máu, chứng tỳ dương hư, ra mồ hôi nhiều.
Những người không nên ăn đậu xanh
Đậu xanh rất tốt cho cơ thể, tuy nhiêu không phải ai cũng thích hợp để ăn đậu xanh, không những không có hiệu quả về sức khỏe mà còn mang bệnh vào người.
- Những người có tính hàn thì (biểu hiện chân tay lạnh thiếu lực, lưng, chân đau nhức và đi ngoài phân lỏng) khi ăn đỗ xanh càng làm bệnh tình nặng thêm thậm chí còn làm đau bụng đi ngoài dẫn đến mất nước làm cho cơ bắp và khớp đau nhức, từ dạ dày yếu dẫn đến hệ thống tiêu hóa.
- Người già, trẻ em và những người bị đau dạ dày, tụy yếu và lạnh không nên ăn chè đậu xanh. Các nhà khoa học đã chứng minh: Trong đậu xanh có chứa một số hàm lượng dinh dưỡng còn cao hơn thịt gà, nên trong thời gian ngắn khó mà tiêu hóa hết các chất dinh dưỡng trong đậu. Hơn nữa đậu xanh thuộc loại thức ăn lạnh, vì vậy, sau khi ăn chè đậu xanh bệnh dễ bị tái phát.
- Khi đang đói bụng bạn không nên ăn đậu xanh vì đậu xanh có tính hàn khi ăn vào bụng đói không tốt cho dạ dày.
- Không nên ăn quá nhiều đậu xanh, nó có thể gây ra bệnh dạ dày, đường ruột. Nữ giới ăn đỗ xanh quá lượng sẽ bị các bệnh phụ khoa như: có bạch đới, bị trướng bụng, đau bụng kinh ..
- Uống thuốc Đông Y không nên ăn đỗ xanh. Trong “Bản thảo cang mục” viết, đỗ xanh khí vị ngọt hàn, không độc, hóa giải toàn bộ thảo mộc.
Dân gian cũng thường xem đỗ xanh là một thủ pháp cấp cứu trúng độc. Vì vậy, dân gian truyền tai, đỗ xanh và thuốc Đông Y không thể đồng thời uống cùng nhau. Điều này lưu truyền đến tận bây giờ.
Những người không nên ăn đậu tương
Đậu tương cũng được biết đến là thực phẩm có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là đối với phụ nữ mãn kinh. Đậu tương và các sản phẩm từ đậu tương có thể làm tăng cường estrogen trong cơ thể, tác động đến collagen trong da làm cho da đẹp hơn. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy, ăn nhiều đậu tương cũng nguy hiểm, nhất là khi bị bệnh.
Những người cao tuổi và những người mắc bệnh thận, thiếu máu thiếu sắt, bệnh gút, xơ cứng động mạch thì không nên thường xuyên sử dụng loại đậu này... bởi nó sẽ làm suy giảm chức năng thận, ảnh hưởng đến các chức năng tiêu hóa khác.
Đậu tương có chứa hàm lượng protein thực vật cao, khi vào cơ thể sẽ qua quá trình chuyển hóa và cuối cùng một phần lớn sẽ biến thành chất thải chứa nitơ và được thận bài tiết ra bên ngoài. Khi về già, chức năng bài tiết chất thải của thận bị suy giảm, nếu không chú ý đến việc ăn uống và ăn quá nhiều đậu phụ, nạp quá nhiều protein thực vật sẽ tăng chất thải chứa nitơ.
Điều này đồng nghĩa với việc gánh nặng của thận cũng tăng lên, chức năng thận tiếp tục suy giảm, ảnh hưởng đến sức khoẻ nói chung.
Ăn nhiều đậu tương cũng dẫn đến thiếu i-ốt bởi trong các hạt đậu tương có chứa một chất gọi là saponin, không chỉ có thể ngăn ngừa xơ vữa động mạch, mà còn thúc đẩy sự bài tiết của iốt trong cơ thể con người. Vì vậy, uống sữa đậu nành trong một thời gian dài có thể dễ dàng dẫn đến thiếu hụt i-ốt và một số bệnh khác.
