Theo Military Today, vào những năm 1980, Lầu Năm Góc lên kế hoạch phát triển súng trường tấn công thế hệ tiếp theo nhằm thay thế cho M16 trong chương trình “Objective Individual Combat Weapon” (vũ khí chiến đấu mục tiêu cá nhân” - OICW). Quân đội Mỹ yêu cầu một loại súng có khả năng tấn công các mục tiêu ẩn nấp sau công sự bằng loại đạn nổ trên không.
Nhà sản xuất Alliant Techsystems và Heckler & Koch đã đề xuất giải pháp kết hợp tính năng của súng trường tiến công và súng phóng lựu vào trong một thiết kế duy nhất. Mẫu súng mới có tên XM29 OICW. Đầu năm 1990, Alliant Techsystems và Heckler & Koch được chọn làm nhà thầu chính cho dự án OICW.
Đến năm 1997, nhà sản xuất đã chế tạo thành công 2 mẫu thử nghiệm súng trường tấn công XM29 để tiến hành đánh giá.
Các nhà thiết kế sử dụng một súng phóng lựu cỡ nòng 20 mm có khả năng bắn các loại đạn nổ trên không kết hợp với súng trường tấn công cỡ nòng 5,56x45 mm. Súng phóng lựu được bố trí ở phía trên với băng đạn ở phía sau, còn súng trường tiến công kết nối vào phía dưới.
XM29 có thiết kế kiểu module có thể dễ dàng tháo lắp các bộ phận liên quan. Phía trên súng được trang bị kính ngắm hồng ngoại kiêm máy đo khoảng cách bằng laser. Súng có chiều dài tổng thể 890 mm, nòng súng trường dài 250 mm, nòng súng phóng lựu dài 450 mm, trọng lượng rỗng 5,5 kg và 8,2 kg với đầy đủ băng đạn và kính ngắm.
Súng hoạt động theo nguyên tắc trích khí với thoi nạp đạn xoay. Tốc độ bắn lý thuyết khoảng 800 viên/phút với súng trường, 40-100 viên/phút với súng phóng lựu, tầm bắn hiệu quả khoảng 500 m.
Súng trường XM29 có thiết kế khá hầm hố. Ảnh: Military Today.
Ngay khi tiến hành các thử nghiệm trên thực địa, siêu súng trường XM29nhanh chóng bộc lộ nhiều nhược điểm. Loai đạn 20x28 mm của súng phóng lựu hoạt động không như ý muốn. Đạn lựu 20 mm thuộc loại đạn thông minh nên phải bổ sung thêm các thiết bị điện tử dẫn đường, điều đó khiến khối lượng thuốc nổ mang theo rất ít.
Vụ nổ từ lựu đạn 20 mm chỉ có sức mạnh bằng một phần tư so với lựu đạn 40 mm thông thường. Điều đó dẫn đến hiệu quả sát thương rất thấp. Một số nhà phê bình quân sự cho rằng, lựu đạn thông minh cỡ nòng 20 mm là không phù hợp.
Trong một nghiên cứu của quân đội Pháp cho kết quả, để đảm bảo uy lực sát thương, lựu đạn thông minh phải có cỡ nòng tối thiểu là 35 mm. Một vấn đề quan trọng khác đối với XM29 là nguồn cung cấp điện năng cho hệ thống nhắm mục tiêu. Hệ thống cảm biến hồng ngoại, máy tính đường đạn đòi hỏi một nguồn điện năng đáng kể trong thời gian dài.
Các nhà thiết kế phải lắp thêm pin cho hệ thống nhắm mục tiêu dẫn đến tăng kích thước và trọng lượng gây khó khăn cho binh lính trong hoạt động.
Vấn đề nghiêm trọng nhất với XM29 xảy ra với khẩu súng trường tiến công kẹp bên dưới. Do nòng súng chỉ có chiều dài 250 mm nên không tạo ra đủ động năng để đẩy viên đạn đi xa. Sơ tốc đầu nòng của súng chỉ đạt 740 m/s, chậm hơn nhiều so với 922 m/s của M16 và 825 m/s của M4.
Trong khi đó bản chất đạn 5,56x45 mm thuộc loại đạn nhẹ tốc độ cao nhưng động năng thấp, sức xuyên của viên đạn phụ thuộc rất nhiều vào sơ tốc đầu nòng. Do XM29 có sơ tốc đầu nòng chậm nên tầm bắn và hiệu quả sát thương rất thấp.
Mặc dù định danh là súng trường tấn công, nhưng XM29 chỉ có tầm bắn và phạm vi sát thương tương đương với súng tiểu liên. Ngoài ra, khẩu súng trường không thể sử dụng một cách độc lập vì nó không có thước ngắm hay báng súng.
Ngoài những tồn tại về kỹ thuật, chi phí cao cũng là một yếu tố khác khiến XM29 mất điểm. Đơn giá mỗi khẩu XM29 lên đến 35.000 USD. Trong khi đó chi phí mỗi khẩu súng trường tiến công M16 dao động từ 1.000-1.500 USD tùy phiên bản.
Đơn giá mỗi quả lựu đạn thông minh 20x20 mm khoảng 25 USD, như vậy mỗi khẩu XM29 sử dụng băng đạn 6 viên sẽ có chi phí tới 150 USD. Trong khi đó, lựu đạn 40 mm có đơn giả chỉ 8 USD lại cho hiệu suất tác chiến mạnh gấp 4 lần.
Đặc tính kỹ chiến thuật kém, khối lượng nặng và cồng kềnh, chi phí đắt đỏ khiến chương trình XM29 nhanh chóng bị khai tử. Măc dù nhà sản xuất đã đề nghị một số phương án cải tiến nhưng Lầu Năm Góc vẫn quyết định ngưng chương trình vào năm 2004. Một số công nghệ trên XM29 đã được áp dụng cho dự án súng phóng lựu thông minh XM25.
