Thông tin tại hội nghị “Đẩy mạnh liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa gạo, xây dựng vùng nguyên liệu gạo an toàn, chất lượng cao vùng ĐBSCL” do Bộ NN&PTNT tổ chức ngày 9/3 tại Cần Thơ, đại diện Tổng Cty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) cho biết diện tích liên kết còn rất khiêm tốn so với tiềm năng sản xuất lúa vùng ĐBSCL.
Việt Nam vẫn bán gạo cấp trung bình
Năm 2017, diện tích thực hiện liên kết của Vinafood 2 đạt 28.585ha, giảm hơn 10.000ha so với năm 2016, sản lượng lúa mua theo hợp đồng chỉ đạt 30%. Theo đại diện Vinafood 2, nhận thức về hợp đồng liên kết sản xuất ở một số nông dân còn rất hạn chế, chưa muốn liên kết, sợ bị ràng buộc. Còn hợp tác xã (HTX), một số liên kết với DN còn mang tính hình thức, chưa chủ động, năng lực quản lý HTX còn yếu…
Ông Nguyễn Ngọc Nam - Quyền Tổng Giám đốc Vinafood 2 cho biết theo định hướng thì nhu cầu gạo thơm, gạo chất lượng cao và an toàn rất lớn, trong khi những năm vừa qua Việt Nam bán những loại gạo cấp trung bình, một số gạo chất lượng cao và thơm, nhưng thiếu sự ổn định. Theo ông Nam, hiệu quả cần có sự gắn kết bền vững giữa nhà sản xuất và DN, mà DN thì không thể nào ký hợp đồng đơn lẻ với một vài nhà sản xuất là các hộ nông dân, phải là tổ chức quy mô như HTX mới thực hiện được.
Các DN cho rằng một số HTX thực hiện liên kết có nhiều nỗ lực trong quản lý sản xuất, nhưng quyết định sản xuất và bán sản phẩm vẫn là nông dân. Điều này cho thấy vai trò của HTX chưa đủ mạnh, chưa có tính thuyết phục nông dân làm theo, cũng do năng lực, hoạt động của nhiều HTX còn hạn chế.
Một số nông dân chưa tuân thủ hợp đồng với DN, khi giá lúa tăng thì bán ra bên ngoài, khi có thị trường tiêu thụ, tình trạng thương lái đặt cọc trước tiền mua lúa cho nông dân diễn ra khá phổ biến và nông dân bán lúa cho thương lái mặc dù đã ký hợp đồng
với DN…
HTX khó mở rộng sản xuất
Ông Nguyễn Văn Việt - Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Mỹ Thành Bắc (huyện Cai Lậy, Tiền Giang) cho rằng Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách khuyến khích phát triển HTX, nhưng nhiều HTX nông nghiệp chưa tiếp cận được vốn tín dụng ngân hàng để tổ chức sản xuất, cần sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách để tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân và HTX đầu tư sản xuất. Cùng với đó, DN có vai trò quan trọng trong thực hiện liên kết sản xuất, nhà nước cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích để có nhiều DN tham gia đồng hành cùng nông dân.
Đại diện HTX Dịch vụ nông nghiệp Đức Huệ (huyện Tháp Mười, Đồng Tháp) cho rằng với việc thuê đất để hình thành vùng nguyên liệu sản xuất tập trung tuy hiệu quả đem lại cho HTX không cao, nhưng góp phần giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho nông dân. Để mô hình sản xuất phát triển ổn định, bền vững, cần tạo điều kiện cho HTX được vay vốn tín dụng để đầu tư phát triển
sản xuất…
Theo Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), tuy đạt được một số thành công bước đầu, nhưng nhìn chung sự phát triển của các HTX và tổ hợp tác vẫn còn gặp nhiều khó khăn, nhất là ở khâu tổ chức sản xuất và liên kết tiêu thụ sản phẩm. Nếu không giúp được HTX mở rộng liên kết sản xuất và tiêu thụ thì các giải pháp khác (đào tạo nâng cao năng lực, hỗ trợ xây dựng hạ tầng…) cũng không thể phát huy hiệu quả và các HTX tiếp tục rơi vào khó khăn.
Năm 2017, diện tích thực hiện liên kết của Vinafood 2 đạt 28.585ha, giảm hơn 10.000ha so với năm 2016, sản lượng lúa mua theo hợp đồng chỉ đạt 30%. Theo đại diện Vinafood 2, nhận thức về hợp đồng liên kết sản xuất ở một số nông dân còn rất hạn chế, chưa muốn liên kết, sợ bị ràng buộc.
