 |
Sau nhiều năm được hưởng ưu đãi, tỷ lệ nội địa hóa trong sản xuất ô tô ở Việt Nam đến nay vẫn không đạt mục tiêu đề ra
Phát biểu tại Hội thảo – Triển lãm Công nghiệp ô tô và cơ hội phát triển mạng lưới sản xuất Việt Nam, do Bộ Công Thương tổ chức ngày 12/10, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã phát triển khá nhanh trong 2 năm trở lại đây. Năm 2016, sản lượng xe lắp ráp, sản xuất đã tăng 38% so với năm 2015 và tăng tới 109% so với năm 2014. Một số dòng sản phẩm đến nay đã xuất khẩu được sang thị trường Lào, Campuchia, Myanmar, Trung Mỹ…. Việc sản xuất - lắp ráp ô tô đã đóng góp cho ngân sách nhà nước hàng tỷ USD/năm và giải quyết công ăn việc làm cho hàng trăm ngàn lao động trực tiếp.
Tuy nhiên, theo đánh giá của lãnh đạo Bộ Công Thương, bên cạnh các lợi thế, công nghiệp ô tô của nước ta vẫn còn nhiều hạn chế. Đến nay vẫn chưa đạt được tiêu chí của ngành sản xuất ô tô thực sự khi phần lớn mới ở mức độ lắp ráp đơn giản trong khi giá bán xe vẫn ở mức cao so với các nước trong khu vực. Về tỷ lệ nội địa hoá đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi: mục tiêu đề ra là 40% vào năm 2005, 60% vào năm 2010 nhưng đến nay mới đạt bình quân khoảng 7-10%, trong đó Thaco đạt 15-18%, Toyota Việt Nam đạt 37% đối với riêng dòng xe Innova, thấp hơn mục tiêu đề ra.
Theo đánh giá, nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại là do quy mô thị trường ô tô Việt Nam còn quá nhỏ và ở mức thấp nhất trong 5 nước có ngành công nghiệp ô tô tại ASEAN, bằng 1/10 quy mô thị trường ô tô của Thái Lan và 1/4 của Indonesia.
Phát biểu tại hội thảo, theo bà Nguyễn Thị Thanh Hằng, Phó vụ trưởng Vụ chính sách thuế (Bộ Tài chính) thời gian qua Bộ Tài chính đã rất vất vả trong việc đưa ra những giải pháp liên quan đến chính sách thuế. Bà đến dự hội thảo để nghe xem có giải pháp gì đột phá, hữu ích giúp ngành công nghiệp ô tô trong bối cảnh 2018 đến rất gần. Tuy nhiên, sau khi nghe ý kiến của một số DN thì thực sự chưa thấy giải pháp nào hữu ích cả. Có điều đáng mừng là các DN sản xuất lắp ráp ô tô trong nước rất quyết tâm xây dựng ngành công nghiệp ô tô, vì sự phát triển của ngành.
Theo bà Hằng, Chủ tịch và Trưởng ban chính sách của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) nhận định đúng đặc điểm của ngành công nghiệp ô tô cũng như những khó khăn thách thức mà ngành ô tô gặp phải. Theo đó, Chủ tịch VAMA có nói yếu tố quyết định của ngành công nghiệp ô tô là dung lượng thị trường và ủng hộ quan điểm Chính phủ phải phát triển công nghiệp ô tô và công nghiệp phụ trợ. Nhưng đại diện VAMA lại đề nghị giảm thuế, không gắn với điều kiện về sản lượng và nội địa hóa. Trong khi giảm thuế mà không gắn với yêu cầu về sản lượng thì khó duy trì được ngành công nghiệp ô tô.
“20 năm qua chính sách thuế bảo hộ cho ô tô rất cao. Chính sách về thuế với linh kiện luôn thấp hơn so với nhập khẩu ô tô nguyên chiếc tới 70%. Chúng tôi cũng đã đưa ra đề xuất giảm thuế linh kiện xuống 0% với mục tiêu không có sản lượng thì làm sao duy trì được ngành công nghiệp ô tô. Vấn đề từ năm 2004 đến nay vì sao tỷ lệ nội địa hóa vẫn thấp? Vậy các DN có thực sự muốn nâng tỷ lệ nội địa hóa hay không, có muốn làm công nghiệp hỗ trợ hay không”, bà Hằng trả lời các đề xuất kiến nghị của đại diện VAMA
Theo đại diện Bộ Tài chính, chính sách thuế khi đưa ra là yếu tố để góp phần thúc đẩy sản xuất ngành nào đó. Đến nay chính sách thuế với cả ngành ô tô đều đã có vì vậy cần tập trung giải pháp làm sao khuyến khích doanh nghiệp cùng phát triển ngành công nghiệp phụ trợ để cung cấp linh kiện cho chính DN. Còn cứ xin ưu đãi thuế mãi thì cuối cùng giải pháp thì lại chỉ giảm thuế thôi.
“Cá nhân tôi ủng hộ phải có chính sách thuế ưu đãi công nghiệp hỗ trợ phát triển theo hướng tăng nội địa hóa. Mục tiêu của chúng tôi là phải giảm thuế có điều kiện. Các giải pháp nêu ra cứ chung chung thế này thì hội thảo hôm nay chỉ nghe cho có ích thôi còn những khó khăn của công nghiệp ô tô thì ai cũng biết hết. Các giải pháp này không giải quyết vấn đề gì cả”, bà Hằng nói thêm.
Bổ sung ý kiến của đại diện Bộ Tài chính, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, ông Phan Đăng Tuất cho rằng, không nên coi sản xuất ô tô là một ngành công nghiệp mà phải là một nền công nghiệp ô tô. Khi nhận thức được như thế thì chúng ta mới có các chính sách bắt kịp xu thế vì quy mô của nó vô cùng lớn.
Ông Tuất cho hay, như ở Nhật Bản, ngay từ năm 1958 khi muốn phát triển công nghiệp ô tô, các tập đoàn của Nhật đã kiến nghị Chính phủ về việc toàn bộ tiền thu được từ ngành công nghiệp ô tô sẽ được dùng đầu tư cho hạ tầng. Nội các Nhật sau đó có những phiên họp rất căng thẳng và cuối cùng Bộ Tài chính Nhật đã đồng ý với kiến nghị của các DN.
Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam cũng cho rằng, một trong 3 lý do để phát triển quy mô ngành ô tô cần là quy mô và quy mô thị trường gắn với giao thông. “Nếu lấy tiền thu từ ô tô mang làm việc khác thì giao thông sẽ không theo kịp. Khi không có đường thì công nghiệp ô tô không phát triển được. Chỉ khi coi là nền công nghiệp ô tô khi đó mới chỉ được ra tất cả chính sách. Còn loay hoay mãi với thuế sẽ không giải quyết được”, ông Tuất nói.
