Nghề “cổ lỗ sĩ”
Con phố Tạ Hiện ngày nay trở nên sầm uất với hàng loạt những quán xá dọc hai bên đường. Khách nước ngoài đổ đến nườm nượp, sinh hoạt cả ngày lẫn đêm khiến nơi đây được gán cho cái tên phố “tây”. Rảo bước đi gần hết con phố chợt bất ngờ vì nằm lọt thỏm trong một góc không gian bé nhỏ là một cửa hiệu bán quạt cổ với tấm biển gỗ cũ kỹ.
Ít ai biết được rằng, hơn 30 năm nay, trong căn nhà nhỏ nằm cuối con phố “tây” Tạ Hiện, có một ông lão ngày đêm vẫn say sưa với những chiếc quạt từ thời “cổ lỗ sĩ”, khi con người mới chỉ vừa phát minh ra điện.
Ông chủ của những chiếc quạt cũ kỹ này là một người dân Hà Nội chính gốc, không chỉ những người dân ở con phố Tạ Hiện mà rất nhiều người sinh sống quanh khu vực phố cổ đều biết tiếng ông Phúc “quạt cổ”.
 |
Ông Phúc trong cửa hàng quạt cổ trên phố Tạ Hiện
Tên đầy đủ của ông là Trần Công Phúc, năm nay ông đã bước quá cái tuổi “thất thập cổ lai hy”. Ông chuyển về phố Tạ Hiện sống kể từ khi những người Hoa rời bỏ con phố này. Khởi nghiệp, ông cũng chỉ là một tay làm nghề sửa chữa động cơ. Thế rồi, trong một lần tình cờ, được một người hàng xóm bán rẻ cho chiếc quạt nhãn hiệu Marelli của khách sạn Metropole, ông mang về chữa lại.
 |
Chiếc động cơ quạt có tuổi đời hơn 100 năm
Dưới bàn tay tài hoa của người thợ lành nghề, chiếc quạt được sửa lại chạy tít như mới. Sau đó, chiếc quạt cổ lọt vàomắt của một vị khách du lịch người Anh và được người này mua với giá cao gấp 20 lần so với giá gốc. Từ đây,ông Phúc “bén duyên” với những chiếc quạt cổ, ông đi khắp nơi để tìm kiếm, thu mua những chiếc quạt cổ từ lâu đời đã hỏng đem về sửa, phục chế. Vừa để thỏa mãn niềm đam mê với cái nghề của mình vừa để kiếm kế mưu sinh. Hễ cứ gặp chiếc quạt từ đời “tám hoánh” nào người ta “thải”, ông lại mua về.
Cục sắt gỉ trong trạng thái “chết”, ông dùng kiến thức cơ học, điện, vật lý để “bắt bệnh” cho nó. Rồi ông trổ hết vốn hiểu biết về thẩm mỹ màu sắc ra mà đánh bóng nó lên để trở thành những chiếc quạt đẹp như mới. Ông Phúc kể lại: “Có dạo, nghe tin trong Cần Thơ có người còn giữ chiếc quạt cổ của Ý từ lâu đời, ngay từ khi con người mới phát minh ra điện. Đam mê đã thôi thúc tôi gác lại công việc, lần mò vào tận miền trong, dò hỏi hết người này đến người kia.
Thế rồi, sau hơn nửa tháng tôi trở về nhà với “chiến lợi phẩm” là chiếc quạt cổ chạy bằng máy hơi nước, có thể nói là “độc nhất vô nhị” ở Việt Nam. Chiếc quạt này tôi không bán, mà giữ lại làm kỷ niệm cho đến tận bây giờ”. Ông Phúc chữa quạt không vì mong nổi tiếng, nhưng tự thân những chiếc quạt tưởng như hàng "đồng nát ve chai" lại mang tiếng tăm của ông vượt xa mức tưởng tượng.
Đồ “đồng nát” giá hàng chục triệu
Cũng vì tiếng tăm của mình, ông Phúc đã được nhiều người quý mến mang quạt cổ đến tặng không. Với người khác có lẽ chỉ là một khối kim loại vô tri, nhưng mỗi chiếc quạt cổ với ông Phúc lại là một điều mới mẻ để được khám phá, chinh phục cho những chiếc quạt trở lại với những công năng ban đầu.
Ông Phúc tâm sự: “ Khách hàng tìm đến mua quạt của tôi chủ yếu là người nước ngoài. Nhờ cái duyên với quạt cổ, tôi đã có cơ hội được bắt tay với các đại sứ quán, tham tán liên minh châu Âu, đại diện của Microsoft, mấy vị tiến sĩ ngoại quốc…. Nhiều vị khách quốc tế đã ghé thăm nhà tôi để mua cho kỳ được một kỉ vật mang dấu ấn thời gian đang được bảo lưu trong lòng Hà Nội”.
 |
Những chiếc quạt mang nhãn hiệu Marrelli của Ý có giá lên tới hàng chục triệu
Nhìn quanh cửa hàng của ông Phúc chỉ thấy toàn quạt Marelli đủ loại có đến 100 chiếc. Từ quạt bàn, quạt cây đến quạt trần; từ quạt 2 cánh, 3 cánh đến 4 cánh, từ những chiếc quạt cũ rích đen xì đến những chiếc quạt vừa được ông đánh bóng lại với lớp đồng vàng chói và mới như thật. Theo ông Phúc, một chiếc như vậy cũng phải bán được khoảng 10 triệu. Giá quạt bán cho người Việt ở các lò không chênh nhau nhiều nhưng bán cho “tây” thì muôn hình muôn vẻ. Nhiều khi chủ lò mua được quạt rẻ là đồ đồng nát nhưng qua "tân trang" và gặp “khách tây” có thể bán lên tới hàng trăm lần.
Cách đây hơn chục năm, khi quạt Marelli được bán đổ bán tháo ra thị trường, có những chiếc quạt rất quý ông mua lại được của những cô đồng nát chỉ với giá chừng 300.000 đồng, ông Phúc mừng hú vì vớ bở, cho thêm người bán vài trăm đồng vì biết thế nào mình cũng thu về vài triệu, có những chiếc ông bán được 400 USD – 500 USD chứ chẳng ít.
