Học thuyết hạt nhân mới mở rộng các điều kiện cho việc sử dụng vũ khí hạt nhân, hãng tin Nga TASS đưa tin. Cập nhật này cho phép Nga phản ứng hạt nhân đối với các cuộc tấn công từ các quốc gia không có vũ khí hạt nhân nếu các cuộc tấn công đó nhận được sự hỗ trợ từ đồng minh có vũ khí hạt nhân, báo hiệu một phản ứng tiềm tàng đối với bất kỳ hành động gây hấn nào được coi là thuộc liên minh, như một cuộc tấn công (giả định) của Ukraine vào lãnh thổ Nga có sự hỗ trợ của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Học thuyết sửa đổi bao gồm các điều kiện sau đây cho phản ứng hạt nhân:
-Tấn công bằng tên lửa: Một cuộc tấn công quy mô lớn bằng tên lửa vào Nga mà vượt qua biên giới của Nga có thể kích hoạt phản ứng hạt nhân, ngay cả khi tên lửa đó có bản chất thông thường (không phải hạt nhân).
-Hỗ trợ từ đồng minh hạt nhân: Nếu một quốc gia không có vũ khí hạt nhân (như Ukraine) thực hiện tấn công Nga nhưng nhận được hỗ trợ hậu cần hoặc vật chất từ một quốc gia có vũ khí hạt nhân, Nga có thể coi đây là sự gây hấn từ toàn bộ liên minh, và điều này có thể biện minh cho hành động hạt nhân.
-Phạm vi mở rộng: Học thuyết này cũng chính thức mở rộng khả năng răn đe hạt nhân để bảo vệ Belarus, cho thấy Nga có thể xem xét các lựa chọn hạt nhân nếu Belarus, với tư cách là một đồng minh, bị tấn công.
Sự thay đổi này diễn ra ngay sau khi Mỹ dỡ bỏ các hạn chế đối với việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa, làm dấy lên lo ngại về sự leo thang tiếp theo trong xung đột giữa Ukraine và Nga.
 |
Một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars được thử nghiệm trong cuộc tập trận hạt nhân của Nga. Ảnh: AP. |
Nguy cơ leo thang chưa từng có
Trao đổi với phóng viên Tiền Phong ngày 19/11, một chuyên gia Nga công tác tại Việt Nam nhận định, trong ngắn hạn, nhiều khả năng cả Nga và phương Tây bên sẽ tiếp tục duy trì tư thế chiến lược, tránh leo thang trực tiếp thành xung đột hạt nhân hoặc xung đột thông thường quy mô lớn.
Tuy nhiên, tình hình ngày càng trở nên nhạy cảm khi bất kỳ chuyển giao vũ khí nào thêm cho Ukraine hoặc các tổn thất đáng kể của Nga đều có thể dẫn đến việc Nga gia tăng đe dọa hạt nhân.
Cuối cùng, ngoại giao và kiềm chế sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tránh đối đầu trực tiếp giữa Nga và NATO. Tuy nhiên, các động thái gần đây từ cả hai phía cho thấy tình hình đang trở nên căng thẳng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ leo thang chưa từng có.
Trao đổi với phóng viên Tiền Phong ngày 19/11, GS James Borton (nhà nghiên cứu tại Viện Chính sách đối ngoại, ĐH Johns Hopkins, Mỹ; đồng sáng lập Diễn đàn Môi trường Mekong) nhận định, với việc Ukraine được trang bị Hệ thống tên lửa chiến thuật ATACMS của Mỹ và tên lửa Storm Shadow của Anh và Pháp, Ukraine có khả năng cao hơn trong việc tấn công khí tài quân sự chiến lược của Nga ở khoảng cách xa, có thể ngay cả trong lãnh thổ Nga. Năng lực này có thể khuyến khích các lực lượng Ukraine nhắm đến cơ sở hạ tầng quan trọng và các trung tâm chỉ huy xa hơn khỏi tuyến đầu, gây ảnh hưởng đến hậu cần quân sự và hoạt động chỉ huy của Nga.
Để đáp trả, Nga có thể sẽ gia tăng phòng thủ quanh biên giới hoặc triển khai thêm hệ thống phòng không và hệ thống đánh chặn tên lửa. “Bên cạnh đó, học thuyết hạt nhân mới cập nhật cho thấy ngưỡng sử dụng vũ khí hạt nhân của Nga đã giảm xuống, sẵn sàng đáp trả hạt nhân đối với các cuộc tấn công bằng vũ khí thông thường có sự hỗ trợ của NATO. Đây có thể là lời cảnh báo đối với cả Ukraine và các đồng minh về khả năng Nga sẽ phản ứng bằng vũ khí hạt nhân nếu cảm thấy bị đe dọa”, GS Borton nhận định.
 |
Nga thử nghiệm tên lửa đạn đạo xuyên lục địa RS-24 Yars. Ảnh: TASS. |
Áp lực ngoại giao và thông điệp chiến lược
Theo chuyên gia Mỹ, các quốc gia phương Tây có thể sẽ phải đối mặt với áp lực ngoại giao gia tăng từ Nga, điều này có thể dẫn đến căng thẳng trong các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc. Sự đe dọa hạt nhân của Nga có thể nhằm gây ảnh hưởng đến quyết định hỗ trợ của NATO cho Ukraine, có thể khiến một số quốc gia châu Âu dè chừng trong việc cung cấp vũ khí hoặc tránh leo thang tham gia vào cuộc xung đột.
Với cả hai bên hiện có khả năng cao dùng vũ khí hủy diệt và ngưỡng sử dụng hạt nhân thấp hơn, những tính toán sai lầm có thể dẫn đến leo thang ngoài ý muốn. Ví dụ, một cuộc tấn công gây thương vong cao trên lãnh thổ Nga bằng tên lửa do phương Tây cung cấp có khả năng khiến Nga đáp trả một cách mạnh mẽ hơn dự đoán, có thể triển khai tấn công chiến lược không phải hạt nhân để phô diễn sức mạnh, theo chuyên gia Nga.
NATO có thể bắt đầu chuẩn bị sẵn sàng để ứng phó với các khả năng Nga leo thang một cách chủ động hơn, có thể thông qua tăng cường lực lượng tại các khu vực biên giới phía Đông như một biện pháp răn đe. Đồng thời, điều này có thể dẫn đến việc NATO gia tăng giám sát các hoạt động quân sự của Nga, đặc biệt là các khí tài hạt nhân.
Nga thử nghiệm tên lửa đạn đạo xuyên lục địa RS-24 Yars. Video: Wikipedia. |
