Tại hội nghị giáo dục đại học 2024 diễn ra ngày 9/8, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, không nên có quá nhiều phương thức xét tuyển, càng đơn giản càng tốt, tạo thuận lợi cho thí sinh và xã hội. Việc các trường đại học xét tuyển sớm có tác động tiêu cực đến giáo dục phổ thông ở giai đoạn cuối, thí sinh đỗ sẽ không học nữa.
Xét tuyển sớm đã nảy sinh bất cập
Xét tuyển sớm là phương thức đăng ký xét tuyển khác với đăng ký bằng điểm thi tốt nghiệp THPT. Chẳng hạn như xét học bạ, xét bằng điểm đánh giá năng lực, xét bằng điểm đánh giá tư duy... Các phương thức này thường công bố kết quả trúng tuyển sớm, trước khi có điểm chuẩn chính thức bằng phương thức xét điểm thi THPT nên được gọi là xét tuyển sớm. Rất nhiều thí sinh lựa chọn hình thức xét tuyển sớm để tăng cơ hội trúng tuyển, hưởng ưu đãi nhập học, giảm áp lực trong kỳ thi tốt nghiệp THPT.
PGS.TS. Lê Hữu Lập - nguyên Phó giám đốc Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông nhận định, những năm đầu phương án này thấy có nhiều ưu điểm, trong đó có việc giảm áp lực cho các trường đại học. Nhưng sau đó, khi chỉ tiêu xét tuyển sớm của các trường bắt đầu nâng lên cao, thì chỉ tiêu cho xét tuyển dựa kết quả thi THPT giảm đáng kể, qua đó chênh lệch chất lượng tuyển sinh của xét tuyển sớm và xét tuyển dựa vào kết quả thi THPT, bất cập bắt đầu xuất hiện.
Đặc biệt, ở các trường lấy điểm xét tuyển sớm thấp (thường ở các trường chỉ dựa vào kết quả học bạ để xét, khó tin tưởng thực chất về sự công bằng, hoặc dựa vào các kỳ thi đánh giá năng lực... , nhưng điểm khá thấp, do tăng chỉ tiêu phương án này).
PGS.TS Trần Thiên Phúc, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Bách Khoa - Đại học Quốc gia TPHCM cho rằng, khi xét tuyển sớm, các học sinh vẫn chưa hoàn thành chương trình đào tạo THPT. Chưa kể, một số tư vấn viên trong thời gian vừa qua khi tư vấn tuyển sinh đã đề nghị hoặc yêu cầu các học sinh phải đăng ký các nguyện vọng xét tuyển sinh sớm lên đầu. Việc làm này là thiếu sự công bằng, làm mất cơ hội của thí sinh.
“Phương án xét tuyển sớm chỉ nên dùng để chọn các thí sinh thực sự xuất sắc, dựa vào các kết quả được đánh giá trên nền chung như cho các thí sinh đã tham gia thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy, thi SAT, ACT... và cũng phải có ngưỡng đảm bảo chất lượng”- PGS.TS. Lê Hữu Lập đề xuất.
Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, ông Nguyễn Sóng Hiền, nhà nghiên cứu giáo dục cho rằng, không ít trường đã lách luật để hy vọng tuyển được nhiều sinh viên vào trường mình, tạo ra dư luận không tốt trong xã hội đối với giáo dục đại học.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH, Bộ GD&ĐT Nguyễn Thu Thủy cho hay, nhiều trường ĐH đang đua nhau xét tuyển sớm (xét tuyển trước khi thí sinh thi tốt nghiệp THPT và không sử dụng kết hợp với điểm thi tốt nghiệp THPT) nhưng con số thống kê những năm trước cho thấy chưa đến 40% thí sinh trúng tuyển sớm quyết định nhập học, tỷ lệ còn lại là trúng tuyển ảo.
PGS.TS Lê Thành Bắc - Phó Giám đốc ĐH Đà Nẵng nêu thực trạng đa phần học sinh khi đã trúng tuyển sớm gần như không tập trung hết khả năng để thi tốt nghiệp THPT. Hầu hết, các em chỉ cần đỗ tốt nghiệp. Trong những năm vừa qua, tỷ lệ ảo xét tuyển sớm vẫn ở ngưỡng 200 - 300%. Khi xét tuyển sớm, dữ liệu về khu vực ưu tiên, đối tượng ưu tiên chưa có nên khi hậu kiểm phát hiện có nhiều sai sót.
Để trường tự chủ nhưng cần có sự hướng dẫn
PGS.TS. Lê Hữu Lập cho rằng, việc xét tuyển sớm nên điều chỉnh và quy định lại. Không nên cho nó gây tai họa rồi mới dẹp đi.
Ông Lập nhấn mạnh, các trường được tự chủ về tuyển sinh nhưng cần tự chủ trong khuôn khổ, có hướng dẫn. Muốn tạo công bằng giữa các trường không còn cách nào khác, dựa trên một chuẩn chung.
“Các nước tiên tiến, văn minh họ cũng có kỳ thi đại học. Ở nước ta biến tấu đủ kiểu cách tuyển thì khó mà công bằng được. Khi đó, sự so sánh chất lượng đầu vào của các phương án xét tuyển là không thể. Theo tôi, phương án xét tuyển sớm nên có cơ chế, quy định chung, không nên để trăm hoa đua nở”- ông Lập nói.
Còn ông Nguyễn Sóng Hiền cũng cho rằng, đã đến lúc cần phải đánh giá lại công tác tuyển sinh ở bậc đại học hiện nay để đảm bảo chất lượng đầu vào cũng như tính nhất quán đối với công tác tuyển sinh của bậc học này. Không thể cùng một ngành đào tạo nhưng quy định tuyển sinh lại chồng chéo nhau.
Với thí sinh theo học chương trình giáo dục đại học quốc gia, Bộ GD&ĐT cũng cần có những quy định chung đối với việc tuyển sinh dành cho đối tượng. Các trường đại học căn cứ tiêu chí chung đó xây dựng, ban hành quy chế tuyển sinh riêng của mình.
“Có như vậy, chúng ta mới hy vọng xóa bỏ được những bất cập trong công tác tuyển sinh giáo dục đại học hiện nay nhằm đảm bảo tính nhất quán, tính hệ thống trong công tác tuyển sinh của bậc học này”- ông Hiền nhấn mạnh.
