Bộ Công Thương: Đa cấp không phải kênh làm giàu cho tất cả

Trong báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội, Bộ Công Thương cho hay, tính đến hết tháng 9/2017, số lượng doanh nghiệp có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp còn lại 36 doanh nghiệp, giảm 46% so với cuối năm 2015, trong đó một doanh nghiệp đang tạm ngừng hoạt động.

Trong số các công ty đa cấp bị xử phạt trong 6 tháng đầu năm, công ty Cổ phần Queenet Quốc tế là doanh nghiệp bị xử phạt với số tiền lớn nhất với số tiền 240 triệu đồng.

Theo số liệu báo cáo của 35 doanh nghiệp, tổng số lượng người tham gia bán hàng đa cấp tính đến hết tháng 6/2017 là 361.592 người, giảm 276.045 người (43%) so với cuối năm 2016. Dù đẩy mạnh các chương trình khuyến mại hơn so với năm 2016 nhưng doanh thu bán hàng đa cấp cũng giảm khá mạnh. Trong 6 tháng đầu năm 2017 đạt khoảng 3.067 tỷ đồng, tương đương 39% doanh thu toàn ngành năm 2016.

Hoạt động bán hàng đa cấp vẫn chủ yếu tập trung vào hai nhóm mặt hàng chính là thực phẩm chức năng và mỹ phẩm, chiếm 92% doanh thu, trong đó riêng thực phẩm chức năng chiếm tới 72%. Doanh thu từ đồ gia dụng, quần áo thời trang, thiết bị và mặt hàng khác chiếm 3%. Theo đánh giá, uy các giao dịch đều được thực hiện trên nguyên tắc "thuận mua, vừa bán", Nhà nước không thể can thiệp, nhưng đây là yếu tố đáng chú ý, cần được tuyên truyền rộng rãi để người dân biết do rất khó xác định giá trị thật.

Tổng số hoa hồng và các lợi ích kinh tế khác mà các doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã chi trả cho người tham gia bán hàng đa cấp trong 6 tháng đầu năm 2017 đạt khoảng 986 tỷ đồng, chiếm khoảng 32% tổng doanh thu toàn ngành (doanh thu chưa bao gồm VAT). Trong đó, giá trị khuyến mại quy đổi thành tiền đạt 33 tỷ đồng, chiếm khoảng 3,3% tổng giá trị hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế.

Dù đạt số thu nghìn tỷ nhưng tổng số thuế đã nộp về ngân sách nhà nước trong 6 tháng đầu năm không cao, ước đạt 386 tỷ đồng. Trong đó thuế giá trị gia tăng chiếm 39%, thuế xuất nhập khẩu 31%, thuế thu nhập cá nhân của người lao động 10%, thuế thu nhập cá nhân nộp hộ cho người tham gia bán hàng đa cấp 9%, thuế thu nhập doanh nghiệp 9,5%, các loại thuế khác 1,5%.

Bộ Công Thương cũng cho hay, ngành bán hàng đa cấp trong 6 tháng đầu năm 2017 tiếp tục giảm về số lượng doanh nghiệp, trong đó có Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy là công ty có quy mô lớn nhất trong ngành thực hiện chấm dứt hoạt động vào tháng 4/2017. Việc Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy chấm dứt hoạt động là một trong những nguyên nhân khiến số lượng người tham gia bán hàng đa cấp tiếp tục giảm mạnh so với cuối năm 2016 (giảm 43%).   

“Mặc dù Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy thực hiện chấm dứt hoạt động, tuy nhiên doanh thu toàn ngành 6 tháng đầu năm 2017 chỉ giảm khoảng 300 tỷ (khoảng 10%) so với thời điểm cùng kỳ năm 2016”, Bộ Công Thương cho hay.

Theo tính toán của Bộ Công Thương, tổng số hoa hồng và các lợi ích kinh tế khác được các công ty đa cấp chi trả cho người tham gia bán hàng đa cấp đạt khoảng 986 tỷ đồng. Con số này, tuy lớn về giá trị tuyệt đối nhưng nếu chia đều cho gần 362 ngàn người tham gia hệ thống thì thu nhập bình quân của người tham gia bán hàng đa cấp là không đáng kể, chỉ khoảng 2,7 triệu đồng/người/năm. “Điều này cho thấy bán hàng đa cấp chưa thực sự trở thành một kênh phân phối hiệu quả ở Việt Nam, và cũng không phải là một phương thức làm giàu cho tất cả những người tham gia”, Bộ Công Thương đánh giá thêm.

Các số liệu cũng cho thấy, trong 6 tháng đầu năm 2017, có 3 doanh nghiệp nộp hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp nhưng không có doanh nghiệp nào được cấp vì không đáp ứng đủ điều kiện. Bộ Công Thương chủ yếu thực hiện thủ tục sửa đổi, bổ sung giấy chứng nhận (cấp xác nhận sửa đổi bổ sung cho 23 hồ sơ, trả lại 4 hồ sơ do hồ sơ không đạt yêu cầu và doanh nghiệp tự rút hồ sơ).

Bộ Công Thương cho biết, trong 6 tháng đầu năm, cơ quan này đã kết thúc điều tra và xử phạt 4 doanh nghiệp bán hàng đa cấp có hành vi vi phạm pháp luật về bán hàng đa cấp với tổng số tiền phạt 490 triệu đồng. Theo đó, Công ty Cổ phần Queenet Quốc tế là doanh nghiệp bị xử phạt với số tiền lớn nhất (240 triệu đồng). Tiếp theo là Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy (140 triệu), Công ty TNHH World Việt Nam (80 triệu) và Công ty TNHH Nhã Khắc Lâm (30 triệu).

Bộ Công Thương cũng cho biết, đã kết thúc việc kiểm tra hoạt động bán hàng đa cấp đối với 2 doanh nghiệp và đang tiến hành các thủ tục để xử lý vi phạm của công ty này.

Liên quan đến hoạt động quản lý các DN ở các địa phương, theo số liệu báo cáo, tổng số tiền phạt hành chính đối với hoạt động bán hàng đa cấp tại các địa phương trên toàn quốc ước đạt 369 triệu đồng, trong đó tổng số tiền phạt hành chính từ các Sở Công Thương đạt 294 triệu đồng, số tiền phạt hành chính từ lực lượng quản lý thị trường đạt 75 triệu đồng.

Địa phương có số tiền xử  lý vi phạm hành chính đối với hoạt động bán hàng đa cấp lớn nhất là Thái Nguyên, với số tiền phạt lên đến 150 triệu đồng; tiếp theo là Đà Nẵng (90 triệu đồng), Hà Nội (50 triệu đồng) và Tây Ninh (4 triệu đồng).