Bệnh viện trả lại robot phẫu thuật liên kết với doanh nghiệp: Có bất thường?

Từ kỷ lục châu Á

Tháng 2/2019, BV Nhân dân 115 tạo “cú sốc lớn” trong ngành y tế Việt Nam khi họp báo tuyên bố đã phẫu thuật thành công ca u não cho nữ bệnh nhân ở Tây Ninh bằng hệ thống robot Modus V Synaptive. Ca mổ đầu tiên bằng robot này có sự hỗ trợ từ GS Amin Kassam, Phó Chủ tịch Viện phát triển thần kinh Aurora của Mỹ. Ông là giáo sư giải phẫu thần kinh, đồng thời cũng chính là người đưa ra ý tưởng về hệ thống robot này.

Lãnh đạo BV Nhân dân 115 ví ngày 15/2/2019 là ngày đặc biệt quan trọng của BV trên bản đồ y khoa thế giới, bởi đây là đơn vị đầu tiên ở châu Á triển khai hệ thống robot này trong phẫu thuật thần kinh, sọ não.

Tháng 11/2019, BV Nhân dân 115 TPHCM nhận được xác lập kỷ lục của châu Á là BV đầu tiên ở châu Á phẫu thuật u não bằng robot Modus V Synaptive sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo. Đây cũng là BV thứ tư trên thế giới sau Mỹ, Canada và Thụy Sĩ ứng dụng robot Modus V Synaptive vào phẫu thuật thần kinh, mang lại hiệu quả điều trị tối ưu cho bệnh nhân.

Để có thành quả này, ngày 31/1/2019, bác sĩ Phan Văn Báu, Giám đốc BV Nhân dân 115 ký quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu “Thuê hệ thống robot trong phẫu thuật thần kinh sọ não và cột sống” thuộc Dự án Thuê hệ thống robot trong phẫu thuật thần kinh sọ não và cột sống.

Đến ngày 11/2/2019, BV này thông báo kết quả lựa chọn nhà thầu: “Công ty Vĩnh Đức được lựa chọn là nhà thầu cung cấp cho Thuê hệ thống Robot trong phẫu thuật thần kinh sọ não và cột sống với giá trị 53,9 tỷ đồng”. Theo tìm hiểu của PV Tiền Phong, thời gian thực hiện hợp đồng là 4 năm 2 tháng hoặc 1.170 ca phẫu thuật kể từ ngày ký hợp đồng.

Công ty Vĩnh Đức thành lập từ năm 2010 có địa chỉ tại quận Tân Phú, TPHCM do ông Nguyễn Văn Tuyên làm đại diện pháp luật. Năm 2018, Công ty Vĩnh Đức từng gửi hồ sơ tới Bộ Y tế đăng ký kinh doanh trang thiết bị y tế có tên “Hệ thống kính vi phẫu tích hợp cánh tay robot MODUS V”, có thông số kỹ thuật là: SYN-0868, Synaptive Medical Inc của Canada.

Mọi hoạt động đang diễn ra trơn tru, bất ngờ vào tháng 9/2020, BV Nhân dân 115 cho biết, đã trả hệ thống Robot gần 54 tỷ đồng về “nơi sản xuất” cho Công ty Vĩnh Đức. Thời điểm này, Cơ quan điều tra Bộ Công an cũng vừa khởi tố một loạt nguyên lãnh đạo BV Bạch Mai và giám đốc một số doanh nghiệp cung cấp thiết bị y tế, liên doanh liên kết với BV này.

…Đến rút đi không kèn trống!

Tháng 9/2020, bác sĩ Phan Văn Báu, thông tin, nơi đây đã trả lại robot phẫu thuật thần kinh sọ não và cột sống mà Công ty Vĩnh Đức cung cấp cho BV Nhân dân 115. Lý do, theo người đứng đầu BV là làm ăn không hiệu quả, và lỗ?!

“Đây là loại robot tốt nhất hiện nay, được triển khai đầu tiên tại Mỹ, Canada và Thụy Sĩ. Việt Nam là nước thứ 4 sử dụng”, bác sĩ Báu chia sẻ vào thời điểm đó.

Theo lãnh đạo BV Nhân dân 115, từ ngày ra mắt ca phẫu thuật thành công đầu tiên vào tháng 2/2019, đến tháng 9/2020, robot thực hiện được 32 ca, mỗi ca mổ chi phí khoảng 85 triệu đồng, trong đó có 10 ca miễn phí.

Lợi ích như vậy, nhưng theo lãnh đạo BV Nhân dân 115, ngay từ đầu năm 2020, phía công ty nhiều lần nhắc có tăng được số ca phẫu thuật lên không, còn nếu không tăng họ sẽ rút máy về. “Và sự thật là vào đầu tháng 9/2020, họ quyết định rút máy về”, đại diện BV nói.

Ngày 20/3/2018, BV Nhân dân 115 báo cáo với Sở Y tế TPHCM về việc thuê robot cũng cho thấy, BV này đánh giá số lượng bệnh nhân phải phẫu thuật thần kinh sọ não và cột sống ở khu vực phía Nam mỗi năm hơn 10.000 ca/năm. Riêng BV Nhân dân 115 phẫu thuật thần kinh và sọ não năm 2016 lên đến 2.475 ca, nhu cầu trong năm 2019 cũng gần 2.500 ca. Đại diện BV Nhân dân 115 từng khẳng định, sử dụng robot Modus V Synaptive trong phẫu thuật u não và xuất huyết não là phương pháp tối ưu.

Đặc biệt, đối với bệnh nhân xuất huyết não có nguy cơ tử vong 90%. Vì vậy, bệnh nhân xuất huyết não, u não giảm tối đa nguy cơ tử vong nếu được phẫu thuật bằng robot.

Nhu cầu phẫu thuật thần kinh sọ não và cột sống rất lớn. Theo tìm hiểu của PV Tiền Phong từ năm 2016 đến 2020, Robot Da Vinci mổ ngoại bụng, lồng ngực, ung thư… mà BV Bình Dân TPHCM sử dụng phẫu thuật hơn 1.200 ca. Tương tự với robot này, BV Chợ Rẫy cũng thực hiện trên 1.000 ca. Cứ ước tính chi phí cho một ca mổ nội soi bằng robot tại BV Bình Dân và BV Chợ Rẫy dao động trên dưới 100 triệu đồng, một ca mổ thần kinh sọ não ở BV Nhân dân 115 hết khoảng 85 triệu đồng, doanh thu từ mổ bằng robot là cực kỳ hấp dẫn.

Đó cũng là lý do theo thống kê chỉ từ tháng 2/2017 đến cuối 2019, robot Rosa mà BV Bạch Mai liên kết với Công ty BMS đặt tại BV này đã phẫu thuật cho khoảng 550 bệnh nhân.

Trao đổi với PV Tiền Phong ngày 9/11, ông Nguyễn Văn Tuyên, đại diện pháp luật Công ty Vĩnh Đức thừa nhận rằng, công ty họ thấy BV dùng robot không hiệu quả nên đưa về, không liên kết nữa.

Khi được hỏi “tại sao rút máy về đúng thời điểm cơ quan điều tra phát hiện sai phạm cho thuê, liên kết đặt máy robot ở BV Bạch Mai?”, ông Tuyên nói: “Thật sự không ảnh hưởng gì. Hiệu quả phẫu thuật không lớn nên không đủ tiền để bảo hành máy móc, không đủ chi phí nên công ty xin rút”.