 |
Đoàn Việt Nam làm việc tại Viện Y học Lao động Nga. Ảnh: Trung Hiền.
Tham gia đoàn, sau gần 30 năm trở lại nước Nga , tôi đắm đuối vẻ đẹp của mùa thu vàng nơi đây và bâng khuâng về vùng đất có những mỏ amiang trắng lớn bậc nhất thế giới, nơi có những thị trấn trẻ, căng đầy sức sống mà các công trình hầu như được xây dựng bằng các sản phẩm chế tạo từ amiang trắng, cùng tham gia các cuộc hội thảo với các nhà khoa học Nga, các nhà quản lý để cùng tìm câu trả lời về loại vật liệu hiện đang gây xôn xao dư luận. Nó độc hại ra sao và cần kiểm soát thế nào...
Thu vàng
Cách mỏ amiang trắng Orenburg lớn vào loại bậc nhất thế giới không xa có một hồ nước xanh trong và một cánh rừng tuyệt đẹp. Đây là nơi cư dân thị trấn Yasniy, các công nhân khai thác, sản xuất amiang đến vui chơi, nghỉ dưỡng sau những ngày lao động. Hàng chục lều trại dựng ven hồ. Một khu tắm hơi độc đáo kiểu Nga lúc nào cũng ấm lửa. Ông Vacheslav Matusevich - Chủ tịch Công đoàn thuộc Công ty Khoáng sản Orenburg mời mọi người vào trong lán dùng món thịt nướng kiểu Nga thơm nức, nghi ngút khói. Rượu beluga đã mở.
Người Nga mỗi khi nâng cốc chúc mừng cần phải nêu lý do để mọi người cùng chia vui rồi cùng uống. Tôi nghĩ ngay tới Matusevich. Ông năm nay đã gần 60 tuổi, 37 năm làm việc ở mỏ. Hiện có 3 con và 4 cháu. Ông vẫn chơi khúc côn cầu, bóng đá và nhiều môn thể thao khác nữa. Sáng nay, khi đưa chúng tôi đi tham quan công trường khai thác và nhà máy sản xuất amiang trắng, ông bảo, sau khi ông nghỉ hưu, con rồi cháu ông sẽ tiếp tục làm công việc này. Thiên nhiên ở vùng thảo nguyên này rất khắc nghiệt. Mùa hè có ngày lên tới trên 40 độ C, mùa đông xuống tới dưới 40 độ âm. Các tòa nhà tại thị trấn Yasniy đều được làm từ nguyên liệu amiang- xi măng. Nó góp phần giữ nhiệt vào mùa đông vào làm mát vào mùa hè. Khách sạn Cosmotras nơi chúng tôi đang ở, tường bên ngoài đang được ốp thêm những tấm amiang...
Ông Andrey Holm, Tổng giám đốc Công ty Khoáng sản Orenburg đã có mặt chung vui. Ông cho biết thêm: Mỏ Orenburg đã làm việc với Việt Nam hơn 50 năm và Việt Nam là một thị trường tiêu thụ lớn. Các chuyên viên thường xuyên được cử sang Việt Nam để trao đổi kinh nghiệm, công nghệ nhằm bảo vệ sức khỏe người lao động. Công ty cũng có một đội ngũ phát triển sản phẩm hỗ trợ tạo ra các loại tấm đa dạng. Trong 56 năm qua, từ khi thành lập công ty, chưa một nhân viên hoặc người dân nào sống tại Yasniy bị nhiễm độc bởi amiang. Công ty có nhiều hoạt động với Bộ Y tế Việt Nam do Việt Nam sử dụng nhiều amiang. Sự thật là Việt Nam chưa tìm ra ca bệnh nào liên quan đến amiang trắng. Bởi vậy, theo ông, đây thuần túy là một cuộc chiến thương mại, khi sản phẩm đắt tiền muốn đẩy sản phẩm rẻ tiền ra khỏi thị trường.
Tôi chợt nhớ tới buổi làm việc với bà Silanteva Tatyana- Thị trưởng thị trấn Yasniy. Bà chia sẻ: Có nhiều tổ chức tuyên truyền rằng hít một sợi amiang cũng có thể dẫn tới bệnh hô hấp và ung thư. Nhưng rất nhiều người đang làm việc trong nhà máy này với hơn 1 tỷ tấn amiang ở ngay bên cạnh và mọi người đều khỏe mạnh. Rất nhiều người sinh sống lâu năm ở đây. Họ sinh con đẻ cái và hiện Yasniy đang có tỷ lệ sinh cao nhất tỉnh Orenburg. Trong khi đó tỷ lệ bệnh của thị trấn Yasniy thuộc loại thấp.
Cô gái phục vụ có đôi mắt xanh, trong veo như bầu trời nước Nga vào thu. Tên cô là Natasya. Gặp cô trong tôi lại bừng thức những kỷ niệm về nước Nga, về tâm hồn Nga cách đây đã gần 30 năm. Trong thời gian học tập ngắn ngày tại Trường đoàn Cao cấp Liên Xô cũ vào tháng 5 năm 1988, tôi có dịp đến Tula, tới quê hương của nhà văn Nga vĩ đại Lev Tolstoy, tác giả của bộ tiểu thuyết sử thi nổi tiếng Chiến tranh và Hòa bình. Không ít bạn đọc từng rưng rưng xúc động dõi theo cuộc tình lãng mạn của Natasya và Andray.
Ngôi mộ Lev Tolstoy nhỏ bé, phủ cỏ xanh rì nằm dưới gốc những cây sồi cao vút trong trang trại Yasnaya Palyana, tôi không bao giờ quên được.
Tôi có dịp về một nông trang để giao lưu với các đoàn viên trẻ tuổi. Bí thư chi đoàn cũng tên là Natasya, cũng có đôi mắt xanh trong veo như bầu trời nước Nga vào thu vậy. Đoàn chúng tôi cùng đi hái táo ở nông trang. Trên cánh đồng mênh mông, những ngôi nhà nghỉ, những kho chứa táo lợp bằng những tấm lợp có những đường lượn cong cong - sản phẩm được sản xuất từ amiang trắng. (Thì ra, người Nga đã sử dụng amiang lâu lắm rồi!). Mọi người cùng ăn những trái táo căng mọng còn ướt đẫm sương đêm và nghe Natasya hát những điệu dân ca Nga thật trữ tình thể hiện tâm hồn Nga nhân hậu.
Nữ giáo sư Nina Brisovna. Amiang trắng
Trong buổi làm việc với đại diện tỉnh Orenburg và thị trấn Yasniy, khi đoàn Việt Nam đặt câu hỏi: Người dân ở đây có biết khuyến cáo của WHO không, phản ứng của họ ra sao, bà Silanteva Tatyana- Thị trưởng thị trấn Yasniy trả lời: Người dân ở đây thường xuyên nghiên cứu và đọc thông tin liên quan đến amiang không chỉ qua văn bản trong nước mà còn của cả nước ngoài. Mọi người đều biết về khuyến cáo đó nhưng chúng tôi đều tin tưởng vào nghiên cứu do chính mình thực hiện. Chúng tôi tin rằng việc khai thác và sử dụng amiang trắng an toàn và có kiểm soát sẽ không gây ung thư.
Hơn một tuần qua, cùng đoàn tham gia hội thảo với Viện Y học Lao động Nga và được thông báo lại cuộc họp và làm việc của một số thành viên trong đoàn với Bộ Công thương, Bộ Phát triển Kinh tế, Bộ Y tế Liên bang Nga, tôi nhận thấy vấn đề khai thác, sử dụng có kiểm soát amiang trắng rất được quan tâm ở Nga.
Giáo sư Rubtsova Nina Borisovna-trưởng phòng Nghiên cứu Khoa học, Viện Y học Lao động Nga cho biết: Bên cạnh amiang màu đã được khẳng định trên toàn thế giới là tác nhân gây ung thư, amiang trắng đã được viện nghiên cứu rất nhiều trong 28 năm gần đây. Liên kết chặt chẽ với cơ quan, tổ chức nghiên cứu chuyên sâu về ung thư, những nghiên cứu của Viện Y học Lao động Nga chưa tìm thấy mối liên kết nào giữa amiang trắng và ung thư. Quan điểm về sự tồn tại của mối liên hệ này đến từ các nước phương Tây. Viện Y học Lao động Nga sẽ có quan điểm riêng dựa trên nghiên cứu của mình.
Giáo sư Evgeniy Vilevich. Giáo sư Kovalevskiy Evgeniy Vilevich- Chuyên gia nghiên cứu khoa học cao cấp của Viện Y học Lao động Liên bang Nga cho biết thêm: Các văn bản nghiên cứu về amiang của nước ngoài có thể được chia làm hai nhóm. Nhóm liên quan đến chính trị nhận định: Amiang là một tác nhân gây nguy hiểm, một khi hít phải dù chỉ một sợi cũng chắc chắn dẫn tới cái chết. Nhóm nghiên cứu thực sự của các viện y học cho kết quả giống với nghiên cứu của các viện y học tại Nga, xác nhận các nước có bệnh liên quan đến amiang là do sử dụng amiang màu và các nước sử dụng amiang trắng có kiểm soát sẽ không có trường hợp nào bị ung thư.
Bà Koschenko Hatalia Alecxeevna- Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học , Phát triển Công nghệ và Quản lý rủi ro Ysinh đối với sức khỏe, thay mặt Bộ Y tế Nga cho biết: Vấn đề mấu chốt cho tranh cãi về amiang nằm ở việc amiang là tên thương mại chung cho hai nhóm sợi khoáng hoàn toàn khác nhau. Nhóm amiang amphibole khó đào thải khỏi cơ thể và nhóm serpentine có thể bị cơ thể đào thải rất nhanh. Vì vậy, chúng ta cần sử dụng phương pháp phân loại rõ ràng khi nghiên cứu ảnh hưởng của amiang. Nga hiện cho phép sử dụng amiang trắng sau khi Bộ Y tế Nga cho biết không có nguy cơ nào dẫn tới bệnh ảnh hưởng tới sức khỏe con người nếu sử dụng có kiểm soát.
Ông Lê Hồng Tịnh- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội khóa XIV, trưởng đoàn công tác chia sẻ: Vấn đề bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe cộng đồng trong phát triển kinh tế tại Việt Nam luôn được đặt lên hàng đầu. Những hội thảo, tranh luận về amiang đều rất đáng tham khảo. Ông yêu cầu các thành viên trong đoàn công tác, trên cương vị của mình phản ánh trung thực những điều tai nghe, mắt thấy trong quá trình khảo sát, nghiên cứu kinh nghiệm về khai thác và sử dụng amiang trắng tại Nga, nơi Việt Nam đang nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất, góp phần giúp các cơ quan hoạch định chính sách và cộng đồng hiểu rõ hơn về amiang trắng, để có những quyết sách đúng trong việc ứng xử với amiang trắng thế nào cho phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội Việt Nam.
Giáo sư Kovalepskiy Evgeniy Vilevich- Chuyên gia nghiên cứu khoa học cao cấp, Viện y học Liên bang Nga cho rằng: Nhóm nghiên cứu thực sự của các viện y học cho kết quả giống với nghiên cứu của các viện y học tại Nga, xác nhận các nước có bệnh liên quan đến amiang là do sử dụng amiang màu và các nước sử dụng amiang trắng có kiểm soát sẽ không có trường hợp nào bị ung thư.
Giáo sư Rubtsova Nina Borisovna-trưởng phòng Nghiên cứu Khoa học, Viện Y học Lao động Nga cho biết: Bên cạnh amiang màu đã được khẳng định trên toàn thế giới là tác nhân gây ung thư, amiang trắng đã được viện nghiên cứu rất nhiều trong 28 năm gần đây. Liên kết chặt chẽ với cơ quan, tổ chức nghiên cứu chuyên sâu về ung thư, những nghiên cứu của Viện Y học Lao động Nga chưa tìm thấy mối liên kết nào giữa amiang trắng và căn bệnh ung thư. Quan điểm về sự tồn tại của mối liên hệ này đến từ các nước phương Tây. Viện Y học Lao động Nga sẽ có quan điểm riêng dựa trên nghiên cứu của mình.
