Khi kết thúc đối thoại chiến lược và kinh tế Mỹ-Trung, hai bên cam kết giảm căng thẳng ở biển Đông trước chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, báo Hong Kong South China Morning Post ngày 26/6 đưa tin.
Kết thúc đối thoại chiến lược và kinh tế thường niên lần 7 tại Washington, Mỹ và Trung Quốc đều cố gắng làm dịu căng thẳng trước chuyến thăm của ông Tập Cận Bình. “Cả hai bên đều đạt được tiến triển với việc giảm căng thẳng trên biển Đông khi cả hai nước cùng mong muốn tránh đụng độ quân sự tại khu vực”, chuyên gia Wang Fan ở Đại học Ngoại giao Bắc Kinh nhận xét. Hai nước cam kết cùng bảo vệ đại dương và tăng cường chống buôn người, chống phổ biến vũ khí hạt nhân.
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc Dương Vũ Quân cho biết, quân đội nước này muốn tăng cường trao đổi với quân đội Mỹ tại châu Á-Thái Bình Dương. “Bắc Kinh và Washington đang làm việc cùng nhau trong khi vẫn có những bất hòa. Cần có thời gian để hai người khổng lồ hiểu nhau”, ông Dương nói.
Tổng thống Mỹ Barack Obama bày tỏ lo ngại về các vụ tin tặc tấn công hệ thống máy tính chính phủ Mỹ liên quan Trung Quốc, cũng như những căng thẳng tranh chấp biển ở châu Á. “Tổng thống Obama đã thúc giục Trung Quốc thực hiện những bước đi cụ thể để làm giảm căng thẳng”, Nhà Trắng cho biết.
Liên tục tập trận
Trả lời báo Mỹ Wall Street Journal, Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản Katsutoshi Kawano nói rằng, Nhật Bản rất lo ngại trước việc Trung Quốc gần đây đẩy mạnh xây dựng đảo nhân tạo trên biển Đông. “Về Trung Quốc, như chúng tôi đang thấy trong vấn đề biển Đông, họ không ngừng mở rộng hiện diện của hải quân và chi tiêu quốc phòng vẫn tiếp tục tăng. Chúng tôi rất quan ngại về các hành động của Trung Quốc”, ông Kawano nhấn mạnh.
Đô đốc Kawano cho biết, Nhật Bản sẽ xem xét việc tuần tra ở biển Đông tùy theo tình hình khu vực. Phát biểu của ông Kawano cho thấy ý định ngày càng tăng trong chính giới Nhật Bản nhằm điều động quân đội ra ngoài biên giới trong trường hợp cần thiết. Nhật Bản và Mỹ đang tiến hành các cuộc tập trận riêng rẽ với Philippines tại biển Đông, bất chấp sự phản đối của Trung Quốc. Các cuộc tập trận diễn ra chỉ một tháng sau khi Nhật Bản cùng Philippines tập trận chung lần đầu tiên vào tháng 5 theo thỏa ước an ninh ký hồi tháng 1.
Trong tuần này, hải quân Nhật tập trận chung với hải quân Philippines quanh đảo Palawan. Cuộc tập trận có sự góp mặt của máy bay do thám P-3C của Nhật Bản, mà theo ông Kawano là có “khả năng vượt trội trong việc phát hiện tàu ngầm và các vật thể khác dưới nước”. Theo Business Insider, sự can dự tích cực của Nhật Bản vào vấn đề biển Đông là hệ quả những nỗ lực của Mỹ nhằm thiết lập một liên minh rộng rãi hơn trong khu vực, như một phần trong chiến lược xoay trục sang châu Á.
Học giả Robert Manning phát biểu trên tờ Washington Times: “Tôi cho rằng, nếu quan sát kỹ những gì Mỹ đang làm trong khuôn khổ phương châm hợp tác quốc phòng với Nhật Bản và các đối tác khác, sẽ thấy rằng họ đang thúc đẩy một liên minh và các đối tác an ninh bao gồm Ấn Độ, Philippines, Indonesia…”.
Úc cũng cam kết tiếp tục tuần tra quân sự thường xuyên tại biển Đông và Ấn Độ Dương, bất chấp sự phản đối của Trung Quốc. “Chúng tôi đã làm việc này hàng thập kỷ qua và vẫn đang thực hiện… Chúng tôi sẽ tiếp tục tiến hành trong tương lai”, Bộ trưởng Quốc phòng Úc Kevin Andrews nói với Wall Street Journal.
