Khi khởi phát, người bệnh có thể có biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, một số trường hợp, nhất là trẻ em có thể không có triệu chứng báo động... sau đó cơ thể người bệnh sẽ xuất hiện những “nốt rạ”.
Đây là những nốt tròn nhỏ xuất hiện nhanh trong vòng 12-24 giờ, các nốt này sẽ tiến triển thành những mụn nước, bóng nước. Nốt rạ có thể mọc khắp toàn thân hay mọc rải rác trên cơ thể, số lượng trung bình khoảng 100- 500 nốt.
Trong trường hợp bình thường, những mụn nước này khô đi, trở thành vảy và tự khỏi hoàn toàn trong 4-5 ngày. Ở trẻ em, trái rạ thường kéo dài khoảng 5-10 ngày, dẫn đến việc phải nghỉ học hoặc nghỉ đến nơi giữ trẻ.
Bệnh có nhiều biến chứng
Thông thường, trái rạ là bệnh lành tính, nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng rất nguy hiểm như: viêm màng não, xuất huyết, nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng nốt rạ, viêm mô tế bào, viêm gan... Một số trường hợp có thể gây tử vong nếu người bệnh không được điều trị kịp thời.
Người mẹ mắc bệnh thủy đậu khi đang mang thai có thể sinh con bị dị tật bẩm sinh sau này.
Một biến chứng muộn thường gặp của trái rạ là bệnh Zona hay còn gọi là bệnh giời leo. Đây là một dạng tái phát muộn sau nhiều năm của bệnh trái rạ.
Bệnh Zona cũng có những biến chứng nguy hiểm như: đau thần kinh, loét giác mạc, mù mắt...
Nguy cơ lây nhiễm cao
Bệnh trái rạ có thể lây lan qua đường hô hấp do hít phải những giọt nước nhỏ trong không khí từ miệng hay mũi của một người bị nhiễm trái rạ (khi một người bị nhiễm trái rạ hắt hơi nhảy mũi hoặc ho), hoặc lây lan qua sự tiếp xúc trực tiếp với mụn nước của người bệnh.
Bệnh cũng có thể lây lan qua sự tiếp xúc trực tiếp với quần áo hoặc vải trải giường… bị ô nhiễm bởi chất dịch tiết từ bóng nước hoặc từ miệng hay mũi của người bệnh. Ngoài ra, trái rạ có thể lây từ mẹ sang con qua nhau thai.
Khoảng 90% những người chưa từng bị trái rạ trong gia đình thì sẽ bị lây bệnh nếu có tiếp xúc trực tiếp với một người thân nhiễm bệnh.
Bệnh có thể lây từ 1-2 ngày trước khi nổi mụn nước cho đến khi tất cả vết phồng đã đóng vảy. Để tránh lây lan cho những người xung quanh, người bệnh trái rạ cần nghỉ học hoặc nghỉ làm việc khoảng 1 tuần kể từ khi thấy xuất hiện các dấu hiệu của bệnh.
Do đặc điểm dễ lây lan như vậy nên trường học, nhà trẻ, doanh trại quân đội, các cơ quan, đơn vị làm việc tập thể… là những nơi thuận lợi dễ làm bùng phát dịch trái rạ.
Nên chủ động phòng ngừa
Bệnh trái rạ có thể hoàn toàn phòng tránh được bằng cách tiêm ngừa vắc xin. Trước đây, khi chưa có vắc xin, phần lớn người trưởng thành bị bệnh này.
Việc chủng ngừa cho thấy rất có hiệu quả trong việc phòng chống bệnh trái rạ và tránh được biến chứng của bệnh trái rạ là bệnh Zona sau này. Điều này không chỉ ngăn chặn bệnh lây lan nhanh chóng trong cộng đồng mà giúp trẻ không phải nghỉ học khi nhiễm bệnh và để lại sẹo cho trẻ.
Theo khuyến cáo của Ủy ban An toàn Tư vấn Tiêm chủng của Mỹ, đối với trẻ từ 12 tháng tuổi tới 12 tuổi, tiêm 1 liều và nên tiêm thêm liều thứ 2 cách liều thứ nhất tốt nhất là 6 tuần trở đi hoặc trong khoảng 4-6 tuổi để gia tăng hiệu quả bệnh và giảm việc mắc bệnh thủy đậu trở lại, mặc dù trước đó đã tiêm ngừa.
Đối với trẻ trên 13 tuổi, thanh niên và người lớn, tiêm 2 liều cách nhau tốt nhất là sau 6 tuần.
Hiện tại, bệnh thủy đậu có xu hướng gia tăng và có thể gây thành dịch. Các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đi chủng ngừa ngay trước khi con bạn bị lây nhiễm trong trường học.
Vì sức khoẻ của trẻ, gia đình và cả cộng đồng, các bậc phụ huynh nên sớm đưa trẻ đến bệnh viện sản nhi, trung tâm y tế dự phòng quận huyện để sớm được tư vấn chủng ngừa thuỷ đậu.
BS. Đinh Văn Thới
Viện Pasteur TPHCM
