Bất cập chính sách thuế
Liên quan đến những bất cập trong điều hành thuế nhập khẩu giá xăng dầu đang gây chú ý dư luận những ngày qua, nguồn tin của PV Tiền Phong cho biết, ngày 14/3, Bộ Công Thương có văn bản (số 2146) gửi Bộ Tài chính, Cục Quản lý giá “thúc” điều chỉnh chính sách thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm xăng dầu.
Văn bản do Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Võ Văn Quyền ký nêu rõ: Hiện mức thuế suất nhập khẩu ưu đãi đặc biệt đối với các nước có hiệp định thương mại tự do (FTA) với Việt Nam đã được thực hiện theo lộ trình cam kết dẫn đến chênh lệch thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt đối với các sản phẩm xăng dầu nhập từ các nước khác nhau.
Theo ông Quyền, trước văn bản này, ngày 23/2/2016, Bộ Công Thương có công văn số 1507 gửi Bộ Tài chính đề nghị điều chỉnh chính sách thuế nhập khẩu đối với xăng dầu, hướng dẫn phương pháp tính giá cơ sở để làm căn cứ điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước.
Theo đó, cần sớm có giải pháp tài chính tổng thể xử lý hài hòa vệc giảm thuế nhập khẩu theo lộ trình đã ký trong các FTA trên cơ sở đảm bảo lợi ích của nhà nước, các doanh nghiệp kinh doanh, doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp xăng dầu và các đối tượng tiêu dùng khác.
 |
Người tiêu dùng chịu thiệt trong khi ngân sách được tăng thu và doanh nghiệp được hưởng lợi từ chênh lệch thuế nhập khẩu xăng dầu theo các cam kết hội nhập khác nhau.
Trao đổi với PV Tiền Phong, đại diện một doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối cho rằng, trong năm 2015, với cách tính thuế nhập khẩu cao hơn 100% (Bộ Tài chính áp mức thuế nhập khẩu 10% với diesel và dầu madút) trong khi cam kết thuế nhập khẩu từ ASEAN năm 2015, xăng dầu chỉ áp thuế 5%, đã giúp nhiều doanh nghiệp xăng dầu được hưởng lợi lớn từ cách tính thuế. Còn nếu so với các cam kết thuế còn 0% khi nhập xăng dầu từ ASEAN áp dụng từ đầu năm 2016 đến nay, ngân sách tiếp tục thu được mức thuế cao hơn.
Theo mức tính giá dầu diesel 0,05S nhập từ Singapore được liên Bộ Tài chính-Công Thương áp dụng để tính giá cơ sở vào thời điểm điều chỉnh giá ngày 18/2/2016 (là 43,2 USD/thùng, tức khoảng 6.058 đồng/lít); với lượng nhập ước tính 400 triệu lít dầu/tháng, doanh nghiệp có thể “thu thêm” tổng cộng hơn 240 tỷ đồng/tháng từ chênh lệch thuế.
Cũng theo các chuyên gia, nếu tính theo giá của năm 2016, với mức giá vừa công bố tại kỳ điều hành 4/3 vừa qua (là 42,31 USD/thùng), mức thu thuế nhập khẩu trong giá xăng mà người tiêu dùng phải trả vào khoảng 1.261 đồng/lít. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp nhập xăng từ Hàn Quốc, theo cam kết, người tiêu dùng sẽ chỉ phải chịu thuế 630,77 đồng/lít và mức giá bán với mặt hàng xăng sẽ thấp hơn so với mức giá bán hiện tại.
Doanh nghiệp xăng dầu hưởng lợi lớn
Từ các số liệu trên có thể thấy, trong phần lợi nhuận thu được năm 2015, các doanh nghiệp xăng dầu đầu mối đã được hưởng lợi khá nhiều từ chênh lệch thuế nhập khẩu hiện nay. Trong số này phải kể đến Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex). Báo cáo tài chính của tập đoàn này cho thấy, năm 2015 lợi nhuận sau thuế đạt 3.128 tỷ đồng, trong đó, lợi nhuận từ kinh doanh xăng dầu đạt gần 1.990 tỷ đồng.
Lý giải về phần lợi nhuận cao từ xăng dầu, đại diện Petrolimex cho rằng, lợi nhuận từ kinh doanh xăng dầu trong năm 2015 có sự tăng trưởng do các yếu tố: Giảm chi phí tài chính và sản lượng gia tăng, thay đổi phương thức tính giá mua hàng nhập khẩu phù hợp diễn biến thị trường (chênh lệch thuế nhập khẩu từ các thị trường khác nhau-PV).
Số liệu từ cơ quan hải quan cho biết, năm 2015, cả nước tiêu thụ 8,33 triệu tấn dầu diesel thì trong đó có tới 4,42 triệu tấn nhập từ ASEAN, chiếm 53% tổng sản lượng dầu tiêu thụ trên thị trường. Còn theo xác nhận của một quan chức Bộ Công Thương, xăng dầu nhập khẩu từ Hàn Quốc và ASEAN chiếm 30% tổng lượng nhập khẩu xăng dầu của Việt Nam trong năm 2015.
Theo nguồn tin riêng của PV Tiền Phong, năm 2015, Bộ Tài chính thu được khoảng 35 nghìn tỷ đồng từ nhập khẩu xăng dầu các loại. Lượng xăng dầu nhập khẩu đã được tính chung một mức thuế 20% từ các nước. Đến cuối năm, cơ quan Hải quan, Thuế tính toán lại và cho các doanh nghiệp hoàn khoảng 3.500 tỷ đồng tiền chênh lệch khi áp thuế nhập khẩu với lượng xăng dầu được doanh nghiệp nhập khẩu theo form D (xăng dầu nhập khẩu từ ASEAN và những nước có ưu đãi thuế đã ký với Việt Nam).
Tuy nhiên, đến nay cơ quan quản lý vẫn còn “nợ” nhiều doanh nghiệp chưa được hoàn hết số tiền chênh lệch này (như Petrolimex, PVOil...). Số tiền chưa được hoàn lên tới cả trăm tỷ đồng/đơn vị dù các đơn vị này từng có ý kiến được sớm hoàn thuế.
“Vì sao Bộ Công Thương nhiều lần kiến nghị xem lại mức thuế nhập khẩu xăng dầu áp ở mức chung 20% (như hiện nay là chưa phù hợp) nhưng Bộ Tài chính vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng? Có thể họ đang chịu sức ép lớn từ thu ngân sách. Nếu bây giờ hạ thuế nhập khẩu đồng nghĩa với việc thu ngân sách sẽ bị giảm. Cùng đó sẽ phải bù thêm phần thuế cho xăng dầu nhập khẩu từ Dung Quất như cam kết. Với tôi, giảm thuế nhập khẩu xăng dầu hiện nay xuống còn mức 7%-10% như đề xuất của Dung Quất là hợp lý”, một chuyên gia kinh tế phân tích.
Vị này cũng cho rằng, với số tiền hoàn thuế như trên, có thể thấy doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu được hưởng lợi từ chênh lệch nhập khẩu thuế lớn như thế nào.
Bộ Tài chính từng từ chối kiến nghị giảm thuế nhập khẩu xăng dầu
Tháng 10/2015, Bộ Tài chính đã có văn bản từ chối kiến nghị của Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam về lộ trình điều chỉnh giảm thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt đối với các mặt hàng xăng dầu. Cụ thể, theo công văn của Bộ Tài chính, bộ này không điều chỉnh mà sẽ giữ ổn định thuế nhập khẩu xăng dầu cho đến hết 31/12/2015 (tức giữ nguyên thuế với xăng là 20%; dầu diesel, dầu madút, nhiên liệu bay là 10%; dầu hỏa 13%).
Theo công bố của Bộ Tài chính, từ ngày 1/1/2016, thuế các loại dầu (gồm diesel, dầu hỏa, madút, nhiên liệu bay) nhập khẩu từ ASEAN vào Việt Nam sẽ về 0%. Bộ này khẳng định, tới thời điểm đó sẽ nghiên cứu để điều chỉnh thuế nhập khẩu phù hợp với nguyên tắc đúng quy định các văn bản pháp luật hiện hành, phù hợp diễn biến giá xăng dầu thế giới, đúng nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu.
Trước đó, giữa tháng 8/2015, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam có văn bản kiến nghị Bộ Công Thương và Bộ Tài chính cắt giảm thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng này nhập khẩu từ các thị trường khác ngoài ASEAN xuống còn một mức chung 5%, ngoại trừ với dầu madút là 0%. Và thời điểm thực hiện là từ 1/10 tới. Hiện mức thuế đối với dầu diesel là 10%, với dầu hỏa 13%, nhiên liệu bay 10% và dầu madút 10%.
Truy lợi nhuận 22 đầu mối nhập khẩu xăng dầu
Trước việc các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối thu được lợi nhuận lớn từ kinh doanh xăng dầu, trong đó có phần từ chênh lệch thuế nhập khẩu, Tổng cục Thuế mới đây đã có văn bản gửi các cục thuế địa phương đề nghị kiểm tra chặt chẽ chi phí, thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu xuất phát từ phát sinh các khoản chênh lệch về thuế nhập khẩu hình thành tại 22 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu.
Trong văn bản này, lý do khiến Tổng cục Thuế đưa Petrolimex, Tổng Cty Thương mại xuất nhập khẩu Thanh Lễ, Tổng công ty Xăng dầu Quân đội (Mipec), Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PV Oil), Cty TNHH MTV Dầu khí TP.HCM (SaigonPetro) cùng các đơn vị khác vào diện kiểm tra là do có chênh lệch thuế xuất nhập khẩu với mặt hàng ở các biểu thuế khác nhau hiện đang áp dụng.
Siết kiểm tra xăng dầu nhập khẩu
Tổng cục Hải quan vừa có công văn yêu cầu Cục Hải quan các tỉnh, thành phố về việc tiếp tục tăng cường kiểm soát tình hình hưởng ưu đãi theo C/O theo các Hiệp định FTA, trong đó có bổ sung mặt hàng xăng dầu form VK (theo Hiệp định thương mại tự do Việt Nam- Hàn Quốc đã ký kết) vào đối tượng kiểm tra. Tổng cục Hải quan cũng yêu cầu các đơn vị bổ sung vào nội dung báo cáo số liệu hằng tháng các hoạt động nhập khẩu xăng dầu theo form VK được hưởng thuế suất ưu đãi đặc biệt theo Thông tư 201/2015/TT-BTC ngày 16/12/2015 của Bộ Tài chính ban hành Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt của Việt Nam thực hiện Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- Hàn Quốc giai đoạn 2015- 2018.
Nguyễn Hạnh
Tranh công, đổ tội
PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng, lâu nay chúng ta sử dụng mức thuế nhập khẩu ưu đãi (MFN) làm thuế tính giá cơ sở, áp dụng chung cho tất cả xăng dầu nhập khẩu. Vì vậy, phần thuế trong giá xăng dầu bị đẩy lên, kéo theo giá bán lẻ tăng hơn so với thực tế và gây thiệt hại cho người tiêu dùng.
Theo ông Long, cả Bộ Công Thương và Tài chính đều sai, nhưng sai nặng nhất là Bộ Công Thương, vì Bộ Tài chính chỉ quản lý về giá nói chung.
Theo Nghị định số 83/2014 về kinh doanh xăng dầu: “Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính điều hành giá xăng dầu. Khi có ý kiến khác nhau, Bộ Công Thương quyết định và chịu trách nhiệm. Công thì tranh công, tội lại đổ cho nhau. Cuối cùng, để tình trạng đó kéo dài, gây thiệt hại cho người tiêu dùng”, ông Long nói.
Do đó, theo ông Long, ngoài việc thay đổi mức thuế tính giá cơ sở, phần tiền chênh lệch doanh nghiệp thu được từ chênh lệch cách tính thuế, nhà nước có thể thu hồi đưa về Quỹ bình ổn xăng dầu để quản lý, sử dụng.
Lê Hữu Việt
