Con số trên chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng số hơn 21.000 ca bệnh trên toàn thế giới, nhưng vẫn khiến không ít người lo ngại rằng virus đậu mùa khỉ (hiện đang lây lan chủ yếu ở nam giới, đặc biệt là nam có quan hệ đồng giới) có thể ảnh hưởng đến các nhóm đối tượng dễ tổn thương khác như phụ nữ và trẻ em. Sự lây lan nhanh chóng của đậu mùa khỉ đã buộc WHO phải tuyên bố đợt bùng phát năm nay là “tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu”.
Bác sĩ Jay Varma, giáo sư khoa học sức khỏe dân số tại Trường Y Weill Cornell Medicine (Mỹ), nói: “Có khả năng chúng ta sẽ thấy ngày càng nhiều ca bệnh ở các nhóm đối tượng khác ngoài nam giới trưởng thành. Không có cộng đồng nào là khép kín. Tất cả đều có cầu nối với các cộng đồng khác”. Bất kỳ ai cũng có thể nhiễm virus. Một khi có ai đó trong gia đình mắc đậu mùa khỉ, những người còn lại có thể dễ dàng lây nhiễm nếu dùng chung quần áo hoặc khăn tắm, chạm vào vết loét hoặc tiếp xúc da kề da như ôm.
Đặc biệt dễ bị tổn thương
Trẻ em được coi là nhóm đặc biệt dễ bị tổn thương. Trung bình trẻ em nhiễm hàng chục loại virus mỗi năm, bao gồm các bệnh phát ban truyền nhiễm như tay chân miệng. Việc này khiến nhiều người lo ngại rằng nếu bệnh đậu mùa khỉ nếu bắt đầu lây lan ở trẻ em thì khó có thể ngăn chặn được. “Không thể tránh khỏi việc một số trẻ em bị nhiễm bệnh nhưng chưa biết và tiếp tục đi học. Những gì chúng tôi chưa biết là khả năng những đứa trẻ sẽ lây bệnh cho bạn bè như thế nào, và nếu sự lây truyền xảy ra, liệu nó sẽ chỉ giới hạn trong một vài trường hợp hay gây ra một đợt bùng phát lớn”, bác sĩ Varma nói.
Các quan chức từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ cuối tháng 7 cho biết nước này đã ghi nhận 2 trẻ em mắc đậu mùa khỉ. Bác sĩ John Brooks (chuyên gia của CDC Mỹ về đậu mùa khỉ) cho biết một phụ nữ mang thai vừa sinh con ở nước này cũng đã được xác nhận mắc bệnh.
Điều đáng mừng là đến nay chưa có trường hợp tử vong nào vì đậu mùa khỉ ở Mỹ. Và việc tập trung ngăn chặn con đường lây truyền chính của virus và điều trị cho các nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất (hiện là nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới) có thể giúp hạn chế sự lây lan thêm trong cộng đồng.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ nhân sinh Mỹ Xavier Becerra hôm 28/7 nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sẵn sàng cho một đợt bùng phát rộng hơn, bao gồm cả việc đảm bảo nguồn cung vắc xin. “Mọi người Mỹ nên chú ý đến bệnh đậu mùa ở khỉ. Bệnh đậu mùa khỉ không giống COVID-19, nhưng nó cũng dễ lây lan. Nó gây đau đớn. Và nó có thể nguy hiểm”, ông nói trong một cuộc họp với giới truyền thông.
 |
Trên thế giới, hơn 80 trẻ em đã mắc đậu mùa khỉ Ảnh: Healthsite |
Trước đây, ở khu vực phía Tây và Trung Phi (nơi đậu mùa khỉ được coi là bệnh đặc hữu), việc xuất hiện các ca bệnh nhi không phải là hiếm gặp. Và trong những trường hợp đó, có không ít trẻ em trở nặng, theo WHO.
Trong một đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ năm 2003 ở Mỹ, bắt nguồn từ các loài gặm nhấm nhập khẩu từ Ghana, bệnh nhi có nhiều khả năng phải nằm phòng chăm sóc đặc biệt hơn so với người lớn, theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Bệnh truyền nhiễm lâm sàng. Nghiên cứu cho thấy, gần 1/3 trong số 37 ca bệnh là trẻ em dưới 18 tuổi.
Nhưng trong một đợt bùng phát lớn khác ở Nigeria vào năm 2017, chỉ một số ít trường hợp được phát hiện ở trẻ em. Và theo một đánh giá có hệ thống từ các đợt bùng phát từ năm 1970 đến năm 2019, độ tuổi trung bình của bệnh nhân đậu mùa khỉ đã tăng từ 4 lên 21.
Tây Ban Nha hôm 29/7 báo cáo trường hợp tử vong do bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên ở châu Âu. Bộ Y tế Tây Ban Nha cho biết có 4.298 trường hợp được xác nhận mắc đậu mùa khỉ tại nước này, trong đó có 64 phụ nữ, Guardian đưa tin.
Đợt bùng phát năm 2022 có vẻ hơi khác so với trước đây, khi virus chủ yếu lây lan khi chạm vào các nốt mủ hoặc dịch tiết trong quá trình tiếp xúc gần gũi như quan hệ tình dục. Các triệu chứng cũng khác biệt so với các tài liệu y khoa, với nhiều trường hợp xuất hiện vết loét trông giống như bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục thông thường, theo một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí y học New England. Sự thay đổi của virus khiến việc nhận biết các ca bệnh trở nên khó khăn hơn, cùng với đó là những tác động tiềm ẩn đối với trẻ em.
Bác sĩ Rosamund Lewis, trưởng nhóm kỹ thuật của WHO về bệnh đậu mùa khỉ, cho biết, đến nay hầu hết trẻ em mắc bệnh đậu mùa khỉ trên thế giới đều do ở chung nhà với những người bị nhiễm bệnh khác, như cha mẹ hoặc người giám hộ. Nhưng một số ít dường như không có liên kết dịch tễ học, cho thấy có sự lây nhiễm từ nơi khác trong cộng đồng. Ở độ tuổi nào, “thông điệp cũng vẫn không thay đổi: Bất cứ ai ở cùng nhà hoặc tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm đậu mùa khỉ đều có thể có nguy cơ mắc bệnh”, bác sĩ Lewis nói.
Nguy cơ đối với thai nhi
Một mối quan ngại khác là bệnh đậu mùa khỉ có thể lây truyền qua nhau thai trong thời kỳ mang thai, và có thể gây ra các biến chứng cho em bé, bao gồm cả thai chết lưu.
Các loại thuốc và vắc xin như vắc xin đậu mùa Jynneos của Bavarian Nordic và thuốc kháng virus đậu mùa Tpoxx của Siga Technologies có thể được sử dụng cho trẻ em khi cần thiết, như khi các em có nguy cơ bị phơi nhiễm cao. Hồi tháng 6, CDC Mỹ cho biết cơ quan này đang nghiên cứu cách tốt nhất để sử dụng Jynneos ở những trẻ em phơi nhiễm virus. Các quan chức y tế cũng đang tìm hiểu cách sử dụng thuốc Tpoxx ở bệnh nhi.
Tuy nhiên, nguồn cung vắc xin Jynneos ở Mỹ và các quốc gia khác hiện rất hạn chế, và các bác sĩ đã gặp khó khăn khi kê đơn Tpoxx cho bệnh nhân vì thuốc chỉ được chấp thuận để điều trị bệnh đậu mùa. Do đó, cơ quan y tế cần xây dựng kịch bản và kế hoạch đối phó đề phòng trường hợp số trẻ em mắc đậu mùa khỉ tăng nhanh chóng, các chuyên gia nói. “Điều quan trọng là các cơ quan y tế công cộng phải xây dựng hướng dẫn ngay từ bây giờ để xử lý các trường hợp trẻ em mắc bệnh, bao gồm cả truy vết và xét nghiệm”, bác sĩ Varma nhận định.
