Sau khi đại diện 8 nhà nhập khẩu ô tô chính hãng tại Việt Nam có văn bản kiến nghị gửi lên Chính phủ xin lùi áp thuế TTĐB vì cho rằng chính sách thuế thay đổi liên tục sẽ gây nên tiếng xấu cho môi trường kinh doanh của Việt Nam, mới đây nhất Hiệp hội Bia - Rượu - NGK Việt Nam (VBA) và các tổ chức doanh nghiệp nước ngoài cũng lên tiếng xin hoãn thời gian áp dụng để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành và của cả nền kinh tế.
Chưa đảm bảo sự thống nhất giữa các văn bản thuế
Theo VBA, Nghị định 108 quy định cách tính thuế TTĐB đối với hàng hóa nhập khẩu theo giá bán ra thay vì theo giá nhập khẩu như trước đây là chưa đảm bảo sự thống nhất với các văn bản thuế của Luật thuế TTĐB hiện hành.
Khi đưa ra thay đổi như vậy, NĐ 108 đã gây ra mâu thuẫn với các Luật thuế TTĐB hiện đang có hiệu lực (Luật 27 và 70), không có sự thống nhất về văn bản quy phạm pháp luật vốn được quy định tại Luật số 17/2008/QH12 và Luật số 80/2015/QH13. Đặc biệt, khi Nghị định ra đời cũng là lúc Quốc hội đang bàn bạc về Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế, trong đó có vấn đề thuế tiêu thụ đặc biệt và cách thuế TTĐB trong bản dự thảo này cũng khác so với hướng dẫn của Nghị định.
Trong một văn bản kiến nghị gửi đến Chính phủ, Hiệp hội các nhà sản xuất rượu mạnh Châu Âu (spiritsEUROPE) và Ủy ban các nhà sản xuất rượu vang châu Âu (CEEV) cũng chỉ ra rằng Nghị định này mâu thuẫn với Luật Thuế TTĐB 2008 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế TTĐB 2014.
Hàng lậu thêm cơ hội tung hoành
Kinh nghiệm tại các nước cũng cho thấy việc tăng thuế TTĐB có thể có tác dụng làm tăng nguồn thu ngân sách ngắn hạn nhưng về dài hạn, nó sẽ khiến người tiêu dùng phải mua hàng chính hãng với giá cao, vô hình chung kích thích các hoạt động buôn rượu lậu, hàng giả, hàng nhái, hàng trốn thuế.
VBA, spiritsEUROPE và CEEV cũng nhấn mạnh rằng cách tính thuế mới này sẽ khiến cho thuế TTĐB mà doanh nghiệp phải đóng tăng khoảng từ 60%-150%. Điều này cộng với kế hoạch tăng thuế TTĐB 15% như trong Luật 70 dẫn đến giá thành sản phẩm có thể tăng rất cao ngay khi Nghị định có hiệu lực vào ngày 1/1/2016 tới.
Ngoài ra, việc áp dụng cách tính thuế mới cũng gây ra bất hợp lý và khó khăn trong hoạt động xác định và quyết toán thuế TTĐB của doanh nghiệp nhập khẩu. Trên thực tế, doanh nghiệp nhập khẩu không thể và cũng không được phép (theo Luật Cạnh tranh) kiểm soát giá bán ra của cơ sở thương mại độc lập.
Thời gian áp dụng quá gấp gáp
Điều đáng chú ý nhất là việc áp dụng mức giá tính thuế TTĐB bắt đầu từ ngày 1/1/2016, tức chỉ sau 2 tháng ban hành Nghị định là quá sớm, sẽ gây ảnh hưởng lớn đối với kế hoạch và hoạt động tài chính, kinh doanh của doanh nghiệp. Khi xây dựng các kế hoạch sản xuất kinh doanh ngắn hạn và dài hạn, các doanh nghiệp phải dựa vào các quy định hiện hành. Vì vậy, những thay đổi gấp gáp như vậy sẽ gây khó khăn lớn cho hoạt động của doanh nghiệp, xáo trộn chính sách cho người lao động và ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường và người tiêu dùng.
Với những điểm nêu trên, cộng với việc Luật sửa đổi, bổ sung một số điều các Luật về thuế, vốn là cơ sở của Nghị định 108 chưa được Quốc hội khóa XIII thông qua, VBA, spiritsEUROPE và CEEV đồng loạt đề nghị lùi việc điều chỉnh thời gian có hiệu lực, sớm nhất là ngày 1/1/2017 để các doanh nghiệp có 1 năm để chuẩn bị. Các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng đây được xem là khoảng thời gian hết sức cần thiết để giúp các doanh nghiệp có thể thích nghi đối với sự thay đổi chính sách vĩ mô, và có thời gian làm việc với các đối tác, hệ thống phân phối để thích ứng với thay đổi.
