Nhiều lãnh đạo Ukraine đã bất ngờ trước quyết định dỡ bỏ lệnh truy nã của Interpol. Bởi hơn nửa năm trước (12/1/2015), Interpol từng đưa ông Viktor Yanukovych vào "danh sách đỏ" với cáo buộc tham ô, biển thủ công quỹ. Đầu năm 2015, Văn phòng Tổng Công tố Ukraine cũng tiến hành các thủ tục khởi tố hình sự vắng mặt đối với ông Viktor Yanukovych và yêu cầu Nga dẫn độ cựu Tổng thống với cáo buộc thành lập tổ chức tội phạm.
Từ những cáo buộc của Ukraine
Luật sư bào chữa cho ông Viktor Yanukovych tại hãng luật Joseph Hage Aaronson cho biết, quyết định dỡ bỏ lệnh truy nã đối với cựu Tổng thống Ukraine được đưa ra dựa trên thực tế "những cáo buộc của chính quyền Kiev nhằm vào ông Viktor Yanukovych chỉ là một phần trong những mưu đồ chính trị để lật đổ ông".
Theo người phát ngôn Interpol, quyết định dỡ bỏ lệnh truy nã đồng nghĩa với việc các quốc gia thành viên của Interpol sẽ không thể truy cập vào dữ liệu liên quan đến người đã từng nằm trong "danh sách đỏ" và tên của người này cũng sẽ bị bỏ ra ngoài lệnh truy nã của Interpol. Và nếu Ukraine muốn Interpol nối lại lệnh truy nã kể trên, chính quyền Kiev phải cung cấp thêm các bằng chứng thuyết phục.
Nhưng theo nhận định của ông Kyrylo Kulikov, cựu Giám đốc chi nhánh Interpol tại Ukraine, chính quyền Kiev khó thuyết phục được Interpol đưa tên của cựu Tổng thống Viktor Yanukovych trở lại danh sách truy nã. Bởi ông Viktor Yanukovych là người giàu có và có thể thuê luật sư giỏi nghiên cứu những tài liệu mà Kiev đệ trình lên Interpol để tìm ra những lỗ hổng của số tài liệu này. Do đó, mọi chuyện sẽ phụ thuộc vào mức độ chuyên nghiệp của quan chức Ukraine.
Ngày 26/2, Trưởng công tố Ukraine Oleh Makhnytsky thông báo, Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych đã bị đưa vào danh sách truy nã quốc tế. Ông Viktor Yanukovych bị truy nã về "tội giết người hàng loạt" - liên quan đến các vụ xả súng sát hại nhiều người biểu tình trong cuộc khủng hoảng ở Ukraine.
Trước đó (24/2), Bộ trưởng Nội vụ Arsen Avakov tuyên bố, khởi tố ông Viktor Yanukovych vì tội giết người hàng loạt. Khi viết trên Facebook cá nhân, Bộ trưởng Nội vụ Arsen Avakov đề cập tới số tiền chính quyền Kiev tịch thu của ông Viktor Yanukovych - nhiều hơn tổng ngân sách hằng năm của Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ và lực lượng an ninh.
Ngày 27/2, Thủ tướng Ukraine Arseniy Yatsenyuk cho biết, 37 tỉ USD tiền vay mà Kiev nhận từ nước ngoài đã biến mất trong thời gian ông Viktor Yanukovych tại nhiệm. Ông Arseniy Yatsenyuk còn nhấn mạnh, ngoài 37 tỉ USD bị bốc hơi bí ẩn, còn có tới 70 tỉ USD đã chảy ra nước ngoài trong 3 năm nắm quyền của ông Viktor Yanukovych.
Theo tố cáo của chính quyền Kiev, từ tháng 10/2010 đến tháng 7/2013, ông Viktor Yanukovych đã lạm dụng chức vụ để thu lợi bất chính cho Công ty ESU. Theo giới truyền thông, Ukraine đã điều tra nguồn gốc của khối tài sản đắt giá và lối sống xa xỉ của ông Viktor Yanukovych.
Tạp chí Foreign Policy (Mỹ) từng dẫn nguồn tin từ Ukraine khẳng định, với những bằng chứng được tìm thấy có thể nói rằng, gia đình ông Viktor Yanukovych đã tham nhũng một khoản tiền lớn. Đồng thời cũng chứng tỏ mối quan hệ giữa ông Viktor Yanukovych với giới doanh nghiệp và tỉ phú Ukraine đã được thiết lập từ lâu.
Tuy chỉ là nha sĩ tập sự, nhưng con trai cả của ông Viktor Yanukovych là Olexandr Yanukovych đã nhanh chóng trở thành một trong những người giàu nhất Ukraine nhờ vào thế lực của bố. Ông Sergey Kurchenko, người có biệt danh "vua khí đốt" tại Ukraine, nhưng lại kiểm soát phần lớn báo in tại quốc gia này, được coi là người giữ tiền bạc cho ông Viktor Yanukovych và gia đình Tổng thống bị phế truất.
Trong khi đó, ông Henadiy Boholyubov và ông Ihor Kolomoyskyy là 2 tỉ phú sở hữu Tập đoàn Privat, trong đó gồm các ngân hàng lớn nhất tại Ukraine và có cổ phần trong các ngành công nghiệp như truyền thông và năng lượng.
Phản ứng của Nga và phương Tây
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko lại đề nghị ông Viktor Yanukovych về nước để chứng minh "mình vô tội"; đồng thời yêu cầu Tòa án Hiến pháp thừa nhận cuộc đảo chính lật đổ cựu Tổng thống hồi tháng 2/2014 là bất hợp pháp.
Người đứng đầu Ủy ban Đối ngoại của Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga, ông Alexei Pushkov cũng cho rằng, dường như Kiev đã nhận ra việc cựu Tổng thống Viktor Yanukovych bị lật đổ là trái luật. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov từng tuyên bố, ông Viktor Yanukovych vẫn là Tổng thống hợp pháp Ukraine.
Chủ tịch Thượng viện Nga, bà Valentina Matvienko nhấn mạnh, về mặt pháp lý ông Viktor Yanukovych vẫn là Tổng thống chính thức của Ukraine. Viện trưởng Viện Kiểm sát liên bang Nga Yury Chaika từng từ chối dẫn độ cựu Tổng thống Viktor Yanukovych. Còn người đứng đầu Bộ Tư pháp Nga cho biết, chưa nhận được văn bản đề nghị dẫn độ ông Viktor Yanukovych của Kiev.
Giới truyền thông Nga cho biết, Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych từng kêu gọi Nga đảm bảo an toàn tính mạng cho mình và đã bày tỏ sự biết ơn đối với Tổng thống Putin vì đã ra lệnh cho lực lượng đặc biệt đưa ông sang Nga đêm 23/2/2014. Và ông Viktor Yanukovych hy vọng một ngày nào đó có thể quay trở lại Ukraine. Trước đó, Tổng thống Putin cũng từng tuyên bố, Nga đã cứu mạng ông Viktor Yanukovych khỏi âm mưu ám sát, đồng thời cho biết vụ đảo chính ở Ukraine năm 2014 là do Mỹ tổ chức.
Trong khi đó, Bộ Tài chính Mỹ đã hướng dẫn các tổ chức tài chính, ngân hàng ở Mỹ theo dõi chặt chẽ các giao dịch với tài khoản có liên quan đến Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych. Tờ Zentralschweiz am Sonntag của Thụy Sỹ từng đưa tin, công tố viên liên bang nước này đã phong tỏa 193,34 triệu USD thuộc về cựu Tổng thống Viktor Yanukovych và những thân cận của ông. Trước đó, Đại sứ Mỹ tại Ukraine Geoffrey Pyatt cho biết, các nhân viên FBI đang có mặt tại Kiev để giúp Ukraine điều tra nạn tham nhũng dưới thời Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych.
Giới truyền thông cho biết, luật sư tài chính người Áo, ông Reinhard Proksch (có liên quan đến những giao dịch của các lãnh đạo trong chính phủ của ông Viktor Yanukovych) sẵn sàng cung cấp thông tin và đã liên lạc với Sở Thuế vụ Mỹ và Đơn vị Tình báo Tài chính của Vương quốc Liechtenstein, nơi điều tra về rửa tiền và tội phạm tài chính.
Các nhà hoạt động Ukraine thuộc nhóm PEPWatch và Trung tâm Hành động Chống tham nhũng cho rằng, ông Reinhard Proksch (đăng ký hành nghề ở New York, Mỹ với công ty và các văn phòng tư vấn ở Vienna, Liechtenstein, London, New York và Miami) được chính phủ của ông Viktor Yanukovych thuê để thiết lập một mạng lưới các công ty phức tạp, làm giàu cho bản thân từ ngân sách nhà nước.
 |
Tổng thống Nga Putin và ông Viktor Yanukovych.
Đến những thông tin khó kiểm chứng
Ngày 12/1/2015, Interpol phát thông báo đỏ truy nã ông Viktor Yanukovych. Khi đó có thông tin cho rằng, khi chạy trốn khỏi Ukraine, cựu Tổng thống đã mang theo 32 tỉ USD tiền mặt. Thụy Sỹ và Áo đã đóng tài khoản của 20 người, trong đó có ông Viktor Yanukovych và con trai. Tuy nhiên, Thụy Sỹ lại không nói rõ ông Viktor Yanukovych có bao nhiêu tiền gửi tại nước này.
Theo hãng AFP, con trai ông Viktor Yanukovych là Olexandr Yanukovych đã mở một chi nhánh của công ty quản lý tài sản MAKO tại Geneva cuối năm 2011. Và chỉ trong 3 năm, số tài sản đã gia tăng lên nửa tỉ USD. Có nhiều chuyên gia cho rằng, cựu Tổng thống Viktor Yanukovych cùng các phụ tá của ông sẽ lấy lại được số tài sản sắp hết hạn đóng băng tại các ngân hàng ở Liên minh châu Âu, Thụy Sỹ, Mỹ và Australia.
Tuy mức lương tổng thống của ông Viktor Yanukovych chỉ khoảng 100.000 USD/năm, nhưng theo ước tính của giới chuyên môn, tổng tài sản của cựu Tổng thống lên tới 12 tỷ USD, chưa kể bất động sản và những tài sản có giá trị khác. Trong số tài liệu mật liên quan tới ông Viktor Yanukovych bị vứt xuống sông sau khi trốn chạy đã được đưa lên trang web Yanukovychleaks.org cho thấy, Tổng thống bị phế truất từng chi 30 triệu USD để trang trí và mua tranh treo tại dinh thự Mezhyhirya.
Theo tờ Huffington Post, dinh thự của ông Viktor Yanukovych được gọi là Mezhygirya, tọa lạc trên một mảnh đất rộng 136 ha, bao gồm một sân gôn 18 lỗ (chi phí xây dựng từ 2 đến 3 triệu USD), một sân tennis, một sàn chơi bowling, nơi tập bắn súng dưới lòng đất, một vườn thú, sân bay trực thăng tư nhân, sàn đấm bốc và phòng xông hơi. Nội thất có nhiều đồ dát vàng và đá cẩm thạch tại tư dinh nằm ở làng Novi Petrivtsi, ngoại ô thủ đô Kiev.
Nhiều người sau khi tham quan Mezhygirya đã gọi nơi này là "bảo tàng tham nhũng". Những bộ đèn chùm vàng trang trí trong dinh thự trị giá hơn 30 triệu euro, đồ nội thất trong nhà khoảng 1,2 triệu euro, cây cảnh là 1,5 triệu euro. Người ta còn phát hiện 12 chiếc xe tại một nhà kho tư nhân gần Gostomel, bên ngoài Kiev, có giá 2 triệu USD. Trong số đó có chiếc SUV bọc thép Knight XV, giá nửa triệu USD.
Một tài liệu cho thấy, 2 triệu USD đã được chi cho đồ trang trí trên chiếc thuyền lớn trên dòng sông ở dinh thự của ông Viktor Yanukovych. Chiếc thuyền này đã được dùng làm nhà hàng, nơi tổ chức tiệc của Tổng thống bị phế truất. Một tài liệu khác chứng minh, gần 4 triệu USD đã được chi để mua đồ trang trí nội thất cho chiếc thuyền kể trên. Được biết, ông Viktor Yanukovych không sống ở Mezhygirya một mình hoặc với vợ, mà dường như với người tình Lyubov Polezhay và con gái của người chồng trước.
Ông Viktor Yanukovych chưa ly dị (kết hôn năm 1972) và bà Liudmyla Yanukovych sống ở Donetsk, nhưng chưa bao giờ thực hiện nhiệm vụ Đệ nhất phu nhân. Trước khi bị phế truất khỏi ghế Tổng thống Ukraine, ông Viktor Yanukovych là Thống đốc Donetsk, 2 lần làm Thủ tướng và là Tổng thống thứ 4 của Ukraine sau khi vượt qua cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko năm 2010.
