Sáng 6/9, tiếp tục phiên họp toàn thể lần thứ 7, Uỷ ban Tư pháp cho ý kiến về báo cáo phòng chống tham nhũng (PCTN) năm 2017.
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Tư pháp đề nghị cần cụ thể hóa báo cáo tham nhũng, không nên nói chung chung kiểu năm sau như năm trước. Chẳng hạn đối với án kinh tế, lĩnh vực ngân hàng, đất đai thường lớn, vậy năm nay chiếm bao nhiêu %?
Hay vấn đề tự phát hiện, thanh tra kiểm tra yếu, năm nào cũng nhận định như vậy, nhưng cái yếu năm nay cụ thể thế nào thì phải nêu rõ. Rồi câu chuyện thu hồi tài sản, nếu không chỉ ra thì năm nào cũng khó khăn và năm nào cũng như vậy. “Năm nào cũng có ngần đó mục, nhưng cứ nói yếu- yếu- yếu thì không toát lên được điều gì”, bà Thủy cho hay.
Đại biểu Quốc hội Vũ Trọng Kim cũng cho rằng, báo cáo chưa đạt yêu cầu, chưa đúng tầm của một báo cáo PCTN, cần phải cân nhắc đưa cái gì, bỏ cái gì. Ông Kim ví dụ, thống kê trên 98% người kê khai tài sản, không nên đưa vào báo cáo, rồi trong số đó chỉ 3 người kê khai không trung thực bị xử lý, không thể nào tin được, nên bỏ ra khỏi báo cáo.
Tương tự, con số 25 người đứng đầu các cơ quan đoàn thể chịu trách nhiệm khi để xảy ra tham nhũng, theo ông Kim, con số này cũng không chấp nhận được. “Tham nhũng tràn lan như thế mà người đứng đầu chẳng chịu trách nhiệm gì, thoát tội hết. Né tránh quá nhiều, như Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu nói, tổ chức thực hiện quá kém và không có bản lĩnh làm việc này”, ông Kim cho hay.
Thay vào những con số mang tính hình thức, ông Kim đề nghị cần cập nhật về những đại án nghìn tỷ, đã xử lý giải quyết thu hồi từng việc, từng người thế nào? Một vụ án mà kéo dài mấy năm trời không xong là sao?
“Nếu cứ nói chung chung thì “đánh” cái gì nữa? Lò nóng rồi mà củi không đưa vào thì lò sẽ tắt… Không biết anh nào chống thật, anh nào chống giả, nên chống lưng với chống tham nhũng là giống nhau”, ông Kim nói, đồng thời cho rằng, việc lấy phiếu tín nhiệm tới đây cần phải chuẩn bị thật kỹ, thậm chí cần mở rộng luôn với mặt trận các đoàn thể, vì ở địa phương, ai tham nhũng dân đều chỉ ra được.
Đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) cũng đánh giá, báo cáo đưa ra nhận định tình hình không sát, không đáp ứng kỳ vọng của người dân. Đại biểu Học cũng nêu ra câu hỏi: Tham nhũng năm 2017 tăng hay giảm? Trong khi Chính phủ nhận định tham nhũng giảm, nhưng số liệu lại cho thấy tăng, số liệu khởi tố vụ án mới tăng so với năm 2016. Rồi nhìn nhận “tình hình tham nhũng là tinh vi, phức tạp, nghiêm trọng, vậy Chính phủ nhìn nhận tăng hay giảm?
Báo cáo chưa đưa ra nhận định, đánh giá mang tính thuyết phục. Đây cũng là nhìn nhận chung của nhiều đại biểu, đồng thời đưa ra đề nghị phải đi sâu, đánh giá cụ thể rõ ràng, và nhìn thẳng vào sự thật để công cuộc PCTN đạt hiệu quả hơn.
Theo Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Nguyễn Văn Pha, Tổng Bí thư đã nói, lò nóng lên rồi thì củi tươi cũng cháy, vậy Chính phủ có dám đưa ra nhận định năm 2018 công tác PCTN đạt kế quả cao hơn năm 2017 không? “Tôi cho rằng đưa ra nhận định đó hoàn toàn có cơ sở”, ông Pha đánh giá.
Đang phải giải quyết hậu quả trước đây
Trước những băn khoăn nêu ra, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương khẳng định, năm 2017 đấu tranh về PCTN đạt được nhiều kết quả. Bởi theo ông Vương, nếu nhìn lại các vụ án hình sự đang điều tra, đa phần xảy ra từ 7 – 10 năm trước. Một số vụ đại án nổi cộm như vụ Hà Văn Thắm, vụ Tổng Cty PVC, hay Vinashin, Vinaline đều xảy ra từ lâu.
Các vụ án hình sự đang xử lý đều là giải quyết hậu quả nhiều năm trước, nhất là thời điểm thành lập nhiều tập đoàn, ngân hàng, kinh doanh đa ngành nghề. Cùng với đó nổi lên hai vấn đề trong quá trình điều tra là lợi ích nhóm, thành lập sân sau, đó là chưa nói đến vấn đề chuyển giá.
Thứ trưởng Vương cho rằng, tính công khai, minh bạch trong các hoạt động kinh doanh tổ chức, hiệu quả chưa được cao. Vụ PVC đang được điều tra, việc thành lập doanh nghiệp, chỉ định thầu gần như không theo đúng quy định, nhất là sai trong tổng thầu EPC. Hay lĩnh vực ngân hàng, việc cho vay vốn cũng rất dễ dàng, mà vụ OceanBank thấy rõ sơ hở rất lớn trong công tác quản lý.
Thứ trưởng Công an cũng cho rằng, một số vụ án vướng, kéo dài còn có nguyên nhân từ khâu giám định. Vụ PVC với 46 công ty rất phức tạp, hay vụ Phạm Công Danh, phải qua 2 – 3 lần Thống đốc mới mở ra giai đoạn hai, mới đạt kết quả. Giờ mới đến ông Trầm Bê đang được xem xét, xử lý.
Theo Tướng Vương, nếu như lĩnh vực ngân hàng, hiện đang được tái cơ cấu, Quốc hội cũng thông qua Nghị quyết về xử lý nợ xấu, thì lĩnh vực đáng lo ngại là tình trạng đất đai, rất tiềm ẩn nguy cơ tham nhũng.
“Hà Nội còn nhiều khu đất hàng chục năm cỏ mọc xanh, có tiềm ẩn không? Rồi đầu tư BOT, BT là những vấn đề rất đáng chú ý”, ông Vương nói.
