Chuyến bay và tình trạng không trọng lượng khiến con người yếu ớt, uể oải, bị mất cảm giác ngon miệng cùng khả năng miễn dịch và khối lượng cơ bắp.
Từng có đề xuất loại bỏ một phần những triệu chứng này bằng rượu, tất nhiên, với liều lượng hợp lý. Bởi rượu không chỉ đơn thuần là kích thích tố, mà còn cung cấp năng lượng và vi dưỡng chất. Nhưng nhược điểm của rượu khiến người ta lo ngại. Khi say sẽ ấn nút không đúng, có thể gây tình huống sự cố. Sự đề phòng thắng thế, và cả ở Liên Xô lẫn Hoa Kỳ đều thiết lập chế độ “luật khô” - cấm rượu đối với các phi hành gia.
Câu hỏi về bãi bỏ “luật khô” nổi lên ở giao thời 1960-1970, khi bắt đầu xây dựng các Trạm không gian. Năm 1971, "Salyut-1" bay lên, 2 năm sau là "Skylab". Phi hành đòan bây giờ phải sống một thời gian dài trên quỹ đạo, ăn những món dinh dưỡng “vũ trụ” vô vị. Cần có gì đó kích thích sự ngon miệng. Một lần nữa, người ta luận bàn về rượu!
NASA yêu cầu sự hỗ trợ của các chuyên viên, với điều kiện: đồ uống phải là của Mỹ. Sự lựa chọn của các chuyên gia dừng lại ở thương hiệu vang "Paul Masson": Rare Cream Sherry. Luận chứng là rượu vang nặng độ không bị mất chất. Dung lượng được xác định: 4 ounce trong 4 ngày cho mỗi người. Và các kỹ thuật gia sáng chế ra kiểu bình chứa để uống rượu trong tình trạng không trọng lượng, đó là một túi nhựa gắn cái ống mềm.
Túi đồ uống này được kiểm nghiệm với những người trên chiếc máy bay đặc biệt, mỗi lần bổ nhào sẽ tạo ra tình trạng không trọng lượng. Khi mùi thơm của rượu vang tỏa ra khắp cabin, nơi các vị hành khách đang lửng lơ và có cảm giác không ổn, thì họ thấy hoàn toàn tồi tệ như phát ốm. Thêm một lần nữa chiếc máy bay thí nghiệm xứng với biệt danh của nó là Vomit-Comet hoặc "Sao chổi nôn ọe” như vẫn gọi trong NASA.
Năm 1972, vị chỉ huy tương lai của một trong những "Skylab" có lần lỡ lời lộ ra rằng rượu vang sherry được đưa vào thực đơn của các phi hành gia. Sau chuyện này, cả đống thư giận dữ đổ đến NASA và các bác sĩ đã rút món đồ uống khỏi khẩu phần dinh dưỡng của cư dân "Skylab". Người ta ước định rằng đó là điều xảy ra từ rất lâu trước khi phóng Trạm lên quĩ đạo.
Thế còn tình hình rượu với các phi hành gia Nga thì ra sao? Chính thức mà nói, lệnh cấm đã và đang hiện hành, mặc dù cũng có nhiều cách vi phạm. Trưởng ban biên tập tạp chí “Thời sự vũ trụ” Igor Marinin kể như sau:
“Có ý kiến, kể cả của các bác sĩ, cho rằng một lượng nhỏ rượu tốt sẽ cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng, có giấc ngủ ngon. Nhiều phi hành gia tin vào điều đó. Ngay từ những năm 70 họ đã mang được lên tàu một ít đồ uống có cồn. Rượu cô-nhắc đựng trong bình dẹt bằng nhựa cất vào túi áo giáp phi công. Đã có trường hợp các phi hành gia cần tiến hành thí nghiệm với rượu – xem xét “hành vi” của thứ chất lỏng này trong trạng thái không trọng lượng ở các thùng nhiên liệu. Sau khi làm theo các chỉ dẫn thí nghiệm, cần đổ rượu xuống biển. Nhưng rượu đã không bị đổ đi”.
Đôi khi các thủ trưởng cũng nhượng bộ, - chuyên viên kể tiếp. “Trên Trạm không gian "Mir" có một lần rượu được cấp chính thức. Trạm đón Jean-Loup Chretien người Pháp, anh này được phép mang theo rượu vang từ vùng Bordeaux. Món "Gostinets" hóa ra rất hợp khẩu vị của các phi hành gia khác và tâm trạng tòan đội được cải thiện rõ”.
Người ta mang lên Trạm "Mir" cả rượu sâm với hiệu lực bổ dưỡng. Tuy nhiên, sau đó xác minh được rằng đồ uống nặng độ cồn bay hơi gây nguy hiểm cho các thiết bị của trạm. Hơi cồn làm hư hại hệ thống tái sinh không khí. Đã từng có mấy tình huống nguy hiểm như vậy, có thể gây cháy.
Thực ra đã từng có chuyện bắt lửa xảy ra trên Trạm “Mir” vào năm 1997, nhưng lại không phải vì món rượu sâm. Sau khi vất vả chế ngự lửa, các thành viên đội bay Nga-Mỹ phục hồi tinh thần chính nhờ sử dụng rượu cô-nhăc. Phi hành gia Jerry Linenger đã ghi lại những khoảng khắc kỷ niệm nhớ đời này.
Còn có trường hợp khác từ trước đó. Năm 1980 con tàu “Soyuz T-2” bay lên Trạm "Salyut-6". Khi tiếp cận, hệ thống hướng dẫn tự động bỗng ngừng hoạt động, chu trình kết nối phải thực hiện hoàn toàn bằng tay. Sự căng thẳng kinh khủng của nhóm phi hành gia được xoa dịu nhờ chút ruợu cô-nhăc mang lén lên "Salyut-6" trong ống đựng bằng titan. Điều thú vị là chiếc bình dẹt được tạo hình như cuốn sách lớn, bên ngoài in dòng chữ “Thí nghiệm khoa học”.
Trước thời điểm phóng tàu ở Baikonur, khi nhìn thấy “cuốn sách” lạ, công trình sư trưởng đã nổi giận: “Thí nghiệm nào đây? Tại sao tôi không biết gì về chuyện này?”. Người ta trấn an công trình sư trưởng, làm ông hiểu ra rằng “cần phải thế”.
Cuối cùng, xin nói về khoảng thời gian mới đây. Gần đến buổi hoàng hôn của kỷ nguyên tàu con thoi, đã có bằng chứng cho thấy rằng khi xuất phát vào chuyến bay, các phi hành gia lên khoang tàu trong tình trạng say xỉn. Chắc họ tin rằng mang rượu trong bụng sẽ dễ dàng hơn là giấu trong túi áo!
Còn các phi hành gia Nga thì sao? Cứ thử hỏi họ về “luật khô”, họ sẽ nói với bạn rằng đạo luật cấm rượu này vẫn giữ nguyên hiệu lực. Và mỉm cười!
