Reuters đưa tin, hai nhà lãnh đạo nhất trí thúc đẩy lộ trình cải thiện quan hệ sau hơn 5 thập kỷ thù địch. Một quan chức cao cấp của Mỹ cho biết, “không hề có sự căng thẳng nào” trong cuộc gặp riêng của họ bên lề Hội nghị thượng đỉnh châu Mỹ tại Panama. Ông Obama nói hai nước có thể chấm dứt sự đối đầu của kỷ nguyên Chiến tranh Lạnh. “Chúng ta đang ở vị thế tiến vào con đường hướng tới tương lai”, Tổng thống Mỹ nói với Chủ tịch Cuba. Và việc cần làm ngay lúc này là mở lại các đại sứ quán đã bị đóng sau đổ vỡ quan hệ ngoại giao năm 1961.
Trong cuộc gặp trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo cấp cao nhất của Mỹ và Cuba kể từ năm 1956, Tổng thống Obama cảm ơn Chủ tịch Castro về “tinh thần cởi mở và lịch thiệp”. Chủ tịch Castro mỉm cười khi ông Obama cho rằng, hai bên sẽ tiếp tục có những quan điểm khác biệt về nhân quyền và những vấn đề khác. Ông Castro đồng ý việc hai chính phủ vẫn có thể có những quan điểm khác biệt, nhưng “sẽ tôn trọng ý kiến của các bên”. Ông nói: “Chúng ta sẽ bàn thảo mọi việc, nhưng chúng ta cần kiên nhẫn, hết sức kiên nhẫn. Chúng tôi cũng đã trao đổi với một số người bạn Mỹ trong các dịp khác rằng, chúng tôi luôn sẵn sàng đàm phán về mọi vấn đề”.
Cả hai nhà lãnh đạo đều thừa nhận, Mỹ và Cuba còn phải làm rất nhiều việc nữa để hàn gắn mối quan hệ sau nhiều thập kỷ đứt đoạn. Phát biểu với các nhà báo sau đó, Tổng thống Mỹ cho biết, ông quyết định thay đổi chính sách lâu nay của Mỹ đối với Cuba vì cách tiếp cận cũ công khai thù địch và các lệnh trừng phạt kinh tế đã thất bại khi cố gắng ép buộc Cuba thay đổi và nay là lúc thử làm điều gì đó mới mẻ. Ông đã nới lỏng một số hạn chế về du lịch và thương mại đối với Cuba.
“Không để quá khứ cầm tù”
Theo New York Times, ông Obama nói chưa sẵn sàng thông báo quyết định cuối cùng về việc đưa Cuba ra khỏi danh sách các nước bảo trợ khủng bố. Song Tổng thống Mỹ nói cuộc trao đổi với Chủ tịch Castro “thẳng thắn, có kết quả” và ông lạc quan thận trọng rằng, quan hệ giữa hai nước đã chuyển sang hướng đi mới. Hai bên cam kết mở đại sứ quán tại nước kia. Chủ tịch Castro nói muốn thấy Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại với Cuba mà Tổng thống Obama đã kêu gọi Quốc hội Mỹ thông qua.
Trong cuộc hội đàm kéo dài 80 phút, Tổng thống Obama và Chủ tịch Castro ngồi gần nhau trên ghế gỗ trong phòng họp nhỏ, trong không khí rất chân thành nhưng nghiêm túc. Hai nhà lãnh đạo được bố trí ngồi “như khi các lãnh đạo thế giới được tiếp tại Phòng Bầu dục”, Nhà Trắng cho biết. Hồi tháng 12/2014, hai nhà lãnh đạo nhất trí sẽ khôi phục lại quan hệ ngoại giao bị cắt đứt từ năm 1961. Chủ tịch Castro cho biết ông sẽ tiếp tục thực hiện các bước đi nhằm bình thường hóa quan hệ với Washington và cởi mở trong thảo luận vấn đề nhân quyền cũng như các vấn đề khác.
Trước đó, Tổng thống Obama và Chủ tịch Castro bắt tay nhau tại Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức các nước châu Mỹ (OAS), trước sự chứng kiến của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon và các nhà lãnh đạo Mỹ La tinh. Đây là một cử chỉ mang tính tượng trưng cao trong bối cảnh hai bên đang tìm cách khôi phục quan hệ song phương. Phát biểu tại phiên khai mạc Hội nghị OAS, ông Obama tuyên bố: “Nước Mỹ sẽ không để quá khứ cầm tù. Chúng tôi đang hướng tới tương lai. Tôi không quan tâm tới những trận chiến bắt đầu trước khi tôi ra đời. Chiến tranh Lạnh đã qua lâu rồi”. Tổng thống Mỹ nhấn mạnh, thay đổi chính sách có thể là một bước ngoặt đối với toàn bộ khu vực Mỹ La tinh.
Ngoại trưởng Cuba Bruno Rodríguez nêu rõ, cuộc gặp giữa ông với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cũng như cuộc hội đàm giữa Tổng thống Obama và Chủ tịch Castro cho phép hai nước xích gần nhau hơn. “Kết quả chủ yếu là hai chính phủ hiện nay đã hiểu nhau hơn. Chúng tôi nhận thức rõ hơn các lợi ích chung và hiểu rõ về phạm vi cũng như mức độ khác biệt”, ông Rodríguez nói. Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Benjamin Rhodes cho rằng, chính sách trước đây của Mỹ thay vì cô lập Cuba lại cô lập chính Mỹ khỏi khu vực sân sau Mỹ La tinh. Vì thế, Mỹ sẽ không chỉ mở cửa hơn với Cuba mà còn thúc đẩy các mối quan hệ xây dựng hơn trong toàn khu vực.
Trang tin Mỹ Huffington Post đưa tin, trước khi lên máy bay về Washington, ông Obama cho biết sẽ cân nhắc đưa Cuba ra khỏi danh sách các nước tài trợ khủng bố trong những ngày tới. “Chúng tôi có quan điểm rất khác biệt về cách thức xã hội nên được tổ chức ra sao, nhưng Cuba không phải mối đe dọa với Mỹ”, ông Obama nói.
