Theo Tờ trình của Bộ VHTTDL, từ năm 2016 đến năm 2022 có 131 nghệ nhân ưu tú (NNƯT) được phong tặng danh hiệu nghệ nhân nhân dân (NNND) và 1.750 nghệ nhân được phong tặng danh hiệu NNƯT.
Việc xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT trong lĩnh vực văn hóa phi vật thể góp phần động viên các nghệ nhân tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm, gìn giữ và quan trọng hơn là truyền dạy cho thế hệ trẻ những giá trị di sản văn hoá phi vật thể mà họ đang nắm giữ.
 |
Nghệ nhân Lê Đức Chắn (Quảng Ninh) được trao danh hiệu NNND trong đợt trao tặng danh hiệu năm 2022. Ảnh: Hoàng Dương. |
Những bất cập trong quá trình xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể cũng được Bộ VHTTDL chỉ rõ: việc chồng chéo, trùng lặp về đối tượng xét tặng danh hiệu, chưa rõ ràng khi quy định thời gian hoạt động liên quan đến việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể, bản tóm tắt thành tích của Hội đồng cấp tỉnh chưa thể hiện rõ tri thức và kỹ năng mà nghệ nhân đang nắm giữ cũng như quá trình thực hành di sản của nghệ nhân...
Từ những bất cập trên, Bộ VHTTDL cho rằng việc xây dựng Nghị định thay thế Nghị định số 62/2014/NĐ-CP là cần thiết để đảo đảm quy trình, thủ tục xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể. Dự thảo Nghị định quy định về xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể gồm 5 chương, 19 điều.
 |
Nghệ nhân Nhân dân nghề kim hoàn được trao cho nghệ nhân Trần Duy Mong trong đợt trao tặng danh hiệu năm 2022. Ảnh: Trần Việt. |
Theo dự thảo, danh hiệu nghệ nhân nhân dân trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể được tặng cho nghệ nhân đạt các tiêu chuẩn: trung thành với Tổ quốc, chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Có phẩm chất đạo đức tốt, gương mẫu trong cuộc sống, tâm huyết, tận tụy với nghề, được đồng nghiệp và nhân dân mến mộ, kính trọng, đào tạo được cá nhân đang tham gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể.
Nghệ nhân nhân dân phải có tài năng, kỹ năng nghề nghiệp đặc biệt xuất sắc, có cống hiến to lớn, tiêu biểu cho sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị loại hình di sản văn hóa phi vật thể do mình đang nắm giữ, mẫu mực trong thực hành, bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể thể hiện ở việc nắm giữ...
Có thời gian hoạt động liên quan đến việc bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể liên tục hoặc cộng dồn từ 20 năm trở lên và đã được Nhà nước tặng danh hiệu NNƯT trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể.
Danh hiệu nghệ nhân ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể được tặng cho nghệ nhân đạt đáp ứng được hai tiêu chuẩn đầu tiên của NNND và thêm hai tiêu chuẩn: có tài năng, kỹ năng nghề nghiệp đặc biệt xuất sắc, có cống hiến lớn, tiêu biểu cho sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể do mình đang nắm giữ, mẫu mực trong thực hành, bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể thể hiện ở việc nắm giữ...
Có thời gian hoạt động liên quan đến việc bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể liên tục hoặc cộng dồn từ 15 năm trở lên.
Bên cạnh những quy định chung, dự thảo Nghị định cũng nêu rõ những quy định cụ thể về: hội đồng xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể, hồ sơ, quy trình và thủ tục đề nghị xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể…
