Bước chuyển đổi toàn cầu nói chung và khu vực châu Á- Thái Bình Dương nói riêng từ máy bay chiến đấu thế hệ 4 sang thế hệ 5, ví dụ các loại F-22 Raptor hay F-35 Joint Strike Fighter đang định hình lại vai trò của các phi đội tiêm kích cũng như cán cân sức mạnh, theo nhận định của Defenceconnect.
Được thiết kế để thiết lập và duy trì ưu thế hoặc cao hơn là thế thống lĩnh trên không trung, các tiêm kích đã tiến hóa từ loại phi cơ khung gỗ cánh vải bạt trong thế chiến thứ nhất tới các máy bay tầm xa có độ cơ động và thao diễn cao, thống lĩnh bầu trời châu Âu và Thái bình dương trong thế chiến hai. Và nay là cuộc cạnh tranh của các máy bay tàng hình.
Trong khi các đối thủ tiềm tàng là Trung Quốc và Nga ngày càng gia tăng năng lực tàng hình, chính phủ Nhật Bản từ lâu đã muốn phát triển năng lực không chiến tương thích, tập trung vào yếu tố chiếm ưu thế trên không. Câu trả lời cho chương trình J-20 hay Su-57 là chương trình thiết kế phát triển tiêm kích X-2 Shinshin, phát triển dựa trên nguyên mẫu là tiêm kích F-22 Raptor của hãng Lockheed Martin, Mỹ.
Có thể thấy trước là tiêm kích thế hệ mới của Nhật Bản, nay mang tên F-X, sẽ lấp đầy vị trí của những tiêm kích F-15J hiện đang hoạt động trong không quân Nhật Bản, bên cạnh một số tiêm kích tàng hình F-35 phiên bản A và B có năng lực không chiến ở mức vừa phải, nhiệm vụ đang được giao cho các tiêm kích thế hệ cụ là F-2, loại máy bay phát triển trên nền tảng F-16 của Mỹ.
Trong khi Trung Quốc đang nổi lên là một cường quốc quân sự và Nga đang lấy lại vị thế xưa, cả hai nước này đang rất sẵn sàng thể hiện sức mạnh ở những khu vực có tính quan trọng sống còn về mặt chiến lược, ví dụ như trên biển Hoa Đông hay biển Đông.
Tuy không tiết lộ nhiều về chi tiết chiếc máy bay, Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết rằng chương trình phát triển tiêm kích cho tương lai đã được đề cập đầu tiên trong đề xuất ngân sách cho năm tài chính 2020. Bộ Quốc phòng Nhật Bản thúc giục chính phủ phê chuẩn việc khởi động chương trình phát triển máy bay do Nhật dẫn đầu, có vai trò quyết định đối với việc phát triển tiêm kích thế hệ mới của nước này.
Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản và Bộ Quốc phòng sẽ quyết định khung hợp tác để xác định đối tác cho chương trình tiêm kích F-X. Ngân sách cho chương trình trong năm 2020 là 256,5 triệu USD. Nhật được nói là cũng đang theo đuổi hợp tác với một số hãng vũ khí, đáng kể nhất là Lockheed Martin và Northrop Grumman, đều của Mỹ. Hai hãng này được xem là ứng cử viên nặng ký để trở thành đối tác của chương trình F-X, chiếc máy bay đối thủ của tiêm kích J-20 Trung Quốc.
