Bị cấm vẫn huy động và cho vay vàng
Kết luận của TTCP nêu rõ, hoạt động tín dụng của Agribank để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm trong huy động vốn và cho vay, bao gồm các hoạt động bảo lãnh và xử lý rủi ro. Từ năm 2009 đến 31-12-2011, Agribank đã chi tiền môi giới huy động vốn cho đối tượng không phải là các tổ chức tín dụng được cấp phép hoạt động môi giới; chi môi giới huy động vốn với lãi suất vượt trần quy định của ngân hàng Nhà nước (14%/năm), trong đó chi môi giới làm cho lãi suất vượt 14% năm là 283,18 tỷ đồng; một số trường hợp chi môi giới có dấu hiệu lập chứng từ chi tiền không đúng nhằm hợp thức hóa hồ sơ hoặc tẩy xóa, sửa chữa tài liệu, chứng từ môi giới huy động vốn.
Agribank cũng vi phạm quy định về thẩm quyền phê duyệt cấp tín dụng, cụ thể từ ngày 16-6-2009 đến 12-7-2011 có 189 khách hàng được phê duyệt cấp tín dụng nhưng không có văn bản ủy quyền của Tổng Giám đốc theo quy định, trong đó dư nợ của các khách hàng trên tại thời điểm 31-12-2011 là gần 14.000 tỷ đồng, nợ xấu là trên 1.000 tỷ đồng.
Đáng chú ý, Agribank cũng vi phạm quy định về huy động và cho vay vàng trên thị trường liên ngân hàng nói riêng và khách hàng nói chung với số lượng lớn, kéo dài, kể cả khi có quy định cấm của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Các đề án huy động và cho vay có nội dung sơ sài, không đánh giá những yếu tố rủi ro và phương án phòng ngừa rủi ro, nhất là rủi ro kỳ hạn gắn với giá vàng và bất động sản.
Agribank cũng vi phạm quy định của NHNN về tỷ lệ cấp tín dụng vượt 20% vốn tự có của Agribank đối với các công ty con mà Agribank nắm quyền kiểm soát, kể cả khi NHNN chỉ đạo bằng văn bản, Agribank vẫn cho vay với khối lượng lớn (gần 149.000 chỉ vàng và trên 2 tỷ đồng). Cấp tín dụng 4.000 tỷ đồng cho Agriseco là công ty chứng khoán do Agribank kiểm soát thông qua việc ứng vốn và đầu tư trái phiếu của Agriseco trái với quyết định của NHNN, lãi suất thấp. Phát hành thư bảo lãnh thanh toán cho ALC II vay vốn của Bảo hiểm xã hội Việt Nam không đúng quy định với số lượng lớn, khi đến hạn đã phải trả thay với số tiền gần 209 tỷ đồng…
Đến ngày 31-12-2011, dư nợ cho vay mua tài sản đầu tư, tài sản thuê tài chính là 1.072 tỷ đồng, nợ xấu là 35,5 tỷ đồng; dư nợ mua các khoản phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính của công ty ALC II là 187,8 tỷ đồng…
Vi phạm xảy ra ở nhiều khâu
Agribank có nhiều vi phạm các quy định trong các khâu của quy trình cho vay, bảo lãnh. Kết quả kiểm tra chọn mẫu 155 hồ sơ tín dụng với dư nợ tại thời điểm 31-12-2011 là gần 25.000 tỷ đồng, 23 hồ sơ xử lý rủi ro với dư nợ tại thời điểm 31-12-2011 là trên 1.300 tỷ đồng, gần 30.000 lượng vàng, trên 9,5 triệu USD cho thấy vi phạm xảy ra ở tất cả các khâu của hoạt động tín dụng, từ khâu thẩm định, phê duyệt cho vay, giải ngân, tài sản đảm bảo, quản lý và thu hồi vốn đến xử lý rủi ro; nhiều việc có dấu hiệu cố ý làm trái và/hoặc thiếu trách nhiệm gây hậu quả rất nghiêm trọng cần được xử lý theo quy định pháp luật.
TTCP cũng nêu rõ, Agribank trong việc phân loại nợ còn khuyết điểm, vi phạm dẫn tới chưa phản ánh đúng chất lượng tín dụng, đặc biệt là tình trạng nợ xấu. Rà soát lại việc phân loại nợ trên các số liệu báo cáo của Agribank và xác định tỷ lệ nợ xấu là 12,71%, nếu loại trừ các khoản nợ đã được cơ cấu theo chỉ đạo của Thủ tướng thì nợ xấu là 12,2%. Nhưng kết quả kiểm tra trực tiếp 62 hồ sơ tín dụng với dư nợ gần 16.000 tỷ đồng thì tỷ lệ nợ xấu còn có thể cao hơn.
Kết luận của TTCP cũng chỉ rõ, hoạt động đầu tư tài chính của Agribank có nhiều vi phạm, không hiệu quả, trong đó có trường hợp vi phạm nghiêm trọng, mất vốn rất lớn hoặc nguy cơ thiệt hại lớn. Điển hình là việc đầu tư 144 tỷ đồng cổ phiếu CMC, trị giá 72 tỷ đồng tại thời điểm 31-12-2011 trị giá chỉ còn trên 20 tỷ đồng; việc đầu tư kinh doanh cổ phiếu tại Agribank chi nhánh TPHCM trong 4 năm từ 2008-2011 lỗ trên 46 tỷ đồng…
Ngoài ra, quản lý và thực hiện đầu tư xây dựng còn có khuyết điểm, vi phạm ở nhiều khâu trong các giai đoạn của quá trình đầu tư với tổng số tiền sai phạm là trên 8,1 tỷ đồng. Qua thanh tra nhận thấy, vốn đầu tư xây dựng (chưa kể mua sắm thiết bị và công nghệ) hàng năm ở Agribank là rất lớn (khoảng trên 1.500 tỷ đồng) nhưng chưa có sự quan tâm tương xứng, chưa được kiểm soát chặt chẽ, nguy cơ lãng phí, thất thoát, tham nhũng lớn có thể xảy ra.
Chuyển cơ quan điều tra 15 vụ việc
Từ kết quả thanh tra, TTCP kiến nghị Thủ tướng giao Thống đốc NHNN kiểm điểm và tổ chức kiểm điểm trách nhiệm về việc thực hiện chức năng quản lý Nhà nước, quyền chủ sở hữu, nhất là trách nhiệm thanh tra, giám sát đối với hoạt động của Agribank để xảy ra các khuyết điểm, vi phạm nêu trên.
TTCP kiến nghị NHNN kịp thời chấn chỉnh những hạn chế, yếu kém trong tổ chức, hoạt động thanh tra giám sát, đặc biệt là chất lượng, hiệu lực hoạt động thanh tra, giám sát phục vụ nhiệm vụ tái cơ cấu đối với hệ thống tổ chức tín dụng nói chung và các ngân hàng thương mại nói riêng. Kiểm điểm và xử lý trách nhiệm đối với những cán bộ thuộc diện quản lý của Thống đốc theo từng nội dung có khuyết điểm, vi phạm theo từng chức danh, từng thời kỳ. TTCP lưu ý đây là vấn đề lớn, nên cần có bộ phận chuyên trách để xử lý các vấn đề đã nêu tại kết luận thanh tra.
Đối với Agribank, TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng Giám đốc tổ chức kiểm điểm và chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan đến từng khuyết điểm, vi phạm. Thực hiện quyết liệt việc chấn chỉnh và có giải pháp sớm để khắc phục những khuyết điểm, vi phạm.
Về xử lý kinh tế, TTCP đề nghị Thủ tướng yêu cầu Tổng Giám đốc Agribank chỉ đạo các đơn vị được thanh tra thu hồi của các nhà thầu để nộp vào ngân sách Nhà nước qua tài khoản tạm giữ chờ xử lý của TTCP số tiền gần 2,4 tỷ đồng do có sai phạm trong thanh quyết toán đối với 8 dự án đã được duyệt quyết toán; giảm trừ khi quyết toán số tiền gần 2,4 tỷ đồng đối với 2 dự án chưa phê duyệt quyết toán.
Đặc biệt, TTCP cũng kiến nghị chuyển cơ quan điều tra Bộ Công an 15 hồ sơ, vụ việc có dấu hiệu cấu thành tội phạm, trong đó đã chuyển vụ việc của công ty liên doanh Lifepro Việt Nam và nhóm khách hàng liên quan ngay trong quá trình thanh tra sang Bộ Công an để khởi tố (hiện cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án); chuyển 14 hồ sơ, vụ việc sang Bộ Công an để xử lý theo quy định
