Gặp nhiều khó khăn khi triển khai
Yên Bái hiện có khoảng trên 434.646 ha rừng; tỷ lệ che phủ rừng đạt 63% - là địa phương nằm trong tốp đầu về độ che phủ rừng của toàn quốc.
Khai thác tiềm năng này, thời gian qua, ngành nông nghiệp đã thực hiện nghiêm túc các chủ trương, chính sách về đầu tư, giao đất lâm nghiệp, khoán bảo vệ rừng, sắp xếp, đổi mới và phát triển các công ty lâm nghiệp... Qua đó, góp phần quản lý chặt chẽ và nâng cao hiệu quả khai thác sử dụng đất đai, tài nguyên rừng.
Hằng năm, toàn tỉnh trồng mới khoảng trên dưới 15.000 ha rừng các loại với sản lượng gỗ khai thác trên dưới 8.000 m3. Con số này đưa Yên Bái trở thành tỉnh trọng điểm phát triển rừng trồng sản xuất và cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến gỗ rừng trồng. Tuy nhiên, có thể nhận thấy, diện tích rừng trồng tăng nhanh hàng năm nhưng năng suất, chất lượng rừng còn thấp, thu nhập từ rừng mang lại chưa cao.
 |
Yên Bái có nhiều tiềm năng trong phát triển rừng. |
Để khắc phục tồn tại này, tỉnh và ngành nông nghiệp đã chủ động xây dựng chương trình quản lý rừng bền vững để cấp Chứng chỉ rừng FSC nhằm hỗ trợ cho người trồng rừng có phương án kinh doanh hiệu quả hơn, mang lại thu nhập cao hơn, bảo vệ được môi trường sinh thái, tạo sự phát triển bền vững về lâm nghiệp.
Nội dung này cũng đã được đưa vào nghị quyết, các chương trình hành động, được xác định là một chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, nhưng thực tế việc cấp chứng chỉ rừng FSC trên địa bàn tỉnh còn gặp nhiều khó khăn, chưa tương xứng với tiềm năng rừng hiện có.
Theo số liệu của ngành nông nghiệp, năm 2024, toàn tỉnh có kế hoạch duy trì và cấp Chứng chỉ rừng FSC cho 22.550 ha rừng. Tuy nhiên, lũy kế đến nay, toàn tỉnh mới cấp được Chứng chỉ rừng FSC cho 12.914 ha rừng, đạt 57,3% kế hoạch, chủ yếu là duy trì diện tích rừng đã được cấp chứng chỉ từ năm 2023.
 |
Yên Bái phấn đấu cấp chứng chỉ rừng bền vững cho 22.550 ha trong năm 2024. |
Ông Kiều Tư Giang, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Yên Bái cho biết, việc cấp chứng chỉ rừng thời gian qua gặp nhiều khó khăn bởi nhiều nguyên nhân như: để đạt được chứng chỉ FSC cần nguồn đầu tư lớn, chi phí thuê chuyên gia tổ chức đánh giá cấp chứng chỉ FSC định kỳ hàng năm khá cao, vượt quá khả năng của người trồng rừng quy mô nhỏ. Nếu không có sự đầu tư, hỗ trợ từ các doanh nghiệp sẽ không thể thực hiện được việc cấp chứng chỉ rừng.
FSC là một quy trình cấp chứng chỉ rừng có các nguyên tắc và tiêu chí về hoạt động quản lý, khai thác rừng riêng khá ngặt nghèo. Trong khi đó phần lớn diện tích rừng trồng của các hộ gia đình, cá nhân nhỏ lẻ, manh mún, nhiều loại cây trồng trong 1 lô rừng (keo, quế, bồ đề...) dẫn đến giá trị kinh tế khi tham gia FSC chưa cao. Nhiều hộ dân đăng ký tham gia quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng nhưng lại tự ý khai thác trước hạn, thay đổi loài cây trồng... gây khó khăn cho việc rà soát, đánh giá hồ sơ và phát sinh thêm chi phí.
Ngoài ra, phần lớn diện tích rừng của các hộ dân chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên tính pháp lý về mặt hồ sơ chưa đầy đủ theo quy định. Vì vậy, giải pháp tình thế là chính quyền địa phương xác nhận diện tích rừng do hộ gia đình canh tác ổn định, không có tranh chấp… Về lâu dài cần hoàn thiện hồ sơ và thực hiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ gia đình.
 |
| Việc cấp chứng chỉ rừng mới chỉ quan tâm đến cây keo, bạch đàn, bồ đề. Trong khi người dân Yên Bái phát triển mạnh cây quế. |
Bàn giải pháp tháo gỡ
Liên quan đến vấn đề này, ông Hoàng Hữu Độ - Giám đốc Sở NN & PTNT tỉnh Yên Bái cho biết, để tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ cấp chứng chỉ rừng, ngành nông nghiệp đã đưa ra nhiều giải pháp. Trong đó, thường xuyên đôn đốc, chỉ đạo các doanh nghiệp rà soát các thị trường tiêu thụ sản phẩm, thị trường nào phù hợp theo Hệ thống chứng chỉ rừng Việt Nam PEFC/VFCS thì triển khai thực hiện. Thị trường nào bắt buộc phải thực hiện theo hệ thống chứng chỉ quốc tế thì xem xét mời các đơn vị tư vấn trong nước thực hiện nội dung rà soát, thẩm định hiện trường, đánh giá hồ sơ đủ điều kiện gửi tư vấn quốc tế xem xét cấp chứng chỉ theo quy định.
Ông Độ cho biết thêm, ngoài ra, đơn vị tiếp tục chỉ đạo chính quyền địa phương phối hợp với các doanh nghiệp, người dân rà soát lập hồ sơ quản lý rừng bền vững, triển khai đánh giá hiện trường để cấp chứng chỉ rừng bền vững; tiếp tục kêu gọi, bổ sung các đơn vị, doanh nghiệp có năng lực và thị trường tiêu thụ sản phẩm tham gia quản lý rừng bền vững và Chứng chỉ rừng FSC trên địa bàn tỉnh. Tăng cường liên kết các hộ gia đình có diện tích nhỏ lẻ và hướng dẫn người dân cử người đại diện để thực hiện các bước trong việc cấp Chứng chỉ rừng FSC.
Song song với đó, thời gian tới, ngành chức năng, địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn để nâng cao nhận thức về quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng tới các hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn. Tiếp tục thu hút nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước đầu tư phát triển rừng trên địa bàn nhằm sử dụng có hiệu quả tài nguyên rừng, đất lâm nghiệp.
 |
| Các doanh nghiệp ký cam kết thực hiện đúng nội dung khi tham gia cấp chứng chỉ rừng. |
Phát triển các mô hình liên kết giữa các hộ gia đình trong việc quản lý rừng bền vững. Từ đó, nâng cao giá trị kinh tế và tạo ra sức mạnh tập thể trong việc bảo vệ và phát triển rừng. Nghiên cứu xây dựng chính sách hỗ trợ, phát triển trồng rừng gỗ lớn, cấp Chứng chỉ rừng FSC; tiếp tục đẩy mạnh thu hút cũng như khuyến khích các doanh nghiệp chế biến đổi mới đầu tư công nghệ, mở rộng và vươn rộng thị trường tiêu thụ, đặc biệt là các thị trường tiềm năng như Mỹ, Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc... là đầu tàu hỗ trợ người dân trong việc cấp và duy trì chứng chỉ quản lý rừng bền vững.
