 |
| Đại diện thường trực của Nga tại Liên Hợp Quốc - Vassily Nebenzia. Ảnh: AP |
Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi đã đích thân dẫn đầu một nhóm thanh sát viên tới nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye (do Nga kiểm soát ở Ukraine) vào tuần trước, và tận mắt chứng kiến một cuộc tấn công pháo binh.
Tuy nhiên, báo cáo của IAEA về chuyến thăm – được công bố hôm 6/9 – không đề cập đến việc bên nào đã bắn phá Zaporozhye, dù Bộ Tổng tham mưu Ukraine từng công khai thừa nhận đã nhắm mục tiêu gần Energodar.
“Chúng tôi không thể đưa ra kết luận về việc đó”, ông Grossi nói trên CNN. “Chúng tôi không có phương tiện để làm điều đó. Như đã biết, bạn sẽ cần phải quan sát hoặc theo dõi hoạt động quân sự trong khu vực và trên phạm vi rộng lớn. Điều này không chỉ nằm ngoài nhiệm vụ của IAEA mà còn đòi hỏi rất nhiều nỗ lực.”
Đại sứ Nebenzia – người từng cung cấp bằng chứng về các cuộc pháo kích của Ukraine cho Liên Hợp Quốc – nói rằng sự miễn cưỡng của IAEA là đáng tiếc. Ông cũng lưu ý rằng Kiev đã thực hiện một chiến dịch nhằm chiếm lấy nhà máy điện trong chuyến thăm của đoàn thanh sát viên IAEA.
Đề xuất của ông Grossi về việc phi quân sự hóa Zaporozhye, theo Đại sứ Nebenzia, là không hợp lý vì rằng quân đội Nga đang bảo vệ nhà máy và việc rút quân sẽ cho phép quân đội Ukraine tiến vào giành quyền kiểm soát cơ sở này.
“Thực tế là nhà máy cũng chưa từng được quân sự hóa”, ông Nebenzia nói. “Ở đó không có pháo, chỉ có xe tải dùng để chở lính canh bảo vệ nhà máy.” Báo cáo của IAEA cũng đề cập đến vấn đề này.
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Gutteres đã kêu gọi cả Kiev và Mátxcơva “không tham gia vào các hoạt động quân sự” trong và xung quanh nhà máy điện hạt nhân.
Tổng giám đốc IAEA Grossi nói với CNN rằng ông không kêu gọi phi quân sự hóa, mà muốn một thứ gì đó khiêm tốn hơn, ví dụ như thành lập “khu vực bảo vệ an toàn hạt nhân” mà tất cả các bên cam kết sẽ không tấn công nhà máy.
Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye nằm dưới quyền kiểm soát của quân đội Nga từ tháng 3, không lâu sau khi xung đột bùng phát ở Ukraine. Lực lượng an ninh Nga đã trực tiếp bảo vệ nhà máy, trong khi các nhân viên Ukraine tiếp tục làm việc bình thường.
Các quan chức Mỹ và Ukraine cáo buộc Nga sử dụng nhà máy làm vỏ bọc cho quân đội. Đáp lại, Mátxcơva khẳng định không giữ vũ khí hạng nặng, bao gồm cả pháo binh, trong nhà máy.
Cả Nga và Ukraine đều cáo buộc lẫn nhau về việc tấn công Zaporozhye, làm dấy lên lo ngại về một thảm họa hạt nhân tương tự thảm họa Chernobyl năm 1986.
