Tương lai nào cho người lao động – nhìn từ góc độ an toàn tài chính và an sinh xã hội?

Chia sẻ về thực trạng tình hình thu nhập, việc làm của công nhân, TS. Vũ Minh Tiến, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, hiện nay tình hình lao động khá khởi sắc, số người có việc làm và tham gia bảo hiểm xã hội tăng so với năm ngoái. Lực lượng lao động trên cả nước có khoảng 50 triệu người, tăng nhẹ so với năm ngoái.

TS. Vũ Minh Tiến, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam

TS. Vũ Minh Tiến cho biết, thời gian qua có sự dịch chuyển lao động một cách tích cực, lao động trong khu vực dịch vụ tăng 39%, công nghiệp và xây dựng tăng 34%. Mặt khác, tình trạng thiếu việc làm cũng đã giảm so với thời gian trước. Cùng với đó, thu nhập người lao động cũng tăng so với quý trước dù chưa đáng kể, thu nhập bình quân của người lao động khoảng 6,4 triệu đồng/ tháng.

Theo TS. Vũ Minh Tiến, hiện tỷ lệ doanh nghiệp tham gia BHXH chiếm tỷ trọng rất cao đến 95-97%. Tuy nhiên, có một thực tế đáng lo ngại là đối tượng cần đảm bảo an sinh xã hội nhất, cần tham gia BHXH nhất (người thu nhập thấp, người nghèo) thì lại không tham gia.

Bên cạnh đó, người lao động, công nhân lao động có việc làm cuộc sống bấp bênh, khó khăn. Dù các cơ quan nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ người lao động, tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề bức xúc, cấp bách của người lao động còn chưa được giải quyết (tiền lương thấp, nhà ở khó khăn, an sinh xã hội chưa được đảm bảo).

TS. Minh Tiến cũng nêu lên một thực trạng đáng lo ngại là theo đánh giá chung, có 11% công nhân lao động thường xuyên phải vay tiền để sinh hoạt hằng tháng, 36% số công nhân lao động thỉnh thoảng phải vay tiền để chi tiêu sinh hoạt, khám chữa bệnh… Mặt khác, công nhân lao động làm việc với cường độ cao, kéo dài nhưng tiền lương không cao. Thực tế, người công nhân lao động nếu không làm thêm giờ thì không đủ sống, tương lai bấp bênh.

Nói về việc người lao động quyết định rút BHXH, TS. Vũ Minh Tiến cho biết, hàng triệu người lao động dù biết là thiệt thòi về sau nhưng phải rút vì cuộc sống quá khó khăn trước mắt nên đành rút. Đồng thời cũng vì lo sợ chính sách BHXH thay đổi và thiệt thòi hơn về sau. Do đó, ông Tiến đề nghị cần có công tác tuyên truyền đúng đắn cho người dân để hiểu rõ vấn đề này. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng cần thay đổi chính sách để đảm bảo an sinh, việc làm cho người lao động trong thời gian tới.

Ông Nguyễn Thành Đô, Trưởng ban Chính sách Pháp luật, Liên đoàn Lao động TPHCM cho biết, trong năm 2021, tình hình dịch bệnh COVID-19 tại TPHCM diễn biến phức tạp, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị ngừng hoạt động, hoặc sản xuất với còn dưới 30%, phải thực hiện mô hình “3 tại chỗ”, “1 cung đường 2 điểm đến” để đảm bảo yêu cầu phòng chống dịch COVID-19, người lao động bị ảnh hưởng nghiêm trọng về thu nhập, tiền lương và đời sống.

Ông Nguyễn Thành Đô, Trưởng ban Chính sách Pháp luật, Liên đoàn Lao động TPHCM

Từ khi bắt đầu phát sinh đợt dịch lần thứ 4 từ ngày 27/4/2021, Ban Thường vụ Liên đoàn Lao động TPHCM đã dự báo dịch bệnh sẽ diễn biến phức tạp, đời sống người lao động sẽ bị ảnh hưởng. Ngày 31/5/2021 Liên đoàn lao động TPHCM đã có Phương án 03/PA-LĐLĐ xác định các cấp độ bị ảnh hưởng. Trường hợp doanh nghiệp phải cách ly do có ca nhiễm, người lao động ở khu nhà trọ bị cách ly không thể đi làm để có hỗ trợ cho đoàn viên, người lao động, doanh nghiệp để tiếp tục sản xuất, kinh doanh, đảm bảo công tác phòng chống dịch bệnh.

Công đoàn các cấp ở TPHCM đã thành lập 7.260 Tổ an toàn COVID-19 với 30.648 thành viên, 5.382/7.509 đơn vị xây dựng phương án phòng, chống dịch. Các cấp công đoàn cũng phối hợp tốt với doanh nghiệp xây dựng các phương án vừa cách ly, vừa sản xuất, chủ động xử lý khi có trường hợp nghi nhiễm hoặc nhiễm SARS-CoV-2. Phối hợp chặt chẽ với Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch địa phương, các cơ quan chức năng trong việc triển khai tiêm vắc xin phòng ngừa COVID-19 cho công nhân tại các doanh nghiệp trên địa bàn TPHCM.

Tổ chức kịp thời các hoạt động chăm lo cho đoàn viên công đoàn, công nhân lao động tại các khu nhà trọ, tạm ngừng việc không hưởng lương và gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh COVID-19. Nhiều chương trình như: Hỗ trợ lương thực, thực phẩm thiết yếu, “Siêu thị 0 đồng”, tổ chức đi chợ cho người lao động tại khu cách ly trên địa bàn dân cư và doanh nghiệp; “Bếp ăn yêu thương” hỗ trợ các khu phong tỏa và lực lượng phòng, chống dịch, vận động chủ nhà trọ có “Tổ công nhân tự quản” giảm giá thuê phòng, điện nước, chăm lo đời sống văn hóa tinh thần cho người lao động.

Các đơn vị liên quan đã chăm lo cho con của đoàn viên Công đoàn bị ảnh hưởng trực tiếp bởi dịch bệnh COVID-19, thực hiện Chương trình kết nối hỗ trợ nông dân TPHCM tiêu thụ nông sản... Tổng cộng đã chăm lo cho 1.476.010 người với kinh phí hơn 185 tỷ đồng.

Công đoàn các cấp tiếp tục thực hiện các gói hỗ trợ cho đoàn viên công đoàn, công nhân, viên chức, người lao động, như chi hỗ trợ cho 50.407 trường hợp theo quyết định 2606. Liên đoàn Lao động TPHCM đã thành lập các đội hình tình nguyện gồm những thành viên là cán bộ Công đoàn chuyên trách TPHCM với nhiệm vụ tham gia cùng với Trung tâm an sinh xã hội TPHCM đã tiếp nhận, vận chuyển, hỗ trợ trên 500 tấn hàng hóa, rau củ quả, nhu yếu phẩm phân chia, đóng gói trên 350.000 suất combo và chuyển đến tay của đoàn viên Công đoàn, người lao động khó khăn bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19.

Trong thời gian tới, Liên đoàn Lao động TPHCM sẽ nắm chắc tình hình đời sống sinh hoạt, nhu cầu của đoàn viên, người lao động trên địa bàn. Tuyên truyền các hoạt động chăm lo của các cấp Công đoàn, các gương điển hình người tốt, việc tốt cơ sở, các mô hình hỗ trợ đoàn viên, người lao động và tinh thần đoàn kết, thống nhất, tinh thần tình nguyện, hỗ trợ giúp đỡ lẫn nhau của công nhân, viên chức, người lao động.

Liên đoàn sẽ chủ động giám sát về thực hiện các chế độ chính sách về lao động, bảo hiểm, phối hợp với doanh nghiệp xây dựng phương án đảm bảo sức khỏe cho đoàn viên người lao động, tập trung các điều kiện làm việc, chăm sóc y tế tại doanh nghiệp, tăng cường thêm ít nhất 10% giá trị bữa ăn ca cho người lao động, đảm bảo các yêu cầu phòng chống dịch theo yêu cầu của cơ quan y tế, công đoàn cấp trên hỗ trợ kịp thời các gia đình công nhân nuôi con nhỏ dưới 6 tuổi, nữ mang thai có hoàn cảnh khó khăn…

Tổ chức Tài chính vi mô CEP xây dựng các sản phẩm tài chính phù hợp, chính sách hỗ trợ vay vốn, giảm lãi vay, gia hạn trả nợ cho đoàn viên công đoàn, người lao động khó khăn, đa dạng mở thêm các gói sản phẩm mới với mức vay ít (10-20 triệu đồng), thủ tục đơn giản, tăng cường phát vay hỗ trợ kịp thời cho đoàn viên công đoàn, người lao động, chống tín dụng đen.

Liên đoàn Lao động TPHCM kiến nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định điều chỉnh tăng tiền lương tối thiểu vùng theo đề xuất của Hội đồng tiền lương quốc gia từ ngày 1/7/2022, chỉ đạo các cơ quan chức năng có nghiên cứu, đánh giá mức sống tối thiểu đảm bảo sự phát triển toàn diện, xây dựng gia đình ấm no hạnh phúc, để có tiền lương đủ sống cho người lao động.

Các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền tăng cường quản lý giá các mặt hàng thiết yếu, tránh đầu cơ, găm hàng, lợi dụng tăng giá, trục lợi. Bảo hiểm xã hội Việt Nam cần có nghiên cứu, đề xuất bổ sung thêm chế độ dành cho trẻ em là con của người tham gia bảo hiểm xã hội, để thu hút người lao động tham gia và đảm bảo an sinh khi hết tuổi lao động.

UBND TPHCM có chỉ đạo Sở Công Thương cùng các Tổng công ty bán lẻ lớn TPHCM tổ chức định kỳ, luân phiên các điểm bán hàng bình ổn giá phục vụ công nhân lao động tại các Khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao và các khu nhà trọ đông công nhân lao động.

PGS.TS Giang Thanh Long - Viện trưởng Viện Chính sách Công & Quản lý, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cũng cho rằng, dịch bệnh COVID-19 hai năm qua đã gây rất nhiều khó khăn cho người lao động. Trong đó, rất nhiều người mất việc và sau khi dịch bệnh kết thúc vẫn chưa kiếm được việc làm gây khó khăn về kinh tế. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến người lao động rút BHXH một lần.

PGS.TS Giang Thanh Long - Viện trưởng Viện Chính sách Công & Quản lý, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

Thông tin được PGS.TS Thanh Long chia sẻ cho thấy, qua khảo sát độ tuổi rút BHXH một lần ở Việt Nam ngày càng trẻ hoá, trung bình dưới 40 tuổi và hầu hết ở các doanh nghiệp ngoài nhà nước. Một nghiên cứu từ năm 2016 đến nay, đặc biệt là 2 năm trở lại đây có 4,8 triệu người rút một lần.

Năm 2021 qua khảo sát nhóm người 30 đến 40 tuổi - nhóm chiếm tỷ trọng cao nhất trong dân số Việt Nam và cũng là nhóm người lao động chính thì chỉ 15% số người được khảo sát có tiết kiệm, sau dịch COVID-19 tại TPHCM, hầu như đã tiêu hết phần tiền tiết kiệm; có 22% đang có một khoản đầu tư và thu nhập chủ yếu dựa vào tiền công, tiền lương. Tuy nhiên, bất kỳ cú sốc nào về mất việc làm cũng sẽ mất thu nhập, dẫn đến mất rất nhiều thứ khác. Bên cạnh đó, sau cú sốc COVID-19, có 80% người lao động bị giảm thu nhập, trong đó có 60% giảm 20 đến 30% so với trước dịch.

Về việc người lao động rút BHXH một lần, theo PGS.TS Thanh Long, đây chỉ là một hiện tượng sau khi trải qua cú sốc dịch bệnh và mất việc. Còn vấn đề người lao động tham gia BHXH còn hạn chế là do bất cập giữa “cung và cầu”, bởi hiện nay ở nước ta đa số là doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp chưa quan tâm nhiều đến tương lai người lao động.

Bên cạnh đó, vấn đề mức lương đóng BHXH cũng đang là một vấn đề cần quan tâm và thanh tra, giám sát chặt chẽ bởi hiện nay mức đóng BHXH đang là do thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người lao động. Đa số doanh nghiệp đóng BHXH cho người lao động không đúng với mức lương mà thấp hơn rất nhiều. Do đó, cần tuyên truyền, phân tích để người lao động hiểu rõ về mức đóng và thụ hưởng bảo hiểm sau này, không nên vì lợi ích trước mắt mà đánh mất lợi ích trong tương lai.

Liên quan giải pháp thu hút người lao động tham gia BHXH và hạn chế rút BHXH một lần, PGS.TS Thanh Long cho rằng, cần phải có chính sách hỗ trợ trẻ em, con em của người lao động là điều rất quan trọng. Dẫn chứng một số nước Châu Phi cho thấy, việc hỗ trợ trẻ em giúp cho các gia đình bớt đi gánh nặng, bố mẹ trẻ sẽ có nguồn lực để tham gia BHXH. Hay như Thái Lan hiện cũng đang thúc đẩy phát triển quỹ an sinh xã hội, hỗ trợ cho trẻ em mới sinh ra trong mỗi gia đình và mỗi hộ gia đình được hỗ trợ 2 trẻ em, đảm bảo vấn đề nuôi con cái trong thời gian đầu, để bố mẹ trẻ có thu nhập thấp có thể tham gia BHXH.

“Việc rút bảo hiểm một lần là quyền của người lao động nhưng tuyên truyền để người lao động hiểu là khi rút 1 lần thì gây ra bất lợi kép về hiện tại và tương lai, bởi khi rút ra thì không còn được hưởng các chế độ ngắn hạn và tương lai không còn được đảm bảo. Đề xuất phải cố gắng chuyển từ bảo trợ xã hội sang BHXH, ngay từ khi còn trẻ phải được tham gia BHXH để tích lũy cho chính mình và sau này tránh phụ thuộc vào nguồn thu nhập của người khác”, PGS.TS Thanh Long nói.

Ông Lưu Kim Hồng, Chủ tịch Công đoàn Công ty Nidec Việt Nam đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn vướng mắc để khắc phục tình trạng ồ ạt rút BHXH một lần khi tham gia trao đổi tại hội thảo: “Tương lai nào cho người lao động – nhìn từ góc độ an toàn tài chính và an sinh xã hội?”.

Ông Hồng cho rằng, các nhà soạn thảo luật liên quan đến BHXH hãy cùng các chuyên gia, nhà khoa học, xã hội học, các cơ quan ban ngành như Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, các hội nghề nghiệp… phân tích, nghiên cứu toàn diện cuộc sống, đời sống người lao động nhiều tầng lớp, nhiều tỉnh thành, ngành nghề cả chính thức và phi chính thức.

Ông Lưu Kim Hồng, Chủ tịch Công đoàn Công ty Nidec Việt Nam

“Tôi nghĩ đây sẽ là một đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước về cuộc sống, đời sống công nhân lao động có đóng và không đóng bảo hiểm xã hội. Lao động lớn tuổi (có thể tính từ 40 với nữ, 45 với nam), kết quả này phục vụ nhiều mục đích, ở đây chúng ta tách kết quả ra để nghiên cứu sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội cho phù hợp”, ông Hồng đề xuất.

Ông Hồng đã đặt ra nhiều vấn đề như: Các nhà soạn thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi muốn giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội để được hưởng lương hưu sớm hơn trước kia, giảm từ 20 năm xuống 15 năm và tiến tới 10 năm thì đã nghe dư luận công nhân, người lao động nghĩ gì chưa?

Người lao động suy nghĩ rút 1 lần sớm hơn ( trước 15 năm) rồi làm công nhân thời vụ (không đóng bảo hiểm xã hội) 1 năm. Trong 1 năm đó người lao động vừa có lương vừa nhận 1 năm trợ cấp thất nghiệp; khi nhận được 1 cục mới bắt đầu đi làm chính thức và đóng BHXH lại. Cơ quan soạn thảo cần nghĩ tới cách tính này, thực tế suy nghĩ này của người lao động.

Người lao động nói tại sao đang quy định 20 năm giờ đột ngột đổi còn 15 năm làm họ trở tay không kịp khi họ chưa đủ 20 năm mà đã trên 15 năm, giờ nghỉ về quê làm việc khác (lại là làm lĩnh vực phi chính thức, không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội) rồi phải đợi hơn 20 năm sau mới được nhận tiền hưu, suốt 20 năm đó không đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thì liệu lúc đó lãnh hưu được bao nhiêu/tháng?

"Người đưa đề xuất sửa đổi còn 15 năm có số liệu có bao nhiêu lao động lớn tuổi bắt đầu tham gia thị trường lao động có đóng bảo hiểm xã hội để đưa đề xuất này không, số này là thiểu số hay đa số và có khảo sát số lượng lao động đó có mong muốn làm 15 năm rồi 10 năm để lãnh hưu không, đi làm tuổi này lương đóng bảo hiểm xã hội trung bình được bao nhiêu/tháng, sau 15 năm thì lãnh hưu được bao nhiêu tiền/tháng? - ông Hồng nói.

Từ thực tế trên, ông Hồng đề xuất, chỉ có lương hưu hàng tháng mới có thể bảo đảm an toàn tài chính cho người lao động và chúng ta lại “quanh co quanh co không có lối ra” nếu chỉ có mỗi cơ quan bảo hiểm xã hội ngồi soạn thảo quy định để sửa Luật. Hãy làm cho Luật Bảo hiểm xã hội “hữu xạ tự nhiên hương” và tuyên truyền sâu rộng cho tất cả mọi người, nhất là lứa tuổi từ khoảng 45-50 tuổi.

Đồng thời, các Hội nghề nghiệp, Hội Nông dân, Hội phụ nữ có thể nghiên cứu tạo công ăn việc làm dành riêng đối tượng người lao động lớn tuổi, kể cả người lao động đủ tuổi hưu, đã nghỉ hưu để họ vừa có công việc vừa sức, vừa không thấy vô dụng, không thấy ngày dài lê thê trôi qua trong buồn chán, vừa có thêm chút thu nhập để trang trải cuộc sống. Các công việc như: trồng hoa Lan xuất khẩu, trồng và chăm sóc các loại hoa, rau củ quả, học và làm công việc chăm sóc thú cưng; thuê họ nuôi cá, nuôi tôm kiểu vườn ao chuồng, làm bảo vệ, giữ xe các cửa hàng này kia...

Ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Công ty Cổ phần quốc tế Dony cho rằng, câu chuyện lo lắng về đời sống, về việc làm của người lao động là nỗi lo muôn thuở.

Trong giai đoạn hiện nay nỗi lo chính của người lao động không chỉ là lương cao hay lương thấp, mà còn là lo công việc không ổn định sau giai đoạn đại dịch.

Ông Phạm Quang Anh, TGĐ Công ty cổ phần Quốc tế Dony

"Chúng tôi luôn mong muốn công việc, thu nhập của người lao động luôn được ổn định. Tuy nhiên, trong trường hợp xảy ra biến cố không đảm bảo được về tài chính, không có được công ăn việc làm thì có được chính sách hỗ trợ họ ngay để ổn định cuộc sống. BHXH giải quyết tốt ngay lúc này là đảm bảo được mấy tháng lương bảo hiểm thất nghiệp cho họ khi mất việc. Việc làm này đã được giải quyết cực kỳ nhanh" - ông Phạm Quang Anh nói.

Dẫn chứng điều này, ông Anh cho biết, bản thân công ty Dony đã đứng ra đại diện cho người lao động làm việc với các cơ quan về bảo hiểm xã hội. Hiện nay, BHXH đã có nhiều bước tiến về mặt dịch vụ cho người lao động, thực hiện đảm bảo tốt quyền lợi cho người lao động theo kiểu “dịch vụ dành cho khách hàng”.

Lý giải cho việc tại sao người lao động hay rút bảo hiểm một lần, ông Phạm Quang Anh cho rằng có liên quan đến việc người lao động nghỉ việc ở doanh nghiệp và ra ngoài. Thực tế này gây ra sự đứt gãy tính liên tục trong đóng bảo hiểm và người lao động nghĩ sẽ không bao giờ vào công ty nữa và họ quyết định rút ra để có đồng vốn làm ăn. Bên cạnh đó, đảm bảo lợi ích cho người lao động đặc biệt là tính ngắn hạn, cần phải cân đối lợi ích trong đóng bảo hiểm ngắn hạn và dài hạn.

Từ đó, ông Phạm Quang Anh kiến nghị các cơ quan BHXH cần tuyên truyền mạnh mẽ về câu chuyện đóng BHXH liên tục, thực hiện phương thức, thủ tục làm sao tinh giản để người lao động cảm thấy nhanh chóng và tiện ích.

“Lâu nay, người lao động không mấy khi làm việc với cơ quan BHXH, đa phần là doanh nghiệp đứng ra làm, bây giờ họ tự làm nên sẽ vướng mắc chỗ đó” - ông Phạm Quang Anh cho biết.

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Trần Thanh Phong - Phó tổng giám đốc Marketing - Công ty Bảo hiểm Nhân thọ Prudential Việt Nam, cho biết trong giai đoạn dịch bệnh, công ty đã mở ra văn phòng trực tuyến, mọi người làm việc tại nhà. “Khi mọi người gặp vấn đề về sức khỏe thể chất, sức khoẻ tinh thần, chúng tôi vận dụng hệ thống bệnh viện bác sĩ trực tiếp để hỗ trợ nhân viên, gia đình nhân viên khi có người bị nhiễm bệnh, tư vấn, khám và cung cấp thuốc tận nhà”- ông Phong chia sẻ.

Ông Trần Thanh Phong - Phó tổng giám đốc Marketing - Công ty Bảo hiểm Nhân thọ Prudential Việt Nam

Theo ông Thanh Phong, ngoài mở ra văn phòng trực tuyến, công ty cũng đã quan tâm sức khỏe tinh thần của nhân viên, tổ chức hỗ trợ tâm lý, có đội ngũ chuyên gia tư vấn, giải tỏa cho nhân viên những áp lực tâm lý. Bên cạnh đó, công ty đã cố gắng đảm bảo phúc lợi nhân viên, không giảm lương. Đối với khách hàng, công ty cũng đã thấu hiểu việc dịch bệnh COVID-19 đã làm cho rất nhiều người mất khả năng thu nhập hay bị giảm một phần thu nhập. Trong trường hợp đó, công ty đã đề xuất và được Bộ Tài chính chấp thuận để có khoảng thời gian ân hạn 120 ngày với những khách hàng đến kỳ đáo hạn của hợp đồng từ tháng 8 đến cuối tháng 12/2021, đảm bảo khách hàng không bị mất quyền lợi.

Ông Thanh Phong cho biết, đối với những quốc gia tiên tiến mà tập đoàn Prudential có mặt, có một “kiềng 3 chân” gồm: Bảo hiểm Xã hội – Bảo hiểm Y tế - Bảo hiểm Nhân thọ, nếu một người mà tham gia đủ 3 bảo hiểm này thì họ sẽ cảm thấy khá an toàn về chuyện tài chính và an tâm khi họ nghĩ đến tuổi nghỉ hưu.

Cũng theo ông Thanh Phong, thông qua nghiên cứu mà Công ty Prudential Việt Nam phối hợp cùng một đơn vị thực hiện, xu thế tất yếu hiện nay là Việt Nam đã bước sang giai đoạn già hóa dân số rất nhanh. Có một số thông tin là “Việt Nam chưa giàu đã nhanh già”, trong trường hợp như vậy, áp lực đặt lên tất cả hệ thống an sinh xã hội, phúc lợi, bảo hiểm xã hội… và áp lực đặt lên cả gia đình

“Nếu như chúng ta không có quá nhiều khoản tiết kiệm đầu tư thì chúng ta đầu tư cho giáo dục của con cái, nhưng vô hình chung chúng ta đặt áp lực lên con cái khi chúng ta ở độ tuổi hưu, bởi vì chúng ta không có bất kỳ một khoản tiết kiệm, một khoản dự phòng nào dành cho tuổi nghỉ hưu của chúng ta. Trong nghiên cứu khảo sát mức độ chuẩn bị cho cuộc sống độc lập khi về già, đa phần mọi người muốn khi mình ở tuổi hưu mình sẽ không lệ thuộc vào gia đình mà muốn độc lập tài chính, thoải mái, tự do. Tuy nhiên chỉ có 4/10 người thật sự có kế hoạch để làm chuyện này. Khi họ không có kế hoạch thì trong vòng 15-20 năm, liệu người lao động đã sẵn sàng để có tuổi hưu an nhàn không lệ thuộc vào tài chính hay không?”- ông Phong đặt vấn đề.

Về vấn đề này, ông Trần Thanh Phong nhấn mạnh, Công ty Prudential Việt Nam đang rất muốn tuyên truyền nhiều hơn về mức độ cấp thiết của việc dự phòng an toàn tài chính từ góc độ cá nhân, từ góc độ của doanh nghiệp và từ góc độ chính sách để tạo nên một kiềng 3 chân vững chắc: Bảo hiểm Xã hội – Bảo hiểm Y tế - Bảo hiểm Nhân thọ, cho người lao động trong tương lai.

Ông Kiều Minh Sinh, Trưởng ban Chính sách pháp luật, Liên đoàn Lao động tỉnh Đồng Nai cho rằng, người lao động đang so sánh về chính sách bảo hiểm, đặc biệt là vấn đề tuổi nghỉ hưu để hưởng lương hưu.

Ông Kiều Minh Sinh, Trưởng ban Chính sách pháp luật, Liên đoàn Lao động tỉnh Đồng Nai

Sau 2 năm ảnh hưởng đại dịch, đời sống người lao động còn rất nhiều khó khăn. Hiện nay, tiền lương thu nhập và chính sách tiền lương đang tăng dần để đảm bảo đời sống người lao động.

Tuy nhiên, đời sống người lao động, công nhân cũng còn nhiều khó khăn. Người lao động ngoại tỉnh muốn mua được nhà ở Bình Dương, Đồng Nai hay TPHCM là “cả một vấn đề”.

Để hỗ trợ người lao động, theo ông Minh Sinh các chính sách an sinh xã hội đã có của nhà nước cần phải được triển khai đồng bộ cho người lao động. Mặt khác, các chính sách về thiết chế cho người lao động cũng cần được duy trì và ổn định để người lao động đảm bảo đời sống và gắn kết lâu dài với doanh nghiệp. Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ, khuyến khích người lao động cần được chỉnh sửa đồng bộ, hạn chế sự dịch chuyển lao động.

“Tới đây, nếu nhà nước có sửa đổi Luật BHXH, cần tuyên truyền, định hướng để người dân, người lao động hiểu được thật cụ thể, rõ ràng. Đồng thời tổ chức nhiều cuộc đối thoại giữa các nhóm ngành nghề để người lao động hiểu hơn về các chính sách an sinh xã hội” - ông Minh Sinh kiến nghị.

Bà Nguyễn Hồng Hà, đại diện Sở LĐ-TB&XH TPHCM cho biết, sau dịch bệnh COVID-19, thành phố đã có rất nhiều chương trình, chính sách phục hồi kinh tế.

Bà Nguyễn Hồng Hà, đại diện Sở LĐ-TB&XH TPHCM

Cụ thể, ngay từ năm 2021, thành phố đã có quyết định 3066 về việc xây dựng chính sách an sinh xã hội, phục hồi kinh tế XH như thế nào để bền vững. Sở LĐ-TB&XH TPHCM cũng đã đề xuất những kế hoạch về an sinh xã hội. Với chính sách đồng hành cùng DN, thành phố yêu cầu các sở ban ngành phải có hỗ trợ thực tế DN như thế nào về cải cách hành chính, giảm thiểu thủ tục hành chính tức thời cho DN; Cơ quan Thuế, ngành LĐTB & và lãnh đạo UBND các cấp giải quyết thủ tục hành chính trong ngày.

Cơ quan BHXH trước đây thủ tục khó khăn nhưng giờ chuyển sang thủ tục hậu kiểm, hỗ trợ NLĐ quay trở lại thị trường, hỗ trợ thuê nhà được giải quyết trong ngày… Đó là những nội dung TPHCM thực hiện liên tục.

Bà Hà cho biết thêm, liên quan đến việc hỗ trợ NLĐ quay trở lại thị trường lao động, dù chỉ áp dụng cho 24 tỉnh thành vùng kinh tế trọng điểm nhưng vẫn tiến hành hỗ trợ ngay cho NLĐ. Theo bà Hà, DN có phục hồi được thì NLĐ mới đảm bảo việc làm.

“Chính sách BHXH làm sao để NLĐ tiếp cận được ngay, tôi mong truyền thông thông tin BHXH thường xuyên, là chính sách duy nhất, an sinh xã hội của Việt Nam” – bà Hà cho biết.

Ông Nguyễn Hồng Tây, Phó trưởng Đại diện Văn phòng Bộ LĐ-TBXH tại TPHCM cho biết, thực trạng một bộ phận người lao động khó khăn do bị ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, đã lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần, ảnh hưởng đến việc đảm bảo an sinh xã hội bền vững cho người lao động và sự ổn định, phát triển lâu dài của thị trường lao động.

Ngày 12/4, Bộ LĐTB&XH phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, BHXH Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam ký Chương trình phối hợp về hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động, phát triển thị trường lao động và đảm bảo an sinh xã hội.

Ông Nguyễn Hồng Tây, Phó trưởng Đại diện Văn phòng Bộ LĐ-TBXH tại TPHCM

Một trong những nội dung chính là phối hợp tuyên truyền để người lao động hiểu rõ sự cần thiết, lợi ích, vai trò, ý nghĩa của chính sách bảo hiểm xã hội là trụ cột cơ bản của hệ thống an sinh xã hội, bảo đảm an sinh xã hội bền vững, hạn chế tình trạng hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Nội dung này cũng đã được chỉ đạo trong Công điện số 431/CĐ-TTg ngày 19/5, đến nay tình trạng nhận BHXH một lần đã được hạn chế.Hiện nay, Bộ LĐTB&XH đang tập trung triển khai thực hiện Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia; phối hợp với Bộ Công an để nắm chắc các đối tượng cần trợ giúp về an sinh xã hội; bổ sung nội dung hỗ trợ an sinh xã hội để phòng, chống dịch COVID-19 vào cơ sở dữ liệu quốc gia về an sinh xã hội.

Ông Tây cho biết thêm, để chia sẻ những khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch và căn cứ vào tình hình phát triển kinh tế xã hội chung, ngày 18/4 Hội đồng Tiền lương quốc gia đã có báo cáo số 04/BC-HĐTLQG khuyến nghị với Chính phủ về phương án tăng mức tiền lương tối thiểu vùng năm 2022, bình quân 6% so với mức lương tối thiểu vùng hiện hành.

Bộ LĐTB&XH đang lấy ý kiến của các bộ, ngành, cơ quan liên quan về dự thảo Nghị định quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động, dự kiến áp dụng thực hiện trong 18 tháng, từ 1/7 đến tháng 12/2023.

Theo báo cáo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, trong 4 tháng đầu năm 2022 đã giải quyết BHXH một lần cho 308.100 người, tăng 1,1% so với cùng kỳ năm 2021. Ước tính đến hết tháng 5 năm 2022, cả nước có 390.397 người giải quyết hưởng BHXH một lần, giảm 40.189 người so với cùng kỳ năm 2021 (giảm 9,4%).

Về lĩnh vực lao động, việc làm, ông Tây cho biết, Bộ LĐTB&XH tiếp tục thực hiện quyết liệt, hiệu quả Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/1/2022 của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình.

Hiện nay, Bộ LĐTB&XH đang tập trung nghiên cứu đề xuất các giải pháp phát triển thị trường lao động, kết nối cung cầu lao động; phát triển các cơ sở đào tạo, giáo dục nghề nghiệp lao động để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thực hiện chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, bảo đảm đào tạo phù hợp với nhu cầu sử dụng. Phát triển thị trường lao động ngoài nước, hướng dẫn các doanh nghiệp chuẩn bị sẵn sàng đưa lao động sang các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) ngay trong đầu tháng 6 này.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Trưởng Ban chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ LĐTB&XH đã rất nỗ lực, khẩn trương phối hợp với các bộ, ngành liên quan và địa phương triển khai xây dựng phương án phân bổ vốn ngân sách tiền lương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2021-2025.

Để kịp thời tổ chức giải ngân hiệu quả nguồn vốn từ chương trình này, các địa phương cần khẩn trương hoàn thành việc ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện chương trình; trình Hội đồng nhân dân phê duyệt phương án phân bổ vốn thực hiện chương trình, phê duyệt các danh mục dự án đầu tư công trung hạn; hướng dẫn các địa phương triển khai các dự án, tiểu dự án, nội dung thành phần thuộc chương trình.

TS. Vũ Minh Tiến, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, công nhân, người lao động đã xác định bản thân phải nỗ lực sản xuất kinh doanh hiệu quả để góp phần phát triển doanh nghiệp, phát triển đất nước.

TS. Vũ Minh Tiến, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam

Mấu chốt rất lớn và quan trọng để NLĐ yên tâm làm việc là tiền lương và kinh tế vĩ mô. Phải làm thế nào để công nhân nâng cao được chất lượng cuộc sống của mình và gia đình. Xưa nay, các cấp công đoàn đã xác định phải làm tốt hơn để đảm bảo quyền lợi về cả vật chất và tinh thần của NLĐ để góp phần xây dựng doanh nghiệp cũng như phát triển kinh tế đất nước.

Sau khi nghe ý kiến, tham luận của các chuyên gia, đại diện doanh nghiệp, TS. Vũ Minh Tiến cho biết đã chắt lọc nhiều ý kiến để báo cáo trực tiếp cho lãnh đạo để trao đổi, thảo luận. Đồng thời, chuyển tiếp bổ sung các vấn đề này trong 10.000 ý kiến gửi Thủ tướng Chính phủ trong buổi đối thoại giữa Thủ tướng Chính phủ với công nhân cả nước.

Ông Nguyễn Duy Cường - Phó vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội - Bộ LĐTB&XH cho biết, qua phát biểu của các đại biểu có thể thấy, để giải quyết câu chuyện rút bảo hiểm một lần thì cần phải phối hợp, giải quyết được nhiều góc độ và phải xử lý nhiều chính sách, cốt lõi vấn đề là phải giải quyết tạo việc làm ổn định cho người lao động.

Ông Nguyễn Duy Cường - Phó vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội - Bộ LĐTB&XH

“Tại sao khu vực các doanh nghiệp nhà nước thì số người hưởng BHXH 1 lần lại ít như vậy, trong khi đó doanh nghiệp khu vực ngoài thì có nhiều người hưởng BHXH 1 lần và tập trung ở nhóm người sau một năm nghỉ dịch, đó là cốt lõi của vấn đề”- ông Nguyễn Duy Cường nói.

Cũng theo ông Cường, khi dịch bệnh COVID-19 xảy ra đã tác động trực tiếp, khó khăn trước mắt liên quan đến thu nhập chung của NLĐ nói riêng và nhân dân nói chung.

“Những ý kiến của các đại biểu trong Hội thảo, tôi đã ghi nhận rất đầy đủ. Trong quá trình khi Quốc hội thông qua dự luật, tôi sẽ bắt tay vào việc đề xuất giải pháp và các chính sách cụ thể hơn và chắc chắn sẽ được lấy ý kiến rộng rãi như đề xuất mà các đại biểu đã đề cập, hướng đến mục tiêu là ổn định lâu dài cho người lao động”- ông Nguyễn Duy Cường cho biết.