Chiều 5/6, bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam tổ chức họp báo thông tin về hoạt động nửa đầu năm. Tại họp báo, phóng viên đã đặt nhiều câu hỏi cho lãnh đạo BHXH Việt Nam liên quan tới giải quyết quyền lợi cho chủ hộ kinh doanh cá thể đã đóng BHXH bắt buộc, nhưng không đúng đối tượng theo quy định của Luật BHXH.
Từ năm 2003 tới năm 2016, BHXH các đại phương đã thu sai BHXH bắt buộc với hơn 4 nghìn chủ hộ kinh doanh cá thể, trong đó đã giải quyết chế độ cho một số người, hiện còn lại hơn 2,7 nghìn người chưa được giải quyết chế độ.
Trả lời báo chí, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh cho biết, trước mắt, cơ quan này vừa đề xuất Quốc hội cho phép giải quyết quyền lợi với chủ hộ kinh doanh đã đóng BHXH bắt buộc. Để họ được hưởng các quyền lợi như những người đã đóng BHXH bắt buộc khác.
 |
Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam - Nguyễn Thế Mạnh (đứng) trả lời báo chí về giải pháp đảm bảo quyền lợi cho chủ hộ kinh doanh đã đóng BHXH bắt buộc sai quy định. (Ảnh: HQ). |
Về dài hạn, lãnh đạo BHXH Việt Nam cho biết, đã phối hợp với các bộ ngành thống nhất đưa vào Dự thảo sửa đổi Luật BHXH đang xây dựng, quy định mở rộng diện tham gia BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh cá thể. Khi luật được sửa đổi, quyền lợi người lao động tham gia BHXH, trong đó có chủ hộ kinh doanh sẽ được đảm bảo tốt nhất theo nguyên tắc đóng – hưởng. Theo ông Mạnh, việc tham gia BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh cá thể là nguyện vọng chính đáng, các quy định trước chưa có, nay sửa luật bổ sung thêm.
“Mới đây, khi tôi ký văn bản phê bình lãnh đạo BHXH các địa phương đã thu sai BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh từ năm 2003 tới nay cũng cực chẳng đã. Họ là đều là quân của mình, có thể vì chưa hiểu hết, hoặc thuận theo nguyện vọng của chủ hộ kinh doanh dẫn tới thu chưa đúng đối tượng. Thực tế, chủ hộ kinh doanh vừa làm chủ vừa trực tiếp tham gia làm việc như những người lao động mình thuê, chỉ khác họ không có hợp đồng lao động, không thể ký hợp đồng lao động với chính mình được”, ông Mạnh nói.
Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam) Đỗ Ngọc Thọ cho biết thêm, chủ hộ kinh doanh không có hợp đồng lao động, trong khi Luật BHXH quy định người lao động có hợp đồng mới thuộc nhóm tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, Luật BHXH cũng không cấm chủ hộ không được tham gia BHXH bắt buộc. Điều này dẫn tới cơ quan BHXH một số địa phương thu BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh, cũng vì muốn có nhiều người tham gia BHXH, và chính chủ hộ cũng mong muốn được tham gia.
“Nhận thức của người thực hiện chính sách 20 năm trước cũng khác, dẫn tới cách hiểu khác nhau, quy định cũng không cấm chủ hộ tham gia BHXH bắt buộc. Thực tế chủ hộ đã đóng BHXH bắt buộc vậy cần thiết bảo vệ quyền lợi chính đáng của họ, trên nguyên tắc có đóng - có hưởng”, ông Thọ nói.
Cũng theo ông Thọ, năm 2021, từng có tiền lệ giải quyết chế độ BHXH bắt buộc khi thu chưa đúng đối tượng với phó chỉ huy trưởng Quân sự xã, phó trưởng Công an xã và người làm việc theo hợp đồng tại cấp xã. Khi đó, Chính phủ ban hành Nghị quyết 101/NQ-CP năm 2021, cho phép ghi nhận thời gian đã đóng và giải quyết chế độ theo diện BHXH bắt buộc, với 10 nghìn người được giải quyết hưởng quyền lợi chính sách an sinh xã hội. Nay, nếu một nghị quyết của Chính phủ có thể giải quyết quyền lợi cho hơn 4 nghìn chủ hộ kinh doanh đã đóng BHXH bắt buộc cũng là điều rất tốt. “Tất nhiên, trách nhiệm với những người đã thực hiện chính sách chưa đúng sẽ phải xem xét xử lý”, ông Thọ nói thêm.
Trong báo cáo vừa gửi các Đại biểu Quốc hội, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết, đã có văn bản gửi BHXH Việt Nam khẳng định, việc thu BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh là không đúng quy định pháp luật. Bộ này đã đề nghị BHXH Việt Nam chỉ đạo các cơ quan liên quan thực hiện đúng quy định của pháp luật về tham gia BHXH; thanh kiểm tra tại một số địa phương…
Theo BHXH Việt Nam, việc thu sai BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh cá thể phát sinh trong giai đoạn từ năm 2003 - 2016, tại nhiều địa phương. Từ năm 2016, BHXH đã dừng thu BHXH bắt buộc với nhóm này, nhưng còn hơn 2,7 nghìn người chưa được giải quyết quyền lợi và “treo” tới nay, do không thể giải quyết theo diện BHXH bắt buộc, cũng không thể theo quy định của BHXH tự nguyện.
BHXH Việt Nam cho rằng, nếu trả lại tiền đã đóng BHXH cho chủ hộ kinh doanh (thoái thu) sẽ rất phức tạp, khó khăn trong thực hiện, sẽ gặp phản đối từ người đã đóng, quyền lợi người đã tham gia cũng bị ảnh hưởng khi đã đóng nhiều năm. Cơ quan này đề xuất giải quyết chế độ BHXH cho những chủ hộ kinh doanh cá thể đã tham gia theo quy định của BHXH bắt buộc.
