Một sự nghiệp đồ sộ
Nhắc tới nhà văn vĩ đại người Colombia Gabriel García Márquez, phải nhắc kiệt tác Trăm năm cô đơn, một trong 12 cuốn sách hay nhất thập niên sáu mươi theo đánh giá của giới phê bình văn học Mỹ. Tác phẩm kể về dòng họ Buendia tại ngôi làng Macondo qua một trăm năm, tái hiện một phần lịch sư Colombia. Xuất bản năm 1967, cuốn sách lập tức gây tiếng vang lớn, bán hơn 50 triệu bản và được dịch ra hơn 35 ngôn ngữ.
Trăm năm cô đơn đã biến Marquez từ nhà văn mang “tâm lý thất bại” dù đã có truyện ngắn xuất sắc Ngài đại tá chờ thư, thành tên tuổi lớn được cả giới phê bình lẫn độc giả mến mộ. Đó cũng là cảm hứng để ông tiếp tục sáng tác một loạt tiểu thuyết như Truyện buồn không thể tin được của Erendira và người bà bất lương, Mùa thu của vị trưởng lão, Ký sự về một cái chết được báo trước, Tướng quân giữa mê hồn trận, Tình yêu và những con quỷ khác; các tác phẩm văn học hóa báo chí như Mười hai truyện phiêu dạt, Tin tức một vụ bắt cóc; hay ở dạng hồi ức như Sống để kể lại, Hồi ức về những cô gái điếm buồn của tôi.
Tình yêu thời thổ tả (1985) được The New York Times đánh giá là một trong những thiên tình sử đẹp nhất mọi thời đại, “tuyên ngôn cho sự bất diệt của trái tim”.
Một cuộc đời vinh quang và sóng gió
García Márquez không chỉ là nhà văn mà còn là nhà báo, người hoạt động chính trị bền bỉ. Ông sinh ngày 6/3/1927 tại Aracataca, thị trấn bên bờ biển Caribê, thuộc miền Bắc Colombia, là con cả trong một gia đình trung lưu.
Năm 1947, Márquez tới Bogota, thủ đô Colombia theo học ĐH Quốc gia Colombia. Ông bắt đầu viết cho tờ El Espectador và có những truyện ngắn đầu tay. Ngay năm sau, ông tham gia sinh viên biểu tình phản đối vụ ám sát Jorge Eliecer Gaitan, một chính khách tiến bộ, ứng viên tổng thống Colombia; rồi bỏ học chuyển về Barranquilla, tập trung làm báo và viết tiểu thuyết. Ông tham gia “Nhóm Barranquilla” và được tiếp xúc với các tác giả lớn như Franz Kafka, James Joyce, William Faulkner, Virginia Woolf và đặc biệt là Ernest Hemingway.
“Với trí tưởng tượng phong phú và một ngòi bút hoa mỹ, ông đã tạo dựng những thực tại thần kỳ trong các tiểu thuyết của mình: Bệnh dịch từ chứng mất ngủ và hay quên, chùm nho phép thuật chứa bí mật của cái chết, mưa hoa vàng trong đêm, hoặc đầm lầy hoa huệ tây rỉ máu, thuyền buồm Tây Ban Nha mắc cạn trong rừng rậm châu Mỹ La tinh, gia súc sinh ra mang sẵn gia huy của trang trại”.
The New York Times
Khi trở lại Bogota, Márquez đã có những thành công nhất định trong nghề báo. Ông được cử tới Thụy Sy làm đặc phái viên tờ El Espectador rồi qua Y học tại Trung tâm thực nghiệm điện ảnh sau đó sang Paris. Đột nhiên tờ El Espectador bị đình bản nên Márquez quyết định ở lại trong điều kiện thiếu thốn. Cũng thời gian này ông tới loạt các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, làm nhiều thiên phóng sự phản ánh hiện thực.
Thời gian sau Márquez đi rất nhiều nơi, tham gia các hoạt động chính trị với tư cách nhà văn nổi tiếng. Năm 1981, ông bị chính phủ bảo thủ Colombia vu cáo là bí mật cung cấp tài chính cho phong trào du kích cánh tả M-19 nên buộc phải sống lưu vong tại Mexico, thường xuyên bị đe dọa ám sát.
Viện hàn lâm Thụy Điển trao Nobel Văn học năm 1982 cho García Márquez. Năm 1986, Márquez vận động thành lập Quỹ Điện ảnh mới của Mỹ La tinh và trực tiếp thành lập Trường điện ảnh San Antonio de los Banos ở Cuba.
Từ 2002 trở đi, sức khỏe Márquez yếu dần, hậu quả của những cực nhọc thời trai trẻ. Tuy nhiên ông vẫn hoàn thành hai cuốn hồi ký quan trọng là Sống để kể lại về 30 năm đầu của đời mình và Hồi ức về những cô gái điếm buồn của tôi. Ông có hai con trai là Rodrigo và Gonzalo.
Reforma, thời báo Mexico trích lời nhà văn Chile Luis Sepúlveda coi ông là “nhà văn có tầm ảnh hưởng lớn nhất trong văn học bằng tiếng Tây Ban Nha của thế kỷ 20”, trung tâm của cuộc cách mạng văn học Châu Mỹ Latinh - “một cuộc cách mạng tổng thể từ hình ảnh, cách kể chuyện tới thế giới trong văn”.
Ngay “kẻ thù một thời”- cựu Tổng thống Colombia Álvaro Uribe cũng phải ca ngợi ông là người đã khiến cả thế giới yêu đất nước Colombia bằng tác phẩm của mình.
