Đã 7 năm trôi qua kể từ khi ông Obama đưa ra một trong những cam kết đầu tiên của mình với tư cách tổng thống: Đóng cửa nhà tù vịnh Guantanamo trên lãnh thổ Cuba. Chánh văn phòng Nhà Trắng Denis McDonough hôm qua nói rằng, Tổng thống Obama sẽ hiện thực hóa lời cam kết vào cuối nhiệm kỳ hai của mình.
“Tổng thống đã nói ngay từ đầu nhiệm kỳ rằng, chúng ta sẽ đóng cửa nhà tù Guantanamo vì nó có hại cho an ninh quốc gia của chúng ta và rất tốn kém”, ông McDonough nói với Fox News. Chánh văn phòng Nhà Trắng cho biết, trước tiên, Tổng thống Obama sẽ trông chờ Quốc hội phê chuẩn kế hoạch ông chuẩn bị đã lâu và xử lý các chi tiết. Nếu Quốc hội không phê chuẩn như đã làm hồi năm 2010, Nhà Trắng sẽ xem xét một kế hoạch hành động khác.
Hai ngày sau lễ nhậm chức năm 2009, Tổng thống Obama ký sắc lệnh cho chuyển những đối tượng bị giam giữ ở Guantanamo đi nơi khác và vĩnh viễn đóng cửa nhà tù trong năm đó. Năm 2010, Quốc hội Mỹ không cho phép chuyển những người bị tạm giam khiến ông Obama không đóng cửa được Guantanamo theo đúng kế hoạch.
Hiện nay, các tù nhân Guantanamo có thể được chuyển đi tới các nước khác, không phải tới Mỹ. Để được rời khỏi nhà tù, họ phải được một lực lượng đến từ 6 cơ quan chính phủ đồng ý, sau đó được Bộ trưởng Quốc phòng ký phê chuẩn. Tháng 7/2015, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Henrietta Levin nói rằng, Lầu Năm Góc cam kết sẽ đóng cửa nhà tù Guantanamo. “Không may, quá trình này bị chậm lại một cách không cần thiết bởi những điều khoản pháp lý phiền phức”, bà Levin.
Sau khi sắc lệnh của mình không được thực thi, Tổng thống Obama liên tục đưa vấn đề nhà tù Guantanamo vào trong các thông điệp liên bang của mình. Ông ám chỉ chi phí duy trì nhà tù quá cao – hơn 440 triệu/năm, tương đương hơn 4 triệu USD/tù nhân, trong khi các nhóm khủng bố như al-Qaeda có thể dựa vào vấn đề Guantanamo để tuyên truyền chống Mỹ, tuyển mộ các tay súng…
Những người phản đối nhà tù Guantanamo cho rằng, việc duy trì nhà tù là lợi bất cập hại, tù nhân bị giam giữ không thông qua xét xử, bị tra tấn. Tuy nhiên, phe ủng hộ nói rằng, một khi được phóng thích, tù nhân Guantanamo (nhiều người bị tình nghi là thành viên các tổ chức khủng bố khét tiếng) có thể trở lại con đường khủng bố. Dưới thời chính quyền Tổng thống Bush, khoảng 20% trong số 532 tù nhân được chuyển đi đã trở lại con đường tội phạm. Tính đến tháng 1/2015, tỷ lệ này dưới thời Tổng thống Obama là 5%.
“Không có chuyện không có nguy cơ gì”, ông Ian Moss, người phát ngôn phái viên phụ trách việc chuyển tù nhân Guantanamo, trả lời phỏng vấn chương trình truyền hình Frontline của PBS. “Tuy nhiên, với cách tiếp cận hiện nay, chúng ta có tỷ lệ tái phạm cực kỳ thấp”, ông Moss nói.
Chánh văn phòng Nhà Trắng không khẳng định liệu Tổng thống Obama sẽ ra sắc lệnh để đảm bảo việc đóng nhà tù Guantanamo hay không. Ông chỉ nói: “Tổng thống cảm thấy có nghĩa vụ đối với người kế nhiệm là đóng cửa nhà tù và đó là lý do tại sao chúng ta sắp làm điều đó”.
Tối 11/1, Bộ Quốc phòng Mỹ thông báo, trong ngày, phía Mỹ đã cho nghi can Muhammed Abd Al Rahman Awn Al-Shamrani bị giam giữ ở nhà tù Guantanamo hồi hương về Ảrập Xêút. Với lần phóng thích mới nhất này, Guantanamo hiện còn 103 tù nhân.
