Còn đô thị là những nơi "tứ chiếng" tới, vì vậy nó phải có những cơ chế thế nào đó để đảm bảo mối quan hệ đó. Vì chính bởi đô thị trong lịch sử nhân loại là những yếu tố đầu tiên của dân chủ. Các thành bang xưa kia đã thể hiện rõ điều đó, cho nên yếu tố dân chủ là rất quan trọng.
Ông Dương Trung Quốc cho biết, cá nhân ông đã nói trên diễn đàn Quốc hội về trường hợp ở Thủ đô Hà Nội. Trong lịch sử, chỉ trong vòng hơn 60 năm mà có tới hơn 40 ông thị trưởng. “Tức là nếu ông làm việc không đáp ứng yêu cầu thì hội đồng sẽ gạt đi. Tất nhiên thể chế chính trị mỗi thời mỗi khác, không thể đưa ra chuẩn mực được. Nhưng điều quan trọng nhất là xây dựng được một cơ chế dân chủ”, ông Quốc cho hay.
Theo đại biểu đoàn Đồng Nai, gần đây chúng ta mới nhắc đến chữ đô thị. Còn đầu tiên chúng ta hướng tới giảm thiểu cơ quan đại diện của dân (HĐND).
“Việc thông qua Nghị quyết của Hà Nội là rõ nhất. Lúc đầu cứ bàn chuyện làm sao bớt được HĐND ở cấp nào đó, để phù hợp với tinh giản biên chế nhiều hơn là tạo ra một cơ chế dân chủ.
Cho nên tôi nghĩ bây giờ đã đến lúc chính quyền đô thị phải đặt lên bàn xây dựng luật. Vì nó chi phối tất cả các đô thị, thế nào là đô thị, đô thị nào là đô thị thực sự, cần phân biệt ra và mỗi đô thị cần có cơ chế nào…”, ông Quốc cho hay.
Theo đại biểu, hiện nay chúng ta vẫn cứ làm thử nghiệm cho từng vùng, từng miền theo yêu cầu của địa phương, đó là giải pháp tình thế. Nhưng cần phải sớm có cái chung và trong cái chung ấy, quan trọng nhất là làm sao nâng được chất lượng về hệ thống dân chủ chứ không phải đi vào số lượng.
“Tôi đồng ý là không phải cấp nào cũng có HĐND. Khi tôi đi tiếp xúc cử tri, rất nhiều những vấn đề địa phương mà lẽ ra chỉ cần một HĐND theo đúng thẩm quyền của mình có thể giải quyết được rồi, nhưng vẫn phải đưa lên tận Trung ương. Bởi thực tế trong cơ chế hiện nay, họ làm gì có quyền lực với những mối quan hệ nhằng nhịt như vậy”, ông Quốc nhìn nhận.
“Bây giờ đã giao số lượng ít nhưng phải có quyền lực thực sự. Mà một trong những quyền lực của người dân tốt nhất chính là trực tiếp bầu cử, để người dân bỏ phiếu, người dân chịu trách nhiệm về sự lựa chọn của mình”.
Đại biểu Dương Trung Quốc ủng hộ việc thử nghiệm dân trực tiếp bầu Chủ tịch Đà Nẵng, sau đó sẽ tổng kết. Bởi dân chủ là cả một quá tình tập dượt, tiếp cận, rồi phải từ nhận thức của người dân… “Chúng ta không lấy chuẩn của ai được, nhưng càng để cho người dân được thực hiện quyền bầu cử trực tiếp thì càng tốt. Cũng như dư luận xã hội bây giờ càng ngày càng có vai trò quan trọng đối với việc điều chỉnh hành vi của những cán bộ”, ông Quốc nói.
Trước đó, tại phiên thảo luận về cơ chế đặc thù cho Đà Nẵng, đại biểu Quốc hội Vũ Trọng Kim (Hải Dương) cho rằng, sau khi thí điểm mô hình chính quyền một cấp thì vai trò của HĐND khối lượng công việc sẽ nhiều hơn, đòi hỏi số lượng và chất lượng phải nâng lên để thực hiện vai trò giám sát.
Đại biểu cho rằng, ra đời một mô hình mới thì người dân cảm nhận được ở mô hình này dân chủ hơn, họ thấy sáng kiến của họ được tiếp thu, những vấn đề về quyền lợi, đời sống mọi mặt được tăng lên.
Theo ông, đã là thành phố đáng sống thì bây giờ phải đáng sống hơn thì mới gọi là chính quyền nhân dân theo mô hình mới. Trên cơ sở đó, ông đề xuất thí điểm việc bầu Chủ tịch UBND trực tiếp, phổ thông bỏ phiếu để người dân lựa chọn người đứng đầu chính quyền ở địa phương mình.
