Chưa thực sự quan tâm quyền lợi người lao động
Phó tổng Thanh tra Chính phủ (TTCP) - Trần Ngọc Liêm vừa ký ban hành thông báo kết luận thanh tra công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng tại Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) và UBND 6 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương gồm: Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Nghệ An, Hà Tĩnh, Hưng Yên, Hải Dương.
Lực lượng chức năng của Đài Loan bắt giữ một trong số 152 du khách Việt bỏ trốn vào năm 2018 Theo kết luận thanh tra, trong giai đoạn 2013-2018, công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng còn nhiều tồn tại, hạn chế và vi phạm.
Cụ thể, Bộ LĐTB&XH không xây dựng được chiến lược, kế hoạch về đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài; chậm kiến nghị sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực này và ban hành một số văn bản, thủ tục hành chính không đúng quy phạm pháp luật.
TTCP cũng cho rằng, Bộ LĐTB&XH chưa thực sự quan tâm đúng mức đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động đi làm việc ở nước ngoài; trong thời gian dài không quản lý, kiểm soát được mức thu phí, tiền môi giới của doanh nghiệp dẫn đến người lao động (thực chất là lao động nghèo khó) còn phải chi trả số tiền lớn trong khi chính sách của thị trường nước ngoài nơi tiếp nhận ( như Đài Loan và Nhật Bản) là không phải chi trả.
“Quy định mức phí, phí đào tạo thị trường Nhật Bản chưa phù hợp với chính sách và thỏa thuận đã ký của Nhật Bản và không đúng với tình hình thực tế, gây ảnh hưởng đến người lao động, là nguyên nhân cơ bản khiến lao động bỏ trốn và cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài” - thông báo kết luận nêu rõ.
Cấp phép rồi “thả nổi”?
Vẫn theo kết luận của TTCP, không chỉ không quản lý, kiểm soát được doanh nghiệp trong việc thu phí thị trường Nhật Bản, dẫn đến người lao động phải chi trả mức phí quá cao (7.000-8.000USD/ lao động), Cục Quản lý lao động ngoài nước (QLLĐNN) còn tham mưu ban hành một số văn bản quy định mức thu phí và phí đào tạo thị trường Nhật Bản không đúng với thỏa thuận đã ký và chính sách của Nhật bản.
Ngoài ra, trong thời gian dài, Cục QLLĐNN không có biện pháp tham mưu Bộ LĐTB&XH giải quyết vấn đề tiền môi giới lao động tại thị trường Đài Loan và Nhật Bản; không tổ chức thực hiện việc quản lý người lao động đi làm việc ở nước ngoài bằng mã số…
Đáng chú ý, TTCP xác định Cục QLLĐNN tham mưu Bộ LĐTB&XH cấp Giấy phép, đổi Giấy phép hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài nhưng thiếu kiểm tra, giám sát để nhiều doanh nghiệp sau khi được cấp phép, hoạt động không hiệu quả, không đưa được lao động đi làm việc ở nước ngoài.
Cục QLLĐNN cũng chưa có quy trình thẩm định hồ sơ, cơ chế giám sát thủ tục cấp giấy phép; chưa có cơ chế pháp lý để xác minh tính chính xác các khoản phí mà doanh nghiệp khai báo; phê duyệt hợp đồng cung ứng lao động thị trường Đài Loan không đầy đủ nội dung.
Đặc biệt, Cục QLLĐNN phát hiện nhiều doanh nghiệp không làm thủ tục cấp đổi giấy phép nhưng buông lỏng, không có phương án xử lý; không ban hành 22 Kết luận thanh tra năm 2015.
Yêu cầu thanh tra việc thu và chuyển tiền môi giới ra nước ngoài
Từ kết quả thanh tra, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ LĐTB&XH kiểm tra, có biện pháp giải quyết triệt để vấn đề tiền môi giới thị trường Đài Loan và Nhật Bản; rà soát, điều chỉnh mức thu phí và phí đào tạo thị trường Nhật Bản đảm bảo quyền lợi của người lao động. Đồng thời, hủy bỏ các văn bản được ban hành không đúng quy định.
Ngoài ra, TTCP cũng kiến nghị Thủ tướng giao Bộ LĐTB&XH xác minh, thống kê, tổng hợp số tiền môi giới và phí dịch vụ mà các đơn vị đã thu của người lao động không phù hợp với quy định; phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thanh tra toàn diện việc thu và chuyển tiền môi giới ra nước ngoài trái quy định.
Về xử lý trách nhiệm, TTCP đề nghị Bộ LĐTB&XH tổ chức kiểm điểm làm rõ trách nhiệm các đơn vị, cá nhân liên quan vi phạm. Trong đó, có hình thức xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với Cục trưởng Cục QLLĐNN giai đoạn năm 2012-2016 trong việc tham mưu ban hành và ban hành các văn bản không đúng quy định của pháp luật và các văn bản cho phép doanh nghiệp thu phí thị trường Nhật Bản; không ban hành 22 kết luận thanh tra năm 2015. Cục trưởng Cục QLLĐNN từng thời kỳ từ năm 2000 đến thời điểm thanh tra cũng đề nghị kiểm điểm làm rõ trách nhiệm trong việc không tham mưu Bộ và báo cáo Thủ tướng Chính phủ giải quyết vấn đề tiền môi giới Đài Loan, Nhật Bản.
Đồng thời, TTCP đề nghị Bộ LĐTB&XH kiểm điểm trách nhiệm đối với Chánh Thanh tra Bộ các thời kỳ năm 2013 đến năm 2018 trong việc tham mưu Bộ ban hành quy định chức năng nhiệm vụ của Thanh tra Bộ không đầy đủ nội dung theo quy định; xử lý trách nhiệm của Chánh Thanh tra Bộ LĐTB&XH thời kỳ năm 2015-2018 do không xử phạt hết lỗi vi phạm hành chính của doanh nghiệp.
Xuất khẩu lao động dưới mác “tuyển sinh du học”
Kết quả thanh tra tại UBND 6 tỉnh, TTCP phát hiện việc tuyên truyền, phổ biến luật và văn bản hướng dẫn chưa triệt để, số lượng lao động của tỉnh cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài còn nhiều, đặc biệt ở thị trường Hàn Quốc (Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hưng Yên, Nghệ An, Hà Tĩnh).
Đặc biệt, còn xảy ra hiện tượng người lao động tự ý hoặc thông qua môi giới bằng hình thức đi du lịch, thăm người thân, kết hôn giả...để sang một số nước như: Angola, Nhật Bản, Hàn Quốc, Austraylia, Canada, các nước Đông Âu làm việc không có hợp đồng lao động và cư trú bất hợp pháp (Nghệ An).
“Nhiều tổ chức, doanh nghiệp mở văn phòng đại diện, chi nhánh, điểm tư vấn trên địa bàn tỉnh để tuyển sinh đi du học gắn với việc làm thêm có thu nhập cao ở Nhật Bản, Hàn Quốc, thực chất là một dạng xuất khẩu lao động, gây nguy cơ hậu quả khó xử lý (Phú Thọ, Nghệ An, Hà Tĩnh)” -TTCP cảnh báo.
Đề nghị thu hồi giấy phép của 36 doanh nghiệp
TTCP đề nghị Bộ LĐTB&XH kiểm tra, thu hồi Giấy phép đối với 36 doanh nghiệp được cấp phép trong giai đoạn 2008 - 2017 nhưng đến tháng 6/2018 không đưa được lao động đi làm việc ở nước ngoài; thu hồi giấy phép hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài của Tổng Công ty lắp máy Việt Nam; Công ty Cổ phần Thương mại và Cung ứng nhân lực Quốc tế Bắc Việt; Tổng công ty Thủy sản Hạ Long (nay là Tổng công ty Thủy sản Việt Nam - Công ty cổ phần) và công bố việc nộp lại Giấy phép của Công ty Cổ phần Liên doanh Đầu tư Quốc tế KLF theo quy định.
Đồng thời thanh tra toàn diện hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài đối với Công ty cổ phần nguồn nhân lực quốc tế Thuận An KYOTO.
