Phân biệt đối xử
Lo sợ cậu con trai sẽ bị xóm làng kỳ thị, chị Oanh đưa con sang học mẫu giáo ở tận xã bên. Nhưng rồi một ngày, tình cờ, cô giáo biết cậu bé nhiễm HIV. Ngay lập tức, sau khi hỏi lãnh đạo xã, cô giáo cho cậu bé nghỉ học. Hãy hình dung mẹ con chị Oanh đã đau khổ đến thế nào!
Nhưng, câu chuyện này không phải là hy hữu ở Việt Nam cũng như ở nhiều nơi khác trên thế giới. Tận đáy lòng, tôi lo ngại cho sự bình an và hạnh phúc của những người nhiễm HIV, cũng như những người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV. Rất nhiều người trong số họ đang phải sống trong nỗi sợ hãi thường trực vì bị kỳ thị và phân biệt đối xử.
Thực tế, cho dù đã trải qua hơn 20 năm phòng, chống AIDS với rất nhiều nỗ lực, HIV vẫn còn là một trong những vấn đề y tế công cộng nhức nhối nhất tại Việt Nam. Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức to lớn liên quan đến thái độ của xã hội đối với người nhiễm HIV. Kỳ thị và phân biệt đối xử đang tiếp tục cản trở khiến những nhóm dân dễ bị tổn thương không được hưởng các quyền cơ bản về chăm sóc sức khỏe và an sinh xã hội, đồng thời cản trở bước tiến của những hoạt động phòng, chống HIV.
Chúng ta đã có rất nhiều bằng chứng mới được thu thập về việc nhiều người nhiễm HIV còn đang bị cô lập và chối bỏ ngay trong chính gia đình của mình, cũng như trong cộng đồng và các mối quan hệ xã hội. Các bằng chứng cũng cho thấy việc phát hiện nhiễm HIV có thể dẫn đến bị mất việc làm, mất quyền sở hữu tài sản, và không được nhận vào trường học. Người nhiễm HIV còn bị bạo hành, bị từ chối cung cấp các dịch vụ y tế hay dịch vụ trợ giúp xã hội, và gặp khó khăn trong việc tiếp cận trợ giúp pháp lý. Tuy nhiên, kỳ thị và phân biệt đối xử không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân người nhiễm HIV hoặc những người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV, mà còn tiếp tay cho HIV âm thầm lây lan trong cộng đồng.
Đấu tranh để bình đẳng
Sau khi con của mình bị đuổi khỏi trường mẫu giáo, chị Oanh đã liên tiếp tìm gặp các cán bộ giáo dục ở cả xã và huyện để giải thích. Chị tìm mọi cách, kể cả cậy nhờ đến trợ giúp pháp lý, để con mình được vào trường tiểu học. Tôi rất vui mừng được chia sẻ với quí vị độc giả rằng, với những nỗ lực quả cảm và bền bỉ của chị Oanh, năm học này con của chị đã được vào lớp 1. Mặc dù phải học chung với các bạn nhỏ tuổi hơn mình khá nhiều, chị Oanh cho biết cháu rất vui khi được đến trường và được học nhiều điều mới mẻ. Tuy vậy, chị Oanh cũng cho biết trong tỉnh của chị, còn có tới gần 50 trẻ nhiễm HIV chưa được đến trường, chỉ vì kỳ thị và phân biệt đối xử.
Chiến thắng của chị Oanh, người mẹ nhiễm HIV quả cảm đã đấu tranh để con mình được đến trường, đã mang đến cho tôi niềm hy vọng và sự khích lệ. Tuy nhiên, trên phạm vi rộng hơn thì việc xóa bỏ kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV và AIDS vẫn còn rất gian nan, cả ở Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Nhưng đây là một thách thức mà không ai trong chúng ta được lảng tránh.
(TS. Kristan Schoultz Giám đốc quốc gia UNAIDS Việt Nam Chủ tọa Nhóm phối hợp của Liên Hợp Quốc về HIV tại Việt Nam trao đổi với Tiền Phong)
Cho dù đã trải qua hơn 20 năm phòng, chống AIDS với rất nhiều nỗ lực, HIV vẫn còn là một trong những vấn đề y tế công cộng nhức nhối nhất tại Việt Nam.
