Cuộc chiến “đòi lại vỉa hè” thất bại và câu chuyện “từ quan” của ông Đoàn Ngọc Hải vẫn còn là sự trăn trở, tiếc nuối của nhiều cử tri TPHCM đến hôm nay.
Quân pháp bất vị thân…
Ông Đoàn Ngọc Hải bây giờ dành hầu hết thời gian vào công việc kinh doanh, tập chạy marathon và làm từ thiện. Thi thoảng, người dân vẫn bắt gặp cựu Phó chủ tịch UBND Quận 1 lái chiếc ô tô cà tàng tấp vào một quán ăn bình dân ven Quốc lộ 1A mỗi khi ra TP Hội An quản lý khách sạn của gia đình. Hôm tham dự giải Marathon do báo Tiền Phong tổ chức trên đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi), ông Hải kể, nhiều người dân trên huyện đảo tiền tiêu này nhận ra ông. Bà con xin chụp ảnh lưu niệm và liên tục gọi tên, khiến ông…không dám đi bộ. Đến bây giờ, ông vẫn lưu giữ rất nhiều tấm ảnh như thế.
Chúng tôi tin Đoàn Ngọc Hải nói thật. Hồi ông xuống đường chỉ đạo tháo dỡ các công trình phụ lấn chiếm vỉa hè và xử lý ô tô dừng đỗ trái quy định, tuy vẫn có “lời ra, tiếng vào” cùng không ít tranh cãi về căn cứ pháp lý của những việc ông đã làm nhưng đại đa số người dân đều ủng hộ.
Đến hôm nay, tiếp xúc với các Đại biểu Quốc hội, HĐND, mỗi khi đề cập đến thực trạng tái chiếm vỉa hè, lòng đường đang diễn ra nhiều nơi, đặc biệt là khu vực trung tâm TPHCM, một số cử tri vẫn tiếc nuối nhắc đến ông Hải và một giấc mơ “trung tâm Sài Gòn như một Singapore thu nhỏ” chưa tròn. Và, ông Đoàn Ngọc Hải cũng thế. Trở về làm dân thường như cách ông vẫn tếu táo, thi thoảng ông vẫn chuyển cho chúng tôi những bài viết phản ánh về sự nhếch nhác ở khu trung tâm TPHCM với không ít nỗi niềm trăn trở…
Có thể nói đỉnh cao của chiến dịch lập lại trật tự lòng, lề đường là vào đầu năm 2017. Làm việc với các quận, huyện ngày 1/3/2017, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thành Phong khẳng định: “Dọn dẹp vỉa hè là thuận ý Đảng, lòng dân”.
“Bãi xe vua” (lời của Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan - PV) mang các biển phụ số 86 đỗ trước trụ sở UBND TPHCM (86 Lê Thánh Tôn, Quận 1) bị xóa sổ. Một số chốt Dân phòng trên vỉa hè bị buộc phải tháo dỡ trả lại lối đi. Một số trường hợp lãnh đạo phường bị đề nghị xử lý trách nhiệm…Bên cạnh việc xử lý vi phạm, TPHCM xây dựng đề án lập các “Phố hàng rong” nhằm bố trí các trường hợp kinh doanh lấn chiếm lòng đường, vỉa hè vào kinh doanh buôn bán để duy trì kế sinh nhai cho người dân.
Ông Hải kể, có hai sự việc ông vẫn nhớ. Đó là lần ông trực tiếp chỉ đạo cán bộ trật tự đô thị phường Đa Kao (quận 1) xuống cưỡng chế tháo dỡ bậc tam cấp nhà hàng của… vợ ông. Ban đầu, bà và “nhạc mẫu” rất giận nhưng sau đó mọi người đều hiểu ông công tâm nên đã chấp hành tự tháo dỡ…
Một lần khác, ông Đoàn Ngọc Hải trực tiếp chỉ đạo xử lý một ô tô biển số xanh của Phó chủ tịch UBND Quận 9 Nguyễn Văn Thành dừng đỗ trên đường Nguyễn Huệ. Bị lập biên bản vi phạm, lái xe lập tức gọi điện cho sếp đang họp với Chủ tịch Nguyễn Thành Phong trong trụ sở UBND TPHCM. Ông Thành và ông Hải cùng là “phó quận”, rất thân thiết. Ông Thành đề nghị bỏ qua cho lái xe nhưng ông Đoàn Ngọc Hải không đồng ý.
Ngôi sao cô đơn…
Lúc chiến dịch “đòi lại vỉa hè” đang diễn ra thuận lợi, trong một cuộc họp sơ kết, có một lãnh đạo cấp cao đã lưu ý chính quyền TPHCM: “Đừng để anh Hải trở thành ngôi sao cô đơn”.
Không ngờ, lời cảnh báo ấy đã thành sự thật. Ban đầu là thông điệp của một số lãnh đạo TPHCM, như “một nồi xôi, tủ bánh mỳ, xe thuốc lá… bán buôn vài tiếng là nguồn sống của cả một gia đình; là con đường học hành của con cái…”. Tiếp đến, UBND Quận 1 ban hành kế hoạch, giao các phường trực tiếp phụ trách công tác lập lại trật tự vỉa hè, lòng đường. Ông Đoàn Ngọc Hải và một số lãnh đạo UBND quận đứng đầu các đoàn kiểm tra các phường, không còn trực tiếp xử lý vi phạm.
Tại thời điểm ấy, báo chí đã rộ lên việc ông Đoàn Ngọc Hải bị “vô hiệu hóa” nhưng lãnh đạo UBND Quận 1 phủ nhận cho đến khi ông Đoàn Ngọc Hải có đơn xin từ chức.
Trong lá đơn nộp xin từ chức tại cuộc họp kiểm điểm của thường trực UBND Quận 1, ông Hải giải trình: “Từ khi được phân công phụ trách lĩnh vực đô thị (tháng 3/2016), tôi nhận thức rằng quản lý trật tự đô thị, trong đó có trật tự lòng, lề đường là nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung sức lực và thời gian để giải quyết dứt điểm, bởi vì đây là vấn đề đã tồn tại hàng mấy chục năm nay không giải quyết và cũng bởi vì Quận 1 là bộ mặt của TPHCM và của cả nước nên cần phải sạch và đẹp. Tình trạng lấn chiếm lòng, lề đường diễn ra ngày càng phức tạp, thách thức kỷ cương, pháp luật, gây mất trật tự an toàn giao thông (trung bình mỗi năm tại TPHCM có 100 người chết khi phải đi bộ xuống lòng đường…).
Trong đơn, ông Hải cho biết, trong quá trình triển khai thực hiện từ tháng 1 đến tháng 10/2017, công tác lập lại trật tự lòng, lề đường quận 1 đã tạo hiệu ứng lớn cho cả nước. Bộ mặt đô thị Quận 1 đã được thay đổi căn bản, được đại đa số người dân đồng tình ủng hộ…Tuy nhiên, việc xử lý hành vi lấn chiếm lòng, lề đường đã động chạm đến lợi ích rất to lớn hàng ngàn tỷ của các bãi ô tô, xe gắn máy, nhà hàng, khách sạn, các hộ kinh doanh mặt tiền và một bộ phận không nhỏ cán bộ cộng sinh trong đó. "Khi nhìn lại, tôi thấy mình không thực hiện được lời hứa trước nhân dân và kỳ vọng của đồng chí lão thành cách mạng sẽ giải quyết dứt điểm vấn đề này, vì thế tôi xin từ chức Phó chủ tịch UBND Quận 1”.
Lá đơn xin từ chức được gửi đi nhưng sau đó ông Đoàn Ngọc Hải đã xin rút đơn mà không nói rõ lý do. Cho đến ngày 4/6/2019, khi được UBND TPHCM điều động giữ chức Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Xây dựng Sài Gòn TNHH Một thành viên, ông Hải mới hé lộ trong lá đơn xin từ chức lần 2 chỉ sau khi nhận quyết định vài giờ. Trong đơn, ông Đoàn Ngọc Hải cho biết ngày 8/1/2018 ông đã có đơn xin từ chức (lần 1). Sau đó, qua trao đổi tin nhắn, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân đã động viên và thuyết phục ông rút đơn. Vì vậy, ông Hải đã chấp hành và rút đơn từ chức.
Ông Đoàn Ngọc Hải, gửi đơn xin từ chức 
Vỉa hè khu trung tâm TPHCM bị tái chiếm sau khi ông Hải từ chức “Những lần điều động như thế này đã làm tổn thương đến cá nhân tôi. Đây là trăn trở nhất đối với tôi trong cuộc đời này. Phải chăng việc tôi chỉ huy đi dọn dẹp vỉa hè đã đụng chạm đến lợi ích của nhiều người có “máu mặt” và kết quả đối với cá nhân tôi ngày hôm nay là như vậy”.
(trích đơn xin từ chức lần 2 của ông Đoàn Ngọc Hải)
“…Việc ông Hải xin từ chức là một việc rất buồn bởi rồi sau đó, liệu có ai có đủ nhiệt huyết, nhiệt tình như ông Hải đứng lên trong cuộc chiến vỉa hè hay không? Từ trước đến giờ tôi vẫn đánh giá cao ông Đoàn Ngọc Hải. Ông Hải là người có lòng tự trọng, là người giữ lời hứa. Ông Hải từ chức vì không hoàn thành nhiệm vụ, nhưng việc ông Hải không thể hoàn thành nhiệm vụ không phải là do ông không nhiệt tình, không có trách nhiệm mà do cơ chế. Đó là một bi kịch”. (Đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc)
