Quyết định nâng cấp quan hệ song phương lên “đối tác chiến lược toàn diện vì phối hợp trong kỷ nguyên mới” được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo trong cuộc gặp thượng đỉnh tại Mátxcơ va hôm 5/6, hãng thông tấn Trung Quốc Xinhua đưa tin.
Sau cuộc gặp tại điện Kremlin, ông Putin nói với báo giới rằng ông và ông Tập đã thảo luận nhiều vấn đề toàn cầu.
“Chúng tôi khẳng định rằng quan điểm của hai nước trong các vấn đề toàn cầu chủ chốt là tương đồng hoặc trùng hợp. Chúng tôi tuyên bố rằng quam hệ hai nước đã đạt đến mức rất cao – và không cần bất kỳ sự cường điệu nào – một tầm cao chưa từng có”, hãng tin Nga Tass dẫn lời ông Putin.
Cam kết này được đưa ra trong chuyến thăm 3 ngày của ông Tập đến Nga để kỷ niệm 70 năm quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Ngoài cuộc hội đàm với ông Putin, lễ đón chính thức và xem biểu diễn tại Nhà hát Bolshoi, lịch trình của ông Tập còn có một chuyến đi đến thành phố St Peterburg để dự một diễn đàn kinh tế quốc tế.
Trước cuộc gặp thượng đỉnh này, ông Tập nói với ông Putin rằng quan hệ Trung Quốc và Nga “đã đứng vững qua thử thách của thời gian, trong bối cảnh tình hình thế giới thay đổi”, Tass đưa tin.
“Từng bước một, chúng ta đã có thể đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới, chưa từng thấy trong lịch sử”, Chủ tịch Trung Quốc khẳng định.
Hai nước dự kiến sẽ ra tuyên bố chung để nâng cấp quan hệ lên mức ngang bằng cấp đồng minh chính thức, và khẳng định rõ ràng rằng Nga và Trung Quốc tôn trọng “những lợi ích cốt lõi” của nhau, các nguồn tin nắm được thông tin chuyến đi cho biết.
Trong cuộc trả lời phỏng vấn báo chí Nga hôm 5/6, ông Tập nói rằng Bắc Kinh và Mátxcơva sẽ “đưa quan hệ hai nước bước sang kỷ nguyên mới của sự phát triển ở cấp độ cao hơn”, và thúc đẩy “quan hệ đối tác chiến lược toàn diện vì phối hợp” sang một kỷ nguyên mới.
“Chúng tôi đủ tự tin và đủ khả năng đưa quan hệ song phương bước sang kỷ nguyên mới của sự hợp tác ở cấp độ cao hơn, dựa trên những kinh nghiệm và thành tựu trong 70 năm qua”, ông Tập được báo chí Nga dẫn lời.
Chủ tịch Trung Quốc nói rằng Bắc Kinh và Mátxcơva chia sẻ quan điểm chung về nhiều vấn đề, bao gồm thương mại, Iran và Bắc Cực, và rằng ông Putin đã trở thành một người bạn tốt trong nhiều năm qua.
“Chúng tôi đã trao đổi sâu rộng về nhiều vấn đề rộng lớn, trong đó có các vấn đề quốc tế, quan hệ song phương và quản trị trong nước. Chúng tôi cũng nói về văn chương, nghệ thuật và thể thao...Tổng thống Putin là đồng nghiệp nước ngoài mà tôi tiếp xúc nhiều nhất. Ông ấy là người bạn tốt nhất và tôi rất coi trọng tình bạn này”, ông Tập nói.
Trong một hành động hiếm có, ông Tập chỉ trích Mỹ trừng phạt Iran, nói rằng Trung Quốc và Nga chia sẻ quan điểm về vấn đề này.
“Với việc Mỹ gần đây gây áp lực mạnh và đơn phương trừng phạt Iran, căng thẳng về vấn đề hạt nhân ở Iran và thậm chí toàn bộ Trung Đông đã trở nên đáng lo ngại”, ông nói.
“Trung Quốc và Nga chia sẻ quan điểm nhất trí ở mức cao về vấn đề hạt nhân Iran, và chúng tôi đều hy vọng rằng các bên liên quan có thể kiềm chế và hành động hợp lý, và tăng cường đối thoại và tham vấn để giảm căng thẳng”, ông Tập nói.
Về vấn đề Venezuela, Chủ tịch Trung Quốc cam kết Trung Quốc sẽ đóng một “vai trò xây dựng”, và sẽ giúp quốc gia này trở lại phát triển bình thường. Nhưng ông nhấn mạnh rằng Bắc Kinh phản đối sự can thiệp của nước ngoài và sử dụng biện pháp trừng phạt, cấm vận để thúc đẩy thay đổi ở quốc gia Nam Mỹ giàu dầu mỏ này.
Ngoài ra, ông Tập nói Trung Quốc sẽ tăng cường trao đổi với Nga và các bên để ủng hộ “Tuyến đường biển Bắc” của Nga, một dự án đầy tham vọng để xây dựng các bến cảng và hạ tầng khác nhằm tăng cường vận chuyển hàng hóa qua Bắc cực.
Có thêm quyền mặc cả với Mỹ
Ông Shi Yinhong, một cố vấn của Hội đồng Nhà nước và là một chuyên gia về Trung Quốc tại ĐH Nhân dân Bắc Kinh, nói rằng chuyến thăm của ông Tập đến Nga lần này để giúp Trung Quốc có thêm sức mạnh trong cuộc cạnh tranh với Mỹ.
“Thông báo của Trung Quốc rằng quan hệ của họ với Nga đã bước sang kỷ nguyên mới, việc nhấn mạnh vào quan hệ cá nhân của ông Tập với ông Putin, và lên án các biện pháp trừng phạt của Mỹ với Iran đều diễn ra trong bối cảnh quan hệ Trung – Mỹ căng thẳng chưa từng thấy, cũng như cuộc đối đầu kéo dài giữa Nga và Mỹ”, ông Shi nói.
“Có một nhu cầu chiến lược lớn để Nga và Trung Quốc củng cố quan hệ...và Trung Quốc sẽ tiếp tục thân thiết với Nga để chống Mỹ trong các vấn đề quốc tế”, ông Shi đánh giá.
Nhà nghiên cứu Li Lifan, một giáo sư về quan hệ quốc tế tại Viện khoa học xã hội Thượng Hải, cho rằng Trung Quốc và Nga đang đối mặt với những khó khăn tương tự nhau, khi Mátxcơva đang bị phương Tây cấm vận, còn Bắc Kinh sa vào chiến tranh thương mại.
“Tuyên bố về quan hệ các nhân giữa ông Tập và ông Putin là tín hiệu gửi đến Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông Trump vẫn nói ông có tình bạn tốt với ông Tập. Nhưng phía Trung Quốc mới chỉ nói về quan hệ của ông Tập với ông Putin”, ông Li nói.
Trong một diễn biến liên quan, tập đoàn viễn thông Trung Quốc Huawei vừa ký thỏa thuận với hãng viễn thông Nga MTS để phát triển mạng 5G ở Nga trong năm sau.
Thỏa thuận được ký bên lề cuộc gặp của ông Tập và ông Putin.
Thỏa thuận được ký kết trong bối cảnh Huawei đang khốn khổ sau khi chính quyền Mỹ cấm các công ty Mỹ bán thiết bị công nghệ cao cho hãng này vì nghi ngờ giúp Bắc Kinh do thám.
Các chuyên gia cho rằng lệnh cấm của Mỹ sẽ đe dọa sự sống còn của Huawei, vì hãng này phụ thuộc rất lớn vào chip của Mỹ.
