Nhiều nhà tư tưởng chiến lược Mỹ tin rằng, nếu Mỹ gây đủ áp lực quân sự, Trung Quốc sẽ lùi bước. Tuy nhiên, theo ông Zhang, kế hoạch của Lầu Năm Góc ngăn ngừa Trung Quốc quân sự hóa biển Đông có thể sẽ khiến Trung Quốc kiên quyết phát triển sự hiện diện quân sự ở khu vực. Ông dự báo, Trung Quốc sẽ sớm tuyên bố vùng nhận diện phòng không (ADIZ) trên biển Đông và chính thức cho quân đồn trú trên các đảo nhân tạo, đặc biệt ở đá Chữ Thập.
Theo ông Zhang, không một chuyên gia nghiêm túc nào nghĩ rằng Trung Quốc sẽ tấn công tàu Mỹ hoặc bắn hạ máy bay Mỹ, nhưng Bắc Kinh sẽ buộc phải củng cố sự hiện diện quân sự tại biển Đông để làm hài lòng lực lượng dân tộc chủ nghĩa trong nước. Quy mô và tốc độ xây đảo nhân tạo của Trung Quốc đã tạo ra sự lo ngại quốc tế, nhiều nước phương Tây coi Trung Quốc là “kẻ bắt nạt” ở khu vực. Nếu Trung Quốc áp đặt ADIZ ở biển Đông, chắc chắn cộng đồng quốc tế sẽ xem đây là sự khiêu khích mới.
Theo báo Mỹ New York Times, các quan chức Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ nói rằng, việc Trung Quốc cải tạo các bãi đá ngầm ở biển Đông đang phá hoại sự ổn định khu vực. Một quan chức ngoại giao Mỹ cho biết vẫn đang thảo luận việc quân đội Mỹ sẽ tăng cường hiện diện hải quân tại biển Đông, bao gồm các đợt tuần tra sử dụng tàu hộ vệ, tàu khu trục và tàu chiến cỡ nhỏ.
Một quan chức cấp cao khác của Mỹ nói rằng, Trung Quốc đang cố gắng xây dựng đảo nhân tạo để yêu sách chủ quyền thông qua việc “tạo dựng sự đã rồi trên thực tế, nhưng chúng ta không thể chấp nhận điều đó”. Theo cựu chuyên gia phân tích tình báo không quân Mỹ Sean O’Connor (hiện làm việc cho hãng phân tích quốc phòng IHS Janes), Trung Quốc có vẻ đặc biệt tập trung vào việc xây dựng đường băng, sân bay dành cho máy bay ném bom và máy bay chiến đấu.
Philippines lên tiếng
Hôm qua, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Voltaire Gazmin thông báo, ông sẽ gặp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter ngày 27/5 tại Hawaii để đề nghị Mỹ trợ giúp Philippines trong bối cảnh Manila bị Bắc Kinh chèn ép trong vấn đề biển Đông, báo Philippines Philstar đưa tin.
“Tôi sẽ hỏi về mức độ trợ giúp mà họ (Mỹ) sẽ dành cho chúng ta, họ có thể làm gì để giúp chúng ta. Chúng tôi đang bị (Trung Quốc) chèn ép”, Bộ trưởng Gazmin cho biết. Ông nói Philippines đang lo lắng trước diễn biến phức tạp khó lường trên biển Đông. “Tự do hàng hải, tự do hàng không đã bị vi phạm, ngay cả máy bay Mỹ bay trong không phận quốc tế cũng bị thách thức”, ông Gazmin nói. Theo một nguồn tin, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines sẽ đề nghị Mỹ cung cấp máy bay, tàu chiến và hệ thống radar ven biển.
Trả lời về phản ứng của Philippines trước việc Trung Quốc mới đây xua đuổi máy bay tuần thám P-8 Poseidon của Hải quân Mỹ đang bay trên biển Đông, Tổng thống Philippines Benigno Aquino ngày 25/5 nói: “Chúng tôi sẽ tiếp tục bay theo những lộ trình dựa trên luật pháp quốc tế”. Trong khi đó, người phát ngôn Không quân Philippines nói rằng, máy bay của nước này sẽ tiếp tục bay qua biển Đông, gồm cả lộ trình giống như chiếc P-8 Poseidon vừa thực hiện.
Ngày 25/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc chỉ trích việc máy bay tuần thám Mỹ bay trên đảo nhân tạo Trung Quốc xây dựng ở biển Đông, coi đó là “hành vi khiêu khích”, Reuters đưa tin. Trong khi đó, báo Trung Quốc Global Times đăng xã luận nói rằng, chiến tranh là “không thể tránh khỏi” giữa Trung Quốc và Mỹ trừ khi Washington chấm dứt đòi hỏi Bắc Kinh dừng xây đảo nhân tạo trên biển Đông.
Văn phòng thượng nghị sĩ Mỹ Jack Reed ngày 24/5 thông báo, ông Reed và ông John McCain sẽ dẫn đầu đoàn thượng nghị sĩ Mỹ đến Việt Nam và Singapore trong tuần này. Hai thượng nghị sĩ Mỹ dự kiến gặp các quan chức Việt Nam tại Hà Nội và TPHCM để thảo luận các vấn đề an ninh và kinh tế khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
