Làng mứt gừng Tết nức tiếng ven sông Hương đỏ lửa suốt ngày đêm

Ngày Tết, có một món truyền thống dường như không thể thiếu đối với bất kỳ gia đình nào ở Huế, đó là mứt gừng đậm vị cay nồng.

Từ làng quê hay phố thị ở xứ Huế, người dân tự làm mứt gừng (cùng với mứt dừa, mứt hạt sen, bí đao, quất…), hoặc đặt mua sản phẩm tại các quầy tạp hóa, lò chuyên sản xuất mứt quy mô lớn. Tuy nhiên, ngon và nổi tiếng hơn cả vẫn là sản phẩm mứt gừng Kim Long (phường Kim Long, TP Huế).

Theo người dân Kim Long, nghề làm mứt gừng tại đây có từ xa xưa, cứ mỗi dịp cận Tết Nguyên đán, dân làng ven sông Hương lại đỏ lửa rim nấu mứt gừng suốt ngày đêm. Mứt gừng Kim Long còn được cho là vật phẩm “tiến Vua” một thuở.

Theo Dư địa chí TT-Huế, mứt gừng Kim Long sở dĩ nổi tiếng vì đây là làng ven sông, nguyên liệu làm mứt được mua về từ vùng Bằng Lãng, ngã ba Tuần sông Hương. Với nguyên liệu gừng củ lựa chọn khắt khe từ vùng gò đồi khô cằn phía thượng nguồn sông Hương, người dân Kim Long đã chế biến ra loại mứt gừng đặc trưng, không “đụng hàng” với sản phẩm mứt của những nơi khác.

“Chẳng có bí quyết nào trong chế biến sản phẩm mứt gừng ở Kim Long. Nhưng đã là mứt gừng chính hiệu của làng thì nguyên liệu phải là gừng tươi Kim Long hoặc gừng vùng Tuần thì mứt mới ngon, cay nồng, thơm”, một người làm mứt Kim Long lâu năm chia sẻ.

Gừng củ còn tươi sau khi gọt vỏ, thái mỏng và rửa sạch được ngâm với nước cốt chanh khoảng nửa giờ để tạo độ vàng, sau đó vớt ra rổ để ráo. Gừng thái lát cho vào nồi luộc vừa chín, không luộc quá kỹ.

Sau khi đã để ráo nước, gừng luộc được trộn với đường trắng theo tỷ lệ 1:1 (1kg đường trộn 1kg gừng) để ngấm khoảng 1 giờ đồng hồ. Sau đó, nguyên liệu này được cho vào chảo rộng đặt lên lò rim lửa than liu riu. Người rim mứt phải thường xuyên canh chừng lửa để mứt chín đều, không bị cháy khét, vón cục hay bị dẻo.

Đến khi lát gừng gần sánh, đảo nhanh tay cho đường thật khô. Mứt rim xong được đổ ra nia lót giấy, tấm bạt, duỗi thẳng từng lát mứt gừng để tách rời nhau. Đợi mứt gừng thẳng, khô và nguội, người làm sẽ cho vào bịch thuỷ tinh, bịch nhựa hoặc bao bóng để đóng gói, ghi xuất xứ hàng hóa bên ngoài và xuất bán.

Theo một chủ lò mứt gừng ở đường Phạm Thị Liên (phường Kim Long, TP Huế), thông thường từ đầu tháng chạp, các lò mứt gừng trong vùng đã đỏ lửa để tạo sản phẩm cung cấp cho thị trường cả nước, chủ yếu ở Hà Nội, Đồng Nai, Bình Dương, Quảng Nam, Đà Nẵng…

Năm nay, do ảnh hưởng dịch bệnh COVID-19, các cơ sở mứt gừng chưa nhận được nhiều đơn hàng lớn từ thị trường truyền thống các tỉnh. Tuy nhiên, dịp cận Tết Nhâm Dần, các lò mứt lớn ở Kim Long vẫn đỏ lửa và mỗi ngày cũng xuất ra thị trường từ 1-3 tạ sản phẩm.

“Mứt sản xuất tại Kim Long hiện có hai mức giá, 70.000 và 90.000 đồng/kg. Loại 70.000 đồng/kg được làm từ củ gừng Lao Bảo. Lát mứt trắng, to, đẹp nhưng không có độ cay nồng. Mứt làm từ củ gừng Huế có giá 90.000 đồng/kg, lát tuy nhỏ, màu mứt không sáng, nhưng mùi thơm nhẹ, vị cay nồng nên được nhiều người dùng ưa chuộng hơn”, người làm mứt tại lò A Dân (Phạm Thị Liên, Huế) cho hay.